Экономика

Синдикат же кесиптик кошуундардын өкүлдөрү 13-майда Парижде 250 миң чамасындагы эл көчөлөргө чыкты десе, полиция алардын саны бир кыйла азыраак, тагыраак айтканда 70 миңдин айланасында болду деп ырастады. Франциянын Марсель, Тулуз өңдүү башка ири шаарларында да иш таштоого миңдеген жумушчулар катышты.

Акция өлкөнүн транспорт байланышын дээрлик бууп салды. Франциянын аэропортторуна келген жүргүнчүлөр ал күнү эч жакка уча алышкан жок. Граждандык авиациянын башкармалыгы берген маалыматка ылайык, шейшембиде жергиликтүү жана эл аралык каттамдагы учуулардын 80 пайызы аткарылган жок.
Байкоочулар жагдай олуттуу экенин белгилеп, мындан 8 жыл мурун болгон окуяларды эске салышат. 95-жылдын декабрь айында ал кездеги премьер Алэн Жюппенин пенсиялык реформаларына каршы өткөн демонстрациялардын натыйжасында, премьер кызматынан чегинүүгө аргасыз болгон. Синдикаттардын өкүлү Анник Купе: ”Биз 95-жылдын кайталанышын каалабайбыз, өлкөнү дестабилдештирүүнү да көздөбөйбүз”, - деп айтты.

Жюппенин терс тажрыйбасы азыркы өкмөт башчысы Жан-Пьер Раффаренди көп чочутпайт көрүнөт. Анын жаңы сунушу боюнча, пенсияга чыгуу жашы эки жарым жылга узартылган. Белгилүү болгондой, адатта пенсиондук фонд иштеп жаткан муундун атайын төлөмдөрү менен толукталып турат. “Демографиялык көрсөткүчтөр бизди ушундай кадамга түрттү”, - деди премьер француз коомуна даректелген ачык катында. Мисалы 1960-жылы төрт жумушчу бир пенсионерди багышчу. Улгайган адамдардын көбөйүүсүнө байланыштуу 2020-жылы бир пенсионер бир жумушчунун эсебинен жан сактап калат. Реформа жүргүзбөсөк, пенсиялардын көлөмүн 50 пайызга кыскартышыбызга туура келет, - деп улантты Раффарен.

Өкмөт жумушчу күчүндөгү таңсыкты коомдук жана менчик секторлордо иштеген кызматкерлердин пенсияга чыгуу курагын жогорулатуу аркылуу толуктоону көздөйт. Лондондук аналитик Катинка Барыштын баамында, француз өкмөтү эң оңой, бат жана арзан жолду тандап алган. Азыркы пенсиялык системаны алгачкылардан болуп Германиянын канцлери Отто фон Бисмарк 19 кылымда киргизген. Ошол кезде эле пенсияга 60 курагында чыгышчу. Адамдардын өмүр узундугу да орто эсеп менен алганда 60 жаш болчу.

- Азыр болсо көпчүлүк мамлекеттерде пенсияга 62-63кө чыкканда кетишет. Ал эми өмүрдүн орточо узундугу 80 жашты түзөт. Албетте, бул алгылыктуу эмес.

Мындан тышкары француз өкмөтүнүн долбоору боюнча, 14-15 жашынан баштап эмгектенгендерге пенсияга эрте чыгуу боюнча жеңилдиктер каралган. Кесиптик кошуундар болсо бул артыкчылыктан эмгек жолун 16 жашынан баштагандар да колдонсун деген талап койууда.

Социалдык иштер боюнча министр Франсуа Фийон шейшемби күнү кечинде сыналгы аркылуу чыгып сүйөлөп, реформалардын керектигин түшүндүрүп, жумушчуларды дагы бир жолу ыныандырууга аракет жасады.

Шаршембиде министр Фийон менен профсоюздардын өкүлдөрү жолугушту, бирок он саатка созулган сүйлөшүүлөр натыйжа берген жок. Айрымдар 13-май күнкү акцияны 25-майда улантуу чакырыктары менен чыгышууда.

Австриянын баш калаасы Венада болсо нөшөрлөгөн жаанга карабай шейшембиде 200 миңдей киши нааразылык акциясын өткөрүштү. Соңку иш-чара өлкө тарыхында 50 жыл ичиндеги эң ири демонстрация болуп калды. Пенсиялык реформаларга каршы чыккандар менен өкмөт ортосундагы курчуп бараткан пикир келишпестиктерди жумшартуу максатында, президент Томас Клестил жаңы долбоорду дагы 3 айга жылдырууну сунуш кылды. “Бул убакыттын ичинде тараптар бири бирин угуп, пикир алмаша алышат”, - деди Клестил. Бирок канцлер Волфганг Шуссель өз турумунан тайбай турганын кайталап, жаңы мыйзам долбоору үч аптадан кийин парламентке жөнөтүлөөрүн белгиледи. Арийне анын Элдик партиясынын негизги коалициялык шериги Эркиндик партиясы мыйзамга колдоо көрсөтөөрүн тастыктай элек.

