Экономика

Бишкектеги Шампанвинкомбинат бир кездери киреше берүүчү тармак катары эсептелип келсе, кийинчерек ал комбинат банкротко учурап экс-президенттин күйөө баласы Адил Тойгонбаев бардык акциясына ээлик кылып алган экен. Өткөн жылдын апрель айында башкы прокуратура тарабынан Адил Тойгонбаевдин үстүнөн кылмыш иши козголуп, Шампанвинкомбинатты мыйзамсыз менчиктештирип алды деген кине коюлган.

Аталган комбинаттын жаңы кожоюну Сергей Ибрагимов өткөн жылы күз айларында ишкананын акцияларын Адил Тойгонбаевден 1 млн. 200 миң. долларга сатып алгандыгы тууралуу маалыматтар бар. Андан мамлекеттик казынага пайда түшпөгөнүн мурдагы баш прокурор Азимбек Бекназаров билдирди. Бул маселеге Мамлекеттик мүлктү башкаруу боюнча комитеттин жетекчиси Турсун Турдумамбетов пикирин “Азаттыкка” берген интервьюсунда мындайча билдирди:

-Биринчиден Шампанвинкомбинат банкрот болгон. Банкрот боюнча мыйзамдын негизинде эле сатылды. Ал арзан болушу ыктымал, себеби мыйзам боюнча биринчи баа коюлуп эгер өтпөсө анын баасы ылдый түшүшү мүмкүн. Ошондой процедура болсо керек. Ал мезгилде мен иштеген эмесмин, ошодуктан мен ага юридикалык баа бере албайм. Эгерде кандайдыр бир дооматтар болсо аны текшерип көрүүгө болот.

Шампанвинкомбинаттын учурдагы башкы директору Абдыкерим Мырзаев аталган ишканынын акциялары Адил Тойгонбаевдин “Жайка” компаниясынан сатылып алынганын тастыктады. Ал ошондой эле прокуратура, финансы кызматтары ишкананы текшеришип, мыйзам бузуларга жол берилбегендиги боюнча өздөрүнүн корутундусун чыгарышканын маалымдады.

Ал эми Жогорку Кеңештин депутаты Азимбек Бекназаров башкы прокурор болуп иштеп турганда Шампанвинкомбинаттын мыйзамсыз менчиктештирилишине байланыштуу Адил Тойгонбаевдин үстүнөн кылмыш иши козголгонун “Азаттыкка” берген интервьюсунда мындайча сыпаттады:

-Эгерде Шампанвинкомбинат банкрот болсо, ошол банкрот боюнча мыйзамдын чегинде жүргүзүлүшү керек эле. Мисалы, аукцион болуш керек, банкрот болду деп гезиттерге жарыяланып, тендер өткөрүлүп сатып алуучулар катышуусу керек болчу. Биздин текшерүүбүздө Шампанвинкомбинат жең ичинен эле сатылып кеткен. Биринчи Аманбек Карыпкуловдун балдары болсо керек эле. Азыр эсимде жок. Мына ошолор сатып алышып, алардан Адил Тойгонбаев өзүнө алган. Мына ошол Шампанвинкомбинат Адил Тойгонбаевдин наамында экен. Шампанвинкомбинат банкрот болгондон кийин сатылган акча мамлекеттик казынага түшүшү керек эле, ал акчалар түшпөптүр. Ошондуктан Адил Тойгонбаевдин үстүнөн кылмыш иши козголгон. Аны Ички иштер министрлиги тергеп аткан. Мен прокуратурадан кызматтан кеткен соң ал иш белгисиз себептерден улам кыскартылыптыр. Ал эми Шампанвинокомбинатты Сергей Ибрагимов алыптыр. Сергей мага келип жолугуп,”Сиз мени күнөөлөп атыптырсыз, Менин күнөөм жок. Алматадан Адил Тойгонбаевден 1 млн. 200 миң долларга ишкананын акцияларын сатып алдым. Мен кылмыш кылган жокмун”, деп айтты.

Азимбек Бекназаров белгилегендей Сергей Ибрагимов акцияларды сатып алып кылмыш кылган эмес. Бирок мамлекет өзү мыйзамдарды одоно бузган. Башкы прокуратура тарабынан камакка алынган Шампанвинкомбинатты сатууга эч кимдин укугу жок болчу. Бирок аны Бекназаров башкы прокурорлук кызматтан кеткенден кийин жаңы жетекчилер комбинатка коюлган арестти алып салышкан.

Бекназаровдун айтымында, Сергей Ибрагимов 1 млн. 200 миң долларды Адил Тойгонбаевге эмес, мамлекеттик мүлк фондусуна төксө жөндүү болмок. Издөөдө жүргөн Адил Тойгонбаев кармалмайынча анын менчигинде турган кайсы бир обьектилер сатылбашы керек эле.

Курулуш тармагынын негизги көйгөйлөрүнүн бири-курулуш материалдарын, анын ичинде цемент менен шыйпырдын жетишсиздиги деп белгилешти куруучулар. Канттагы завод жылына 1 млн 100 миң тонна цемент даярдайт. Бирок, Жогорку Кеңештин депутаты Рахатбек Ырсалиевдин айтымында, аталган заводдун чыгарган продукциясынын көп бөлүгү экспортко кетет, ушундан улам, айыл жергесинде менчик үйлөрдү курууга да, шаарда социалдык турак-жайларды тургузууга да эң зарыл болуп эсептелген цемент жана шифер бүгүнкү күндө таңсык жана кымбат болууда. Ошондуктан, өкмөт жок дегенде заводго цемент менен шыйпырды экспорттоого квота коюп берүүгө тийиш:

-Бизде цемент менен шыйпырды бир эле завод чыгарат. Бирок алардын чыгарган продукциясы негизинен экспортко кетет. Ушул боюнча өкмөт бир чара көргөнү билинбейт. Бул маселени Жогорку Кеңеште да көтөрүп жатабыз. Биз бул маселени мыйзам менен чечели деп атабыз. Монополияга каршы агенттик бул маселени көзөмөлгө алууга милдеттендирилет. Же болбосо цемент менен шыйпырды сыртка сатууда заводго квота киргизүү керек. Ошондо гана бул маселе чечилет,- деди депутат Рахатбек Ырсалиев.

Курулуш тармагын аксатып жаткан дагы бир проблема - адис жумушчулардын жетишсиздиги деп айтылды. Курулушчулардын айтымында мурунку күчтүү адистердин көпчүлүгү Орусия жана башка жактарга иш издеп кетип калышкан.

Курулуш тармагынын өнүгүүсүнө бөгөт болуп аткан маселелердин бири-жер тартыштыгы. Учурда борбор калаада жана анын айланасында үй курууга бериле турган бош жер калган эмес. Мындан тышкары, жерди бизнеске айландыргандар да көп болууда. Ушундан улам, өкмөт башчы эгер жер ээси эки жыл ичинде жерине курулуш куруп баштабаса, жер салыгын төлөтүү тууралуу сунуш киргизди. Анын пикирин курулушчулар эки жыл эмес, бир жыл мөөнөт менен берүү керек деген сунуш менен колдоого алышты.

Өкмөт башчы он күндөн кийин курулушчулар менен дагы жолукмакчы. Келеркисинде курулушчулар бул тармакты өнүктүрүү боюнча өкмөткө сунуштарын жана талаптарын ала келүүлөрү тийиш.