Экономика

Күн тартибине коюлган маселелерди караардан мурун премьер-министр 2 маалымат берди. Биринчиден, өкмөт башчысынын айтымында, үстүбүздөгү жылдын 27-июлунда Кыргызстан менен Орусиянын өкүлдөрү катышкан чоң инвестициялык конференция болот. Ага Орусиядан 40ка жакын финансисттердин жана ишкерлердин тобу келиши күтүлүүдө.

Николай Танаев «конференцияга Орусиянын президенти Владимир Путин да катышат» деп жарыя кылды. Анын айтуусу боюнча, Владимир Путин бул тууралуу Аскар Акаевге Дүйшөмбү шааарындагы жолугушууда убада берген. Орусиянын президенти Кыргызстандын президентине «силер ким менен сүйлөшкүңөр келсе, алардын баарын ала келем» деп айткан. Ошондуктан өкмөт башчысы министрлерге «кимдин келишин кааласаңар, алардын тизмесин түзгүлө жана алар менен эмне тууралуу сүйлөшө турганыңарды аныктагыла» деп тапшырма берди. Экинчиден, Николай Танаев Каратарыктагы традегияга токтолуп, бул жана башка жерлерде жер көчкү болот деп эчак эле болжолдонгонун, 1995-жылы өкмөт атайын токтом чыгарып, анда бул жерлерден 1034 үй-бүлөнү көчүрүп кетүү белгиленгендигин айтты. Аны жергиликтүү бийлик кулактын сыртынан кетирип койгон.

- Каратарык боюнча түзүлгөн комиссия ишти акырына чейин толук изилдеп чыгат. Ким күнөөлүү болсо, ал жазасын алат. 38 адамдын өлүмүн жалаң табият кырсыгына шылтап коюуга болбойт, - деди Николай Танаев.

Өкмөт башчысынын жарым саатка созулган маалыматынан кийин финансы министри экономиканын 1-кварталдагы жыйынтыгы тууралуу доклад жасады. Болот Абилдаевдин айтуусу боюнча, өткөн 3 ай ичинде экономиканын стабилдешүү тенденциясы уланды. Өлкөнүн ички дүң продуктусу өткөн жылдын ушул мезгилине салыштырмалуу «Кумтөрдү» кошуп эсептегенде 5,2%, кошпогондо 6,3% өскөн. Өнөр жай продукциясы Кумтөр менен 7,5%ке, ансыз 14,9%ке көбөйгөн. Айыл чарба продукциясы болсо 2,2%ке көп өндүрүлгөн .

Болот Абилдаев өнөр жай тармактарынын ичинен энергетикада, кайра иштетүү өнөр жайында жана курулуш материалдарын жасап чыгаруучу өнөр жайында жакшы жылыштыр бар экенин белгиледи. Токмоктогу айнек заводунун ишке киргизилишине жана Канттагы цемент-шифер комбинатынын өз продукциясын көбөйтүүгө жетишкендигине байланыштуу металлсыз продуктуларды чыгаруу 1,5 эсеге жакын өскөн. Премьер-министр экономикадагы өсүштү жетишсиз деп баалады.

- Индикативдик план 97,4% аткарылды. Мен, силер өсүштүн темпин 110-112% жеткирүүгө тийишсиңер деп эсептейм. Буга бардык шарт бар. Кызмат көрсөтүүлөр өсүп атат. Баа болсо «секирбей», бир калыпта турат. Принцибинде бул өсүш жаман эмес. Бирок бул аз. Абдан аз. Ар бир министрликте жана ведомстводо, губернаторлордо жана шаарлардын мэрлеринде пайдаланылбай жаткан резервдер бар, - деди Николай Танаев.

Ушул эле күнкү өкмөт жыйынында энергетика тармагынын абалы кенен талкууга алынды. Анда электр энергиясынын жоготуулары дагы эле азайбай жатканы, акчанын мурдагыдай эле толук жыйналбай жатканы айтылды. Өкмөт жыйынынын күн тартибине жакынкы келечектеги тариф саясаты жөнүндөгү маселе коюлган болчу. Бирок өкмөт мүчөлөрү «маселе бышып жетиле элек экен» деп, аны кароону кийинкиге калтырышты. Бизге белгилүү болгон маалыматтарга караганда, Энергетика боюнча агенттик 2005-жылга чейинки тарифтин 3 вариантын иштеп чыккан. Негизги вариант боюнча, электр энергиясынын акысы жылына 15-22% көтөрүлүп, 2005-жылы 1 квт.-сааттын баасы азыркы 62 тыйындан 1 сом 03 тыйынга жеткирилүүгө тийиш.