Мындан 2,5 жыл мурун Мамлекеттик мүлк фонду Каракеченин «Акулак» разрезин Белоруссиядан каттоодон өткөн «Премикс центр» аттуу фирмага 2 жылга ишенимдүү башкарууга берген болчу. Ага байланыштуу түзүлгөн келишим боюнча «Премикс центр» 3 млн. доллар инвестиция алып келмек.

- Келишим боюнча 3 млн. доллар инвестиция жасалмак болчу. 3 сом да инвестиция жасалган жок. Тескерисинче, алып келген жабдыктарын 5-6 эсе кымбат баа менен өткөзүп, акча топтоп, бу жерден активдердин көбүн чыгарып кетти. Азыр Александр Холяванын «Виканат» деген фирмасынын «Акулакта» 43 млн. сом аласасы бар. «Акулактын» абалы абдан оор. 110 млн. сом кредитордук карызы бар. Жумушчулар 4-5 айдан бери айлык албайт. 5 млн. сомго жакын айлык боюнча карызы бар. Соцфондго 10 млн. сом, салык инспекциясына 10 млн. сом, электр энергиясы үчүн 3 млн. сомго жакын жана башка толгон-токой карыздары бар. «Акулак» банкрот абалда, - дейт «Көмүр» мамлекеттик ишканасынын башкы директору Картайбек Муканбетов.

Келишим боюнча «Премикс центрдин» иштөө мөөнөтү өткөн жылдын июль айында бүткөн. Бирок кандайдыр-бир себептер менен анын мөөнөтү июлдан ноябрга чейин, ноябрдан мартка чейин 2 жолу узартылып, апрель айында гана «Акулак» мамлекетке кайра кайтарылып алынгансыды. «Алынгансыды» деп айтып жаткан себебибиз - аны расмий түрдө жаңы жетекчиликке эч ким өткөрүп берген жок.

- Жаңы директор болгондон кийин ишти өткөрүп алыш керек болчу. Мурунку жетекчи Абдыкапаров качып, барбай жатат. «Андай болгондон кийин эмнеси бар экенин тактап, акты түзгүлө, жокторун жок деп чыгарабыз» деп айттык, - дейт депутат Орозбек Дүйшеев.

26-апрелде акционердик чогулуш «Акулак» разрезинин башкармалыгынын төрагалыгына жаңы жетекчи - мурда ошол жерде иштеп кеткен Александр Кадацкийди шайлаган. Ал болсо 10 күндөй иш менен таанышып, иштебестен кетип калды дешет.

- Ошо жердеги элдин каалоосу боюнча Александр Кадацкий шайланган. Ал абалдын начар экендигин көрүп, андан тышкары жергиликтүү бийликтерден кысым болуп, 10 күн иштеп, анан арыз жазып кетип калды. Анын ордуна Тилек Сабыров деген жаш жигитти койдук. Эки күн болду, ал иш менен таанышып, «Акулакты» иштетүүгө аракет кылып жатат, - дейт Картайбек Муканбетов.

Александр Холява «Акулактын» эмнесин алып кетип, эмнесин калтырганын эч ким билбейт.

- «Эсеп палатасы текшерсин» деген чечим бар. 16-17-майларда палатадан 2 адам барат. Алар бардыгын текшеришет. Андан тышкары көз карандысыз аудит жиберебиз. 1 айда ал ишкананын финансылык абалын текшерип чыгат. Ошонун негизинде «Акулакка» мамлекеттен кандай жардам керек экенин аныктайбыз, - дейт Орозбек Дүйшеев.

Азыр «Акулактын» ээси да алмашты. Мурда анын мамлекетке тиешелүү акциялары Мамлекеттик мүлк фондунда болчу. Февралдагы өкмөттүн токтому менен мурдагы «Кыргызкөмүр» акционердик коому «Көмүр» мамлекеттик ишканасы болуп кайра түзүлуп жатат. Эми «Акулактын» жана көмүр казган башка ишканалардын мамлекетке тиешелүү акциялары ошо «Көмүр» мамлекеттик ишканасына өткөрүлүп берилет.