Экономика

Донорлордун кеңешме тобунун экинчи жыйынын өкмөт башчы Николай Танаев менен Дүйнөлүк банктын өкүлү Денис де Трей башкарууда. Денис де Трейдин айтымында, бу жолу донорлор кыргыз бийлиги менен акча тууралуу эмес андан да маанилүү кызматташтык, диалог өңдүү маселелер тууралуу сүйлөшмөкчү.

Президент Аскар Акаев болсо эки жыл мурунку донорлордун жолугушуусунан бери бир топ жетишкендиктер болгонун белгиледи. Донордук жардамды жөнгө салуу боюнча биргелешкен комиссия түзүлгөнүн, сырттан келген жардамды гармонизациялоо боюнча улуттук план түзүлгөнүн айтып өттү.

Мамлекет башчыныны айтымында, Кыргызстанда жакырчылык соңку 5 жылда 15 пайызга төмөндөптүр. Орточо маяна үч жылдан бери жылыга 10 пайызга көтөрүлүп келатканын, ал эми мугалим менен дарыгерлердин айлыгы быйыл 30 пайызга өскөнүн билдирди президент. Анын айтымында, кары- картаңдардын пенсиясы дагы акчалай жана өз убагында берилип калды. Аскар Акаевдин баамында, Кыргызстан Борбор Азия региону боюнча улуттук валютасы күчтүү жана инфляциясы эң төмөн мамлекет болуп саналат:

-Түз инвестициянын көлөмү быйыл алты айдын ичинде былтыркы ушул убакка караганда 50 пайызга көбөйгөн. Дүйнөлүк соода уюмуна кирген өлкөлөр менен соода алакаларга тоскоол болгон жагдайларды жоюу жана соода-сатык мамилелерди кеңейтүү боюнча биргелешкен аракеттердин негизинде экспорттун көлөмүн чоңойттук. Быйыл тогуз айда экспорттун көлөмү былтыркы ушул убакка салыштырмалуу 40 пайызга өстү.

Аскар Акаевдин айтымында, Париж клубу аркылуу Кыргызстандын тышкы карызынын кайсы бир бөлүгү жоюлушуна шарт бар. Ал Эларалык валюта кору менен кол коюлган меморандумдун талаптарын Кыргызстан толук аткарды деп санайт. Мамлекет башчынын айтымында, ушул жазда сүйлөшүүлөрдүн экинчи тепкичи өлкөдөгү реформалар үчүн чоң сынак болмокчу. Президент тышкы карызды жеңилдетүү маселесинде донорлор колдоо көрсөтөр деген үмүтүн билдирди.

Ал эми Дүйнөлүк банктын вице-президенти Шигео Катсу кыргыз бийлик бутактарындагы коррупция жөнүндө сөз козгоду. Анын айтымында, «Transparency International» уюмунун соңку отчёту боюнча коррупцияга малынган 25 өлкөнүн катарында Кыргызстан да аталганы өкүнүчтүү. Келечекте Кыргызстан коррупциялашкан эмес башка мүнөздөгү өлкөлөр менен бир тизмеде турар деген үмүтүн билдирди.

Япониядан келген инвестор Тосио Цунадзаки да коррупцияга каршы күрөшкө көңүл бурду. Анын айтымында, мамлекеттик бийлик бутактарындагы ачык-айкындуулук жана коррупцияны ооздуктоодо жакында түзүлгөн мамлекеттик кызмат боюнча агенттик чоң рол ойнойт деп ишенет:

- Мен мамлекеттик кызмат боюнча агенттик түзүлгөнүн кубаттайм. Ачык-айкын жана адилет мамлекеттик башкаруу үчүн бул абдан маанилүү. Жапония бул агенттикке техникалык жардам көрсөттү. Бир катар мамлекеттик кызматкерлер биздин өлкөгө тажрыйба алмашууга жөнөтүлүп жатат. Мындан ары дагы бул агенттиктеги кызматкерлерге жардамыбызды аябайбыз дегим келет.

Донорлордун кеңешме тобунун жыйынында Дүйнөлүк банктын Бишкек кеңсесинин башчысы Крис Лавлейс, кызматташтык боюнча Швейцария бюросунун башчысы Урс Херрен жана вице–премьер-министр Жоомарт Отробаев да сүйлөдү.

Атуулдук коомдун атынан сүйлөгөн Токтайым Үмөталиеванын айтымында, донорлордун мойнундагы жоопкерчиликке да көңүл бурган оң. Ал сырттан келген каражат үчүн кыргыз бийлиги гана эмес, чет элдик донорлор да жооп бере турган жагдайлар унутта калып атканын белгиледи.