Айыл, суу чарба жана кайра иштетүүчү өнөр жай министри Александр Костюктун айтымында, дыйкандардын жазга даярдыгы жаман эмес. Алардын үрөн, күйүүчү май жана жер семирткичтер менен камсыз болушу жылдагыдан жакшы деп табылган болчу. Техникалар да өз убагында ремонттон өткөрүлүп коюлган. Бирок жаздын кеч келиши көп проблемаларды жаратып жатат.

Александр Костюктун айтуусу боюнча, быйыл жаз 20 күнгө кечигип келди. Апрель айынын ортосунда 6-9 градус суук болгонуна байланыштуу, ага чейин себилип, чыгып калган эгин жана кызылча аянттарынын бир бөлүгүн жана эрте гүлдөгөн мөмө-жемиштерди үшүк алып кетти. Министрдин маалыматы боюнча, 25-апрелге карата болгону 150 миң гектар жер айдалды. Бул өткөн жылга салыштырганда 47 миң гектарга аз. Себилген аянттар 57 миң гектарды түзөт. Өткөн жылы күздүк жана тоңдурма айдоо да аз болгонун эске алганда, быйыл дыйкандар үчүн түйшүк көп. Алардын алдында жазгы талаа иштерин кыска мөөнөттө бүткөрүү милдети турат.

- Кээ бир райондордо, айрыкча тоолуу өрөөндөрдө эгин толук бышпай калуу коркунучу бар. Дыйкандар үрөн, жер семирткич жана техника менен камсыз болушту. Эми аларды кызыктыруу маселесин чечтик. Премьер-министр Николай Танаев үрөндүн жаңы баасын коюп берүү тууралуу тапшырма берди. Дыйкандарга үрөндүн баасы алдын-ала кулактандырылат, - дейт Александр Костюк. Министрдин айтымында, дыйкандар алар үчүн атайын бөлүнүп койгон эгин үрөндөрүн алып кетпей жатышат. Анткени үрөндүн баасы кымбат. Бир кило үрөн үчүн дыйкандар күзүндө 3-3,5 килограммдан эгин төгүп берүүгө тийиш. Жыйында аны 2-2,5 килограммга чейин төмөндөтүү тууралуу чечим кабыл алынды. Андан тышкары, айдоо аянттарынын тутуму да өзгөртүлмөк болду.

- Мурда биз эгинди көп сепчүбүз. Биздин байкообузга караганда, кошуна өлкөлөрдө да, Орусияда да быйыл эгин көп болчудай. Бизде былтыркыдан калган эгин да бар. Ошондуктан эгиндин аянтын чектейли деп жатабыз. Анын ордуна кызылчаны, пахтаны, тамекини жана май өсүмдүктөрүн көбөйтөбүз, - дейт Александр Костюк.

Жыйында дыйкандарды кредит менен камсыз кылуу маселеси да көтөрүлдү. Айыл чарба финансы корпорациясынын директору Бактыгүл Жээнбаеванын айтымында, азыр дыйкандарга 263 млн. сом кредит таратылып берилди. Алардын үстөк пайызы жалпы алганда 17-18%. Көптөн бери кредит алып, өз убагында кайтарып берип жүргөндөр үчүн ал төмөндөтүлүп, 15-16% түзөт. Бирок дыйкандар кредитти талаачылыкка эмес, көбүнесе мал кармаш үчүн алышууда. Түзүлгөн кырдаалдын бир топ кыйын экенине карабай, айыл, суу чарба жана кайра иштетүүчү өнөр жай министри оптимисттик маанайда.

- Дагы 1 ай, кээ бир өсүмдүктөр боюнча 1,5 ай убактыбыз бар. Ошондуктан, быйылкы жылдын программасын толук аткарууга мүмкүнчүлүк бар. Ал үчүн дыйкандар менен министрлик чогуу аракет кылышы зарыл. Штаб буга тиешелүү чечимдерди кабыл алды, - деди Александр Костюк.