Экономика

Түз эфирдин башында премьер-министр 1-кварталда өкмөттүн жасаган иштери тууралуу кыскача маалымат берип, отчеттук мезгилде өлкөнүн экономикасында алгылыктуу деп айтарлык бир топ жылыштар болгондугун жана өнөр жай менен айыл чарба продукциясы жакшы темп менен өсүп жатканын белгиледи. Анын айтымында, өкмөт быйыл социалдык проблемаларга өзгөчө көңүл бөлүп, бюджеттен акча алган кызматчылардын эмгек акысын, пенсияларды, жөлөк пулдарды көтөрдү. Николай Танаев Кыргызстандын калкынын жеген тамак-ашынын жалпы калориялуулугу биологиялык нормаларга жетип баргандыгын айтты.

Ал өз сөзүндө Кыргызстандын экономикасы азырынча жыл башында белгиленген план менен өсүп баратканын айтып, «экинчи кварталда өсүш дагы жогорулайт» деп ишендирди.

- Бизди кыйнаганы - түштүктө болгон табигий кырсык. 38 адам курман болду. Бул чоң трагедия. Биздин эмки милдет - андай трагедияны мындан ары болтурбоо. Август айынын аягына чейин, өлкөнүн мамлекеттүүлүк күнүнө карата үйсүз калгандардын баары үйлүү болушат, - деди Николай Танаев. Өкмөт башчысынын айтымында, табигый кырсыктар азыр эле жүздөгөн миллион сом зыян алып келди.

Премьер-министрге жана өкмөт мүчөлөрүнө ишканаларды ишке киргизүү, инвестицияны көбөйтүү жана кошуна өлкөлөр менен кызматташтыкты күчөтүү боюнча көптөгөн суроолор берилди. Өкмөт башчысы бул маселелерди чечүүдө Орусияга жана КМШнын алкагында түзүлүп жаткан эркин соода аймагына өзгөчө үмүт артып атканын жашырган жок. Премьер-министр июль айында Орусиянын президенти Владимир Путин катышкан чоң инвестициялык жыйын болоорун, ага орусиялык көп сандаган ишкерлер келээрин түз эфирде да кайталады. Анын айтымында, Орусиянын жардамы менен бир топ конкреттүү долбоорлор ишке ашырыла баштады. Орусия «Электротехник» заводу, Майлысуу электр лампа заводу жана «Кыргызкабель» заводу сыңары бир топ ишканаларга инвестиция салды. Премьер-министрдин айтымында, быйыл ошону менен катар алюминий заводунун курулушу башталып калышы мүмкүн. Ал Сарыжаз калай комбинатын куруу тууралуу Орусиянын ишкерлери менен сүйлөшүүлөр жүргүзүлүп жатканын да кабарлады. Украинанын катышуусу менен жаңы тузүлүп жаткан КМШнын 4 ири мамлекетинин эркин соода аймагы жөнүндө болсо, «анда чечилчү маселерди КМШда жана ЕврАзЭСте чечсе болот, биз азыр жаңы бирикмеге көз салып жатабыз, эгер ал бизге пайдалуу болсо, биз ага сентябрь айында киришибиз мүмкүн» деди Николай Танаев.

Өкмөт башчысына жана вице-премьер-министр Курманбек Осмоновго коррупцияга каршы күрөш тууралуу бир нече суроо берилди. Николай Танаев Коопсуздук Кеңешине чейин эле өкмөт атайын программа кабыл алып, коррупцияны жоюу боюнча иш жүргүзүп келгендигин айтты. Анын сөзүнө караганда, жакында коррупция тууралуу мыйзам кабыл алынды. Эми фискалдык жана укук коргоочу органдарды реформалоо белгиленип жатат. «Ал иштер натыйжа бербей жатат» деген пикирге өкмөт башчы кошулган жок.

- Эмне үчүн натыйжа берген жок деп ойлойсуз? Жакшы көз салбай жатсаңыз керек. Бир жарым ай мурун биз коррупцияга каршы күрөш жөнүндө программаны өкмөттүн отурумунда карап чыктык. Ал жерде жетиштүү эле цифралар айтылды. Ошондуктан программа иштебей жатат деш эрте. Программа иштеп жатат. Бирок маселе тез эле чечилип калбайт. Ишти сотко чейин жеткириш үчүн далилдеш керек. Өкмөт сотко таасир бере ала турган орган эмес. Аны сот чечет, - деди Николай Танаев «Вечерний Бишкек» гезитинин кабарчысынын бул тууралуу берген суроосуна.

Премьер-министрлерге жана өкмөт мүчөлөрүнө берилген суроолордун көпчүлүгүн пенсия, жөлөк пулдун аздыгы жана алардын өз убагында берилбей жатышы, саламаттык сактоо мекемелеринин жана мектептердин жакшы иштебегени өңдүү күнүмдүк турмушка байланыштуу конкреттүү суроолор түздү. Өкмөт мүчөлөрү ал суроолорго жооп беришкени менен, суроо берүүчүлөрдүн өздөрү айрым учурда канааттанбагандыгы байкалып турду. Түз эфирдин акырында премьер-министрге: «Сиз Борис Силаевге окшоп Орусияга кетип калбайсызбы?» - деген суроо да берилди.