Эларалык валюта корунун миссиясы Кыргызстанга жылына бери дегенде төрт ирет келет. Туруктуу экономикалык өнүгүшкө жетишип, жакырчылыкты азайтуу милдетин артынган үч жылдык программа быйыл сентябрь айында жыйынтыкталды.

Тапио Саавалайнен быйылкы жылдын бүйүжетинин аткарылышы август айындагы божомолдон ашып түшөрүнө ынанганын айтты. Бул ирет Кыргызстанга жыйынтыкталып аткан үч жылдык программанын айрым сандык көрсөткүчтөрүн тактап, эларалык каржы уюмунан келишкен кеңешчи топтун эмдиги аптанын үчүнчү күнү өтүүчү жыйынына катышуу үчүн келгенин маалымдады. Эларалык валюта корунун үч жылдык программасы ишке дурус ашырылганын белгилеп, Тапио Саавалайнен момундай пикирин ортого салды:

- Башкача бир жагдай болушу деле ыктымал. Кайсы бир мыйзам же токтом, жарлык Эларалык валюта корунун программасынын талабы менен кабыл алынганына байланыштырып түшүндүрүшү мүмкүн. Бирок бул чындыкка туура келбейт. Ошон үчүн биз маалымат жыйындарында программанын максатын айтып келатабыз. Эларалык валюта корунун Кыргызстандагы өкүлү да ал тууралуу кенен мааламат бере алат. Булардан тышкары керектүү документтердин биртобун интернетке чыгарып, түшүнүктүү болсун үчүн орусча котормосун да веб-сайтка жайгаштырганбыз. Каалоочулар аны менен тааныша алышат. Ошондо гана маалыматтын чын-төгүнү аныкталат, - деп айтты Тапио Саавалайнен.

Кыргызстан бейөкмөт жана коммерциялык эмес уюмдар ассоциацсяынын төрайымы Токтайым Үмөталиеванын ырасташынча:

- Өкмөт ушул фонддун айтуусу, талабы боюнча жасап атабыз дегенине макул эместигин билдирип кетти. Тапио Саавалайнендин айтуусу боюнча, Эларалык валюта кору макроэкономикалык өнүгүштүн туруктуу болушу жана өнүгүү керек. Ал ушуга токтолуп кетти.

Тапио Саавалайнен Кыргызстанда 50 пайыздан ашуун жакырчылык быйылкы расмий маалымат боюнча 44 пайызга түшкөнүн белгилеп, кыргызстандыктарды өзгөчө кызыктырган маселе тышкы карыздардын кечирилиш-кечирилбешине токтолду:

- Париж клубу маселеси баарын кызыктырат. Окуялар кайсы багытта өнүгөөрүн көрөбүз. Мен Орусиянын Тышкы иштер министринин Бишкектеги билдирүүсүн окудум. Менимче, баарын мезгил көрсөтөт. Париж клубунун жыйналышына чейин дагы кыйла убакыт бар. Бара көрөбүз, - деди Тапио Саавалайнен.

Тапио Саавалайнен 2002-жылы Париж клубуна кирген өлкөлөр карыз акчаны кечүү-кечпөө маселеси ыктыярга жараша чечилиши ыктымал деген бүтүмгө келишкенин билдирди.

- Карыздарды кайтаруу мөөнөтү деле ошол эле 2002-жылы чечилген. Клубдун жыйынында Кыргызстанга карызды кайтарууга үч жыл убакыт беришкен. Мөөнөт ушул жылдын аягында – 5-декабрда бүтөт. Париж клубу эгер Кыргызстан үч жылдык программаны жакшы аткарса, жаңы программаны түзүүгө макул болсо, анын карызынын бир бөлүгүн кечип жиберүү маселеси атайын жыйында каралат.

Париж клубунун жыйыны эмдиги жылдын март айында өтүшү болжолдонууда. «Мунун артында эч кандай саясий сыр жок», деп билдирди Тапио Саавалайнен. «МСН» эркин басылмасына карата монополияга каршы мыйзамды колдонууга токтолгон Тапио Саавалайнен кыргыз өкмөтүнүн алдагыдай кадамына таң калганын жашырган жок.

- Баанын арзандатылышы монополияга каршы мыйзам боюнча күнөө коюуга олуттуу жүйө болууга жарабайт. Гезит базардын баарын ээлеп, башкаларга жол бербей атканын далилдеш керек. Менин оюмча, жаңы программага монополияга каршы мыйзамды жаңылоо милдетин коюшубуз керек окшойт. Кеп, бул жерде мыйзамда эмес, анын аткарылышында, - деп айтты Тапио Саавалайнен.