Экономика

Улуттук Банктын башкармалыгынын төрагасы Улан Сарбанов өзүнүн отчетунда 2002-жылы жүргүзүлгөн акча-кредит саясатындагы негизги жетишкендик катары инфляциянын төмөндөшүн белгиледи. Инфляциянын деңгээли 2001-жылдын декабрь айына карата 2,3% түздү. Төраганын айтымында, отчеттук жылда Улуттук Банк коммерциялык банктар менен иштөө механизмдерин жакшыртуу, аларга карата калктын ишенимин жогорулатуу боюнча иш-чараларды жүргүзүп келди. Былтыр өлкөдөгү банктардын жалпы капиталы 10% жогорулап, 8 млрд. сомду түздү. Ал эми банктык эмес каржы-кредиттик мекемелердин кредиттеринин жалпы көлөмү 1 млрд. сомдон ашып, кирешелери 30,5 млн. сомду түздү. Улуттук Банк былтыр 857 млн. сом киреше алды. Анын ичинен 600 млн. сом мамлекеттик бюджетке өткөрүлдү. Улуттук Банктын төрагасынын маалыматы боюнча, ушул жылдын 1-июнуна карата Кыргызстандын тышкы карызы 1 млрд. 670 млн. АКШ долларын түздү. 2002-жылы тышкы карыз чет элдик кредиттердин келишинин эсебинен 98 млн. долларга көбөйдү. Ал эми тышкы карызды төлөөгө былтыр 81 млн. сом жумшалды.

Улуттук Банктын өткөн жыл үчүн отчетуна байланыштуу Эл өкүлдөр жыйынынын бюджет жана экономикалык саясат боюнча комитетинин төрагасынын орун басары Шамшыбек Медетбеков доклад жасады. Ал Улуттук Банктын отчетунда анын экономикалык жана каржылык ишмердүүлүгү так чагылдырылбаганын, жылдан-жылга Улуттук Банктын отчетторунда айкындык азайып баратканын белгиледи. Депутат Ш. Медетбеков маалымдагандай, «Делойт и Туш» аттуу көз карандысыз эл аралык аудитордук компаниянын «Улуттук Банктын 2002-жыл үчүн отчету эл аралык стандарттарга ылайык түзүлгөн» деген корутундусу негизсиз. Анын айтымында, Улуттук Банк өлкөгө ири чыгашаларды алып келүүдө жана анын ишмердүүлүгү өлкөнүн экономикалык коопсуздугуна коркунуч туудуруп жатат.

Улуттук Банктын төрагасынын отчетуна карата депутаттар тарабынан бир катар сын пикирлер айтылды. Депутат Муратбек Мукашев «Улуттук Банк өлкөдөгү ири чиновниктердин, коррупционерлердин мыйзамсыз иштерин жаап-жашырып келе жатат» деген пикирин айтты.

Айрым депутаттар соңку жылдары банктардын иши начарлап, элдин банктарга болгон ишеними азайып бараткандыгын белгилешсе, кээ бири Улуттук Банкты коммерциялык банктардын эмне себептен банкротко учурап жатышын иликтебей, бул маселеге кайдыгер мамиле кылгандыгы үчүн күнөөлөштү. Алардын айтымында, банкрот болгон банктар карапайым элдин, пенсионерлердин акыркы топтогон акчасын төлөп бербей келатышат. Ал эми Улуттук Банк, алардын пикиринде, бул маселени чечүү аракеттерин көрбөй келет.

Бир катар депутаттар Улуттук Банк өлкөдөгү ири коррупциялык иштерге аралашып келгендигин, банктын күнөөсү менен мамлекеттик бюджеттен 50 млн. доллар жок кылынганын жана башка көрүнүштөрдү айтышты. Депутат Жаныш Рустенбеков болсо «бүгүнкү күндө Улуттук Банкты Улан Сарбанов эмес, башка адамдар башкарып жатышат» деген оюн билдирди.

Бирок депутаттар ошону менен катар Улуттук Банк өлкөдө инфляциянын күчөшүнө жол бербегенин, өлкөнүн банк системасына бухгалтердик эсеп боюнча эл аралык стандарттардын киргизилгенин жана азыр банктык кризис орун алганы менен, системалык банктык кризис өлкөдө жок экенин белгилешти.

Улуттук Банктын отчетун бекитүү маселеси депутаттар арасында кыйла талаш-тартыштарды пайда кылды. Муратбек Мукашев жана башка депутаттар «эгерде Улуттук Банктын отчетун кабыл алсак, анда биз да анын мыйзамсыз иш-аракеттерин колдоп, мындан ары да ошондой иштерди жүргүзүүгө жол берген болобуз» деген пикирлерин билдиришти. Бирок ошого карабастан, Эл өкүлдөр жыйыны көпчүлүк добуш менен Улуттук Банктын 2002-жыл үчүн отчетун бекитти.

III инвестициялык саммитке президент Аскар Акаев, премьер-министр Николай Танаев, өкмөт мүчөлөрү, эл аралык уюмдардын өкүлдөрү, чет өлкөлүк инвесторлор жана өлкөнүн айрым ишкерлери катышып жатышат. Саммитти президент Аскар Акаев кыскача куттуктоо сөз менен ачты. Алды менен президент АКШнын элчиси Жон О'Киф жана Дүйнөлүк Банктын Кыргызстандагы өкүлү Кристофер Лоулес өңдүү саммиттин активдүү катышуучуларына алардын Кыргызстанга чет өлкөлүк инвестицияларды тартуудагы салымы үчүн ыраазычылык билдирди. Аскар Акаев өлкөнүн прогресске жетиши жана экономиканын өнүгүшү үчүн мурдагы инвестициялык саммиттердин жана алардын негизинде иштелип чыккан инвестициялык матрицалардын ролу зор экенин айтып өттү.

Ал мурдагы саммиттерде кабыл алынган чечимдердин натыйжасында Кыргызстанга келген тике инвестициялардын көбөйө баштаганын белгиледи. Былтыр тике инвестициялардын көлөмү 116 млн. долларды түзүп, 28% өскөн. Аскар Акаев мыйзамдардын туруксуздугу, бюрократия жана коррупцияга жагымдуу инвестициялык климат түзүүгө мүмкүнчүлүк бербей жаткандыгын белгилеп, өлкөнүн инвестициялык климатын изилдөөгө алган Бириккен Улуттар Уюмунун, Өнөр жайды өнүктүрүү уюмунун жүргүзгөн ишин кубаттады.

«Бүгүн биз бул жерге инвестиция тартуунун негизги маселелерин аныкташ үчүн жана инвестициялык климатты жакшыртуунун планын иштеп чыгыш үчүн чогулдук», - деди Аскар Акаев.

III инвестициялык саммиттин негизинде 4-инвестициялык матрица иштелип чыкмакчы. Бейшембиде саммиттин катышуучулары инвестициялык климатты жакшыртуу боюнча талкуу өткөрүштү. Саммитте Орусиянын мурдагы өкмөт башчысы, Өткөөл мезгил экономикасынын институтунун азыркы директору Егор Гайдаров сөз сүйлөп, салык системасын жакшыртуу боюнча ой бөлүштү. Эртең саммит өз ишин улантат.