- Бир кезде мени облустук курулуш башкармалыгын жетекчилигине чакырышкан болчу. Мен барган эмесмин. Менин бул жерде үй-бүлөм, балдарым жана неберелерим бар. Досторум бар. Тоосуз мага кыйын болот. Карыганда мен аякка барып эмне кылмак элем? – деди Николай Танаев.

Күн тартибине коюлган маселелерди караардан мурун премьер-министр 2 маалымат берди. Биринчиден, өкмөт башчысынын айтымында, үстүбүздөгү жылдын 27-июлунда Кыргызстан менен Орусиянын өкүлдөрү катышкан чоң инвестициялык конференция болот. Ага Орусиядан 40ка жакын финансисттердин жана ишкерлердин тобу келиши күтүлүүдө.

Николай Танаев «конференцияга Орусиянын президенти Владимир Путин да катышат» деп жарыя кылды. Анын айтуусу боюнча, Владимир Путин бул тууралуу Аскар Акаевге Дүйшөмбү шааарындагы жолугушууда убада берген. Орусиянын президенти Кыргызстандын президентине «силер ким менен сүйлөшкүңөр келсе, алардын баарын ала келем» деп айткан. Ошондуктан өкмөт башчысы министрлерге «кимдин келишин кааласаңар, алардын тизмесин түзгүлө жана алар менен эмне тууралуу сүйлөшө турганыңарды аныктагыла» деп тапшырма берди. Экинчиден, Николай Танаев Каратарыктагы традегияга токтолуп, бул жана башка жерлерде жер көчкү болот деп эчак эле болжолдонгонун, 1995-жылы өкмөт атайын токтом чыгарып, анда бул жерлерден 1034 үй-бүлөнү көчүрүп кетүү белгиленгендигин айтты. Аны жергиликтүү бийлик кулактын сыртынан кетирип койгон.

- Каратарык боюнча түзүлгөн комиссия ишти акырына чейин толук изилдеп чыгат. Ким күнөөлүү болсо, ал жазасын алат. 38 адамдын өлүмүн жалаң табият кырсыгына шылтап коюуга болбойт, - деди Николай Танаев.

Өкмөт башчысынын жарым саатка созулган маалыматынан кийин финансы министри экономиканын 1-кварталдагы жыйынтыгы тууралуу доклад жасады. Болот Абилдаевдин айтуусу боюнча, өткөн 3 ай ичинде экономиканын стабилдешүү тенденциясы уланды. Өлкөнүн ички дүң продуктусу өткөн жылдын ушул мезгилине салыштырмалуу «Кумтөрдү» кошуп эсептегенде 5,2%, кошпогондо 6,3% өскөн. Өнөр жай продукциясы Кумтөр менен 7,5%ке, ансыз 14,9%ке көбөйгөн. Айыл чарба продукциясы болсо 2,2%ке көп өндүрүлгөн .

Болот Абилдаев өнөр жай тармактарынын ичинен энергетикада, кайра иштетүү өнөр жайында жана курулуш материалдарын жасап чыгаруучу өнөр жайында жакшы жылыштыр бар экенин белгиледи. Токмоктогу айнек заводунун ишке киргизилишине жана Канттагы цемент-шифер комбинатынын өз продукциясын көбөйтүүгө жетишкендигине байланыштуу металлсыз продуктуларды чыгаруу 1,5 эсеге жакын өскөн. Премьер-министр экономикадагы өсүштү жетишсиз деп баалады.

- Индикативдик план 97,4% аткарылды. Мен, силер өсүштүн темпин 110-112% жеткирүүгө тийишсиңер деп эсептейм. Буга бардык шарт бар. Кызмат көрсөтүүлөр өсүп атат. Баа болсо «секирбей», бир калыпта турат. Принцибинде бул өсүш жаман эмес. Бирок бул аз. Абдан аз. Ар бир министрликте жана ведомстводо, губернаторлордо жана шаарлардын мэрлеринде пайдаланылбай жаткан резервдер бар, - деди Николай Танаев.

Ушул эле күнкү өкмөт жыйынында энергетика тармагынын абалы кенен талкууга алынды. Анда электр энергиясынын жоготуулары дагы эле азайбай жатканы, акчанын мурдагыдай эле толук жыйналбай жатканы айтылды. Өкмөт жыйынынын күн тартибине жакынкы келечектеги тариф саясаты жөнүндөгү маселе коюлган болчу. Бирок өкмөт мүчөлөрү «маселе бышып жетиле элек экен» деп, аны кароону кийинкиге калтырышты. Бизге белгилүү болгон маалыматтарга караганда, Энергетика боюнча агенттик 2005-жылга чейинки тарифтин 3 вариантын иштеп чыккан. Негизги вариант боюнча, электр энергиясынын акысы жылына 15-22% көтөрүлүп, 2005-жылы 1 квт.-сааттын баасы азыркы 62 тыйындан 1 сом 03 тыйынга жеткирилүүгө тийиш.