Экономика

Жыйында бул маселе боюнча маалымат берген Мамлекеттик мүлктү башкаруу комитетинин төрагасынын орун басары Азизбек Мадмаров:

- Эркин экономикалык аймактардын алдына коюлган максаттар ишке ашпай калды. Ошондой эле алар өздөрү жайгашкан региондордун өнүгүүсүнө да олуттуу таасир бере алышкан жок, – деди.

«Нарын» эркин экономикалык аймагы түзүлгөндөн бери ал жерге болгону 6 млн. доллар инвестиция келген. 2000-жылдан бери бир да тыйын түшкөн эмес. «Каракол» эркин экономикалык аймагында деле абал андан ашпайт. Ага бар болгону 5 млн. долларга жетпеген инвестиция салынган. Акыркы 4 жыл ичинде 500 миң доллар эле инвестиция келген. «Маймак» эркин экономикалык аймагында 10 гана ишкана каттоодон өткөн. Кыргызстандын мыйзамдары боюнча эркин экономикалык аймактарга катталган ишканаларга салык боюнча жеңилдиктер берилет. Аларга чыгарган продукциясынын 30% кем эмесин экспортко жиберген гана ишканалар катталууга укуктуу. Иш жүзүндө болсо бул эркин аймактарда катталган ишканалардын басымдуу көпчүлүгү товар экспорттобой эле, импорттошот. Алар түзүлгөндөн бери экспорт импорттон ашкан бир да жыл болгон эмес.
Ушундан улам «Каракол» эркин экономикалык аймагы тууралуу маалымат берген Ысык-Көл облусунун губернатору Токон Шайлиева:

- Биздин борбордогудай миң түркүн дүкөн болсо, ал дагы эркин экономикалык аймакка кирип алган. Тез аранын ичинде жабыш керек. Ал жерде коррупция гүлдөп жатат, - деди.

Анын айтымында, бул аймакта бүтүн депутаттар менен өкмөт адамдарынын ишканалары толуп алып, алар ал жерде тартип орнотууга мүмкүнчүлүк бербей жатышат. Токон Шайлиева бул жөнундө айтканда жыйында отургандардын бирөөсү Шайлиевадан алардын аттарын атоосун өтүнгөндө, Шайлиева ага:

- Мезгили келгенде атайм. Күйүүчү май жөнөтүп жаткандардын атын да атайм. Ким алардын арттында турганын да айтам. Мен андан коркпойм, – деп жооп берди.

Токон Шайлиеваны ал чөлкөмдөн депутат болуп шайланган Болот Байкожоев, Каржы министри Болот Абилдаев, Кирешелер комитетинин төрага орун басары Адылбек Касымалиевдер колдошту:

- Акыркы эле 3 жылды эсептеп көргүлө, 200 млн сомду айрым дамдар өз чөнтөктөрүнө салып алышты, - деди депутат Болот Байкожоев.

Өткөн жылы «Каракол» эркин экономикалык аймагында катталган ишканалар салык төлөбөй күйүүчү май алып келишип, бүткүл өлкөгө таратып жатышат деп чуу чыккан болчу. Болот Абилдаевдин айтымында, аларга кылмыш иши козголгон менен соттор күнөөлүүлөрдү жазага тарпай эле, тескерисинче, ишти алардын пайдасына чечип жатышат. Каржы министри өкмөт башчыдан сотторго таасир этүүнү өтүндү. Бирок, аларды өкмөт башчы соттун чечимисиз бирөөлөрдү күнөөлөөгө болбойт деп тыйып койду:

- Алардын аты-жөнүн билсеңер, өкмөт жыйынында айтыш керек. Же болбосо өзүңөрчө үйдө сүйлөшкүлө. Мындай билдирүүдөн кийин ушул жерде отургандардын ар бирине көлөкө түшүп жатат, – деди Николай Танаев Токон Шайлиевага кайрылып.

Өкмөт башчы эркин экономикалык аймактарды дароо эле жаап коюш оңой экенин, бирок ал кокус өлкөгө керек болуп калса, аларды кайра ачыш кыйын болуп каларын жана аймактар тууралуу Эл аралык валюта кору менен түзүлгөн келишимде жазылгандагын Николай Танаев эске салып:

- Эгерде бул экөөнү жоюп койсок, башка бир дагы эркин экономикалык аймак түзө албайбыз. Бул меморандумда жазылган, – деп эскертти.

Өкмөт башчынын сунушу боюнча атайын комиссия түзүлүп, ал бул эркин экономикалык аймактарды жоюш-жойбош керектигин иликтеп чыкмай болду. Эгерде алар жоюлбай турган болсо, алардын территориялары кыскартылып, чакан болуп кайра түзүлөт. Андан тышкары жыйында аталган «Нарын» жана «Каракол» эркин экономикалык аймактарынын жетекчилерин кызматтан алуу жана аларга көзөмөл жүргүзгөн губернаторлордун орун басарларына сөгуш берүү тууралуу чечим кабыл алынды.

Бул тууралуу бизге Мамлекеттик мүлктү башкаруу комитетинин басма сөз кызматы маалымдады:

- Кыргызтелеком» акционердик коомун менчиктеширүү боюнча «Шведтел» менен мамилелерди токтоттук. Дүйшөмбү, 23-февралда «Кыргызтелекомдун» тендерине катышууга кааларын, же каалабасын ырастоосун сурап «Ростелеком» компаниясына расмий кат жөнөттүк, – деди комитеттин маалымат кызматынын жетекчиси Татьяна Наговицина.

«Кыргызтелеком» акционердик коомунун 51% акциясын сатуу боюнча тендер өткөн жылдын 15-июнунда эле өткөрүлгөн болчу. Анда биринчи орунду бул 51% акцияга 15,6 млн. доллар берээрин билдирген «Шведтел», экинчи орунду 15,3 млн. доллар көрсөткөн «Ростелеком», үчүнчү орунду 12,5 млн. долларга алам деген Түркиянын «Глобал Коммуникейшн» компаниясы ээлешкен. Тендердин эрежеси боюнча тендердик комиссия бул биринчи орунду алган компания менен «Кыргызтелекомду» сатуунун конкреттүү шарттары боюнча макулдашмак. Айтылгандардан көрүнүп тургандай тендердик комиссия «Шведтел» менен 7 ай бою сүйлөшүү жүргүзүп, тил табыша алган эмес. "Кайсы маселелер боюнча тараптар бир пикирге келе албай койду" деген суроого Татьяна Наговицина:

- «Кыргызтелекомдун» өнүгүүсүнүн планы боюнча көз караштарды жакындата албай койдук. Шведдер сунуш кылган акчаны төлөө мөөнөтү да бизге ылайык келбеди. Ошондой эле тариф саясаты боюнча пикир келишпестик болду, - деген жооп узатты.

Тендерди өткөрүүдөгү бул түзүлгөн кырдаалга баа берүүнү сурап депутат Темир Сариевге кайрылганыбызда, ал тендердин узакка созулуп кетиши мыйзам ченемдүү көрүнүш экенин белгиледи:

- Эки-үч маселе орчундуу болуп эсептелет. Биринчиден, «Кыргызтелеком» мамлекеттин кепилдиги менен бир топ кредит алган. Ал кредиттер өлкөдөгү телекоммуникацияны өнүктүрүү үчүн пайдаланылган. Эгерде жаңы компания келип, ошону улантып кетсе, анда өлкө үчүн жакшы болот. Эгерде, ал «биз акча бөлбөйбүз десе», анда биз убакыттан уттурабыз. Андан тышкары ага эксклюзивдүү укуктар берилет. Аны колдонуу боюнча кошумча сүйлөшүү жүргүзүү керек.

Депутат Темир Сариевдин ою боюнча, Кыргызстан үчүн «Шведтелге» караганда «Ростелекомдун» бир топ артыкчылыктары бар:

- Орусиянын телекоммуникациясы абдан натыйжалуу өнүгүп келе жаткан тармак. Анын үстүндө булардын тажрыйбасы да чоң. «Шведтел» кичинекей эле компания. «Ростелеком» жер жүзүнүн 1/6 бөлүгүн камтыган чоң компания. Бир гана жери–«анын жаңы технологиясы жок» деши мүмкүн. Менин оюмча, ал боюнча деле «Ростелеком» артта калган жок.

Мамлекеттик мүлктү башкаруу комитетинин маалымат кызматынын түшүндүрүүсү боюнча, «Ростелеком» менен сүйлөшүүлөр канчага созулаарын азырынча эч ким айта албайт. Эгерде «Ростелеком» менен сүйлөшүүлөр натыйжа бербесе, тендердик комиссия 3-орунду алган «Глобал Коммуникейшн» менен сүйлөшүүлөрдү баштайт. Эгерде, ал да жыйынтыкка алып келбесе, анда жаңы тендер өткөрүлөт.