Өкмөт эмдиги жылдын экономикалык өсүшү 5% азыраак ашары эмитен эле болжолдонууда. Президент К.Бакиев өнүгүү ыраатын 8% көтөрүү милдетин койгон. 2006-жыл бюджетинин киреше бөлүгү 20 миллиард сомго бираз жете бербеген сумманы түзөт. Чыгаