Экономика

Бишкек шаар башчысынын айтымында, үстүбүздөгү жылдын алгачкы 6 айында 4 млрд. 200 млн. сомдук өнөр жай продукциясы өндүрүлүп, план өткөн жылдын тийиштүү мезгилине салыштырганда 108,8% аткарылган. Капиталдык салымдардын өлчөмү 1 млрд. 600 млн. сомго жетип, өсүш 140% түзгөн. Бишкек шаары январь-апрель айларында тышка 140 млн. долларлык товар саткан, бул өткөн жылдын тийиштүү учуруна караганда 13 млн. долларга көп.

Медетбек Керимкулов шаарга тартылган инвестиция тууралуу мындайча маалымат берди:

- 2003-жылдын биринчи жарым жылында, алдын-ала эсептөөлөргө караганда, 27 млн. доллар өлчөмүндө инвестиция тартылган. Өткөн жылдын тийиштүү мезгилине салыштырганда бул 107,7% түздү.

Инвестициянын 2,7 млн. сому билим берүү тармагына, 2,3 млн. сому өнөр жайына, 2,1 млн. сому машина курууга, 8 млн. сому чакан жана орто бизнести өнүктүрүүгө салынган. Бишкектин жетекчисинин айтымында, шаардын өнүгүшүнө чакан жана орто бизнестин өкүлдөрү жакшы салым кошту. Ал тууралуу Медетбек Керимкулов:

- 2003-жылдын биринчи жарым жылдыгында чакан жана орто бизнестин өнөр жай ишканалары жана жеке ишкерлер 1,5 млрд. сомдук өнөр жай продукцияларын чыгарышты жана өсүш өткөн жылдын тийиштүү мезгилине салыштырганда 116,6% түздү, - деди.

Өндүрүштүн мындай өнүгүшү шаар казынасына 1 млрд. 993 млн. сом каражаттын түшүшүн камсыз кылган жана бюджеттин 6 айдагы аткарылышы 118,7% түзгөн. Эң көп акча бажыканалардан – 1 млрд. 596 млн. сом жыйналган. Акчанын казынага өз убагында, анан да мол жыйналып турушу, Медетбек Керимкуловдун сөзүнө караганда, бишкектиктердин социалдык көйгөйлөрүн чечүүгө жагымдуу шарт түздү:

- Негизги социалдык-экономикалык көрсөткүчтөрдүн аткарылышы менен шаарда эмгек акы, пенсия, жөлөк пул өз убагында берилип жатат. Бей-бечараларга колдоо көрсөтүлүүдө, жумушсуздардын саны азайып, ишке орношкон жарандардын саны өсүүдө.

Шаар башчысынын айтымында, Бишкекте ырасмий каттоодо турган жумушсуздардын саны 8 миң адам. Андан тышкары, 14 миң жумуш орду түзүлүп, мурда жоюлуп калгандары кайра калыбына келтирилген. 5 миң жаран жаңы жумушка орноштурулган.

Борбор калаанын өнүгүп-өсүшүнө шаардын 125 жылдыгынын белгилениши жана кыргыз мамлекеттүүлүгүнүн 2200 жылдыгына даярдык көрүү иштери жакшы таасир берген. Мааракелердин алкагында мэриянын имаратынан Кыргыз улуттук университетине чейин «Жаштар гүлбагы», Соода үйүнүн алдына «Гүлзат» комплекси курулду жана Эркиндик, Тоголок Молдо, Жаш Гвардия гүлбактары оңдолуп, реконструкцияланды. Дүйнөлүк банктын колдоосу менен Бишкектин Горький, Фучик, Жаш Гвардия, Жибек жолу сыяктуу бир катар негизги көчөлөрү кайра асфальтталды.

«Жал» жана «Ак өргөө» жаңы конуштарына троллейбус жүргүзүү боюнча иштер жүрүп атат. Ал эми «Алатоо» жана «Акбосого» жаңы конуштарына курулуп жаткан мектептерди 1-сентябрда пайдаланууга берүү болжолдонууда.

Журналисттердин «Түркиянын Анкара шаарында май куюучу станциянын жарылышы Бишкекте да кайталанбашы үчүн шаар бийлиги кандай иш-чараларды көрүүдө?» деген суроосуна Медетбек Керимкулов: «Мэрия 4 жылдан бери шаар ичинде май куюучу станцияларды курууга уруксат бербей келатат, мындан ары да уруксат бербейт, ал эми мурда курулуп калгандарына болсо көзөмөлдү күчөтүбүз», - деп жооп берди.

Журналисттерден шаардын тазалыгы жана келемиштердин көбүйүшү сыяктуу маселелер боюнча көп суроолор түштү. Медетбек Керимкуловдун айтымында, жакында таштанды ташый турган 10 машине сатылып алынды. Жакын арада италиялык бир фирма менен Бишкекте таштанды иштете турган ишкана куруу боюнча сүйлөшүүлөр жүргүзүлүүдө.

Семинардын биринчи күнүндө Кыргызстан кирген Дүйнөлүк Соода Уюму жана регионалдык соода бирикмелери, алардын шарттары, аталган уюмдун жана бирикмелердин өлкөнүн экономикасына тийгизген таасири жөнүндө сөз болду. Семинарда чыгып сүйлөгөн Тышкы соода жана өнөр жай министрлигинин департамент башчысы Анархан Рахманованын жана “Прагма” корпорациясынын кызматкери Нурсулу Ахметованын пикири боюнча, Кыргызстан бул уюмга кирип, эч нерсе уттурган жок. Анткени ал бажы тарифтерин ага чейин эле төмөндөтүп, либералдуу соода саясатын жүргүзө баштаган.

- “Кыргыз өндүрүшү Кыргызстан Дүйнөлүк Соода Уюмуна киргени үчүн өлдү” деп көптөр айыпташат. Статистика биздин өндүрүш 1991-жылы эле – Советтер Союзу урагандан баштап талкалана баштагандыгын көрсөтүп жатат. 1996-жылга чейин өндүрүштүн негизги бөлүгү талкаланып бүткөн, - -деди Нурсулу Ахметова.

Ал эми “Кыргызстандын Дүйнөлүк Соода Уюмуна кириши өлкөнүн экономикасына жардам бердиби же жокпу?” деген суроо боюнча ар кандай ойлор айтылды. Бирок семинардын көпчүлүк катышуучулары анын пайдасы буга чейин жетишсиз болгондугун сөз кылышты. Анын себеби катары Кыргызстандын негизги соода өнөктөштөрү Дүйнөлүк Соода Уюмунун мүчөлөрү эмес экени белгиленди. Кыргызстан алар менен бирге ЕврАзЭС, КМШ, Борбор Азиялык Кызматташтык Уюму өңдүү бир катар регионалдык соода бирикмелерине кирет.

Семинарда “Бул регионалдык бирикмелер Кыргызстанга пайда береби же жокпу? Кыргызстан үчүн кайсынысы маанилүү - Дүйнөлүк Соода Уюмубу же регионалдык бирикмелерби?” деген суроолордун тегерегинде көп талаш-тартыш болду. Биздин мамлекеттик чиновниктер “Кыргызстандын негизги соода байланыштары ошол өлкөлөр менен болгондуктан, алар менен кошо бир эркин соода аймагында болуу пайдалуу” деген ойду жакташты. Ал эми Дүйнөлүк соода институтунун кызматкерлери болсо регионалдык соода бирикмелери бүт дүйнө жүзүндө начар өнүккөн өлкөлөр үчүн эч кандай пайда бербегендигин айтышты.

- Швейцарияда болгонумда мен сүйлөшкөн, мени окуткан регионалдык интеграция боюнча адистер, мурдагы Советтер Союзунун мейкининде пайда болгон регионалдык бирикмелердин бардык формаларынан натыйжа болот деп ойлошпойт. Дүйнөлүк Банк да “Түштүк-Түштүк” соода байланыштары натыйжалуу болбогондугун айтып жатат. Ал “бул бирикмелер эркин соода мейкиндигин түзбөй эле, күчтүүрөөк өлкөлөрдүн товарларын чабал өлкөлөргө жылдыруу менен алек болуп жатат” деп эсептейт, - деди Дүйнөлүк соода институтунун кызматкери Николай Мишулин.

“Кыргызстандын соода өнөктөштөрү Дүйнөлүк Соода Уюмуна кирмейин ал бул уюмдан көп пайда таба албайт” деген пикирди семинардын катышуучуларынын баары колдошту. Алардын бул уюмга качан өтөөрү болсо азырынча белгисиз. Казакстан, Орусия жана Тажикстан азыр активдүү сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жатышат. Өзбекстан болсо 1994-жылы эле арыз бергени менен, кийинки кезде көңүлдөнбөй кеткен. “Кыргызстандын бул уюмга эрте кириши ага артыкчылык берет, ал Орусия менен Казакстанга өз шарттарын таңуулай алат” деген сөз туура эмес болуп чыкты. Анткени, Анархан Рахманованын айтымында, Кыргызстандын өкмөтү алар менен сүйлөшүү өткөрбөө тууралуу макулдашып койгон. Буга чет өлкөлүк эксперттер каршы эмес.

- Саясий жагынан алганда Орусияга кандайдыр-бир талап коюу Кыргызстан үчүн жакшы эмес. Экинчи жагынан анын кажети деле жок. Ал үчүн жагымдуу соода режимин башка өлкөлөр, мисалы ошол эле Жапония же АСЕАН өлкөлөрү жасап беришет. Алардын бардыгынын Орусия менен соода жүргүзүү боюнча олуттуу проблемалары бар. Кыргызстан жөн эле өзүнүн каалаганын ошолор жасап беришин күтө бериши керек, - деди Николай Мишулин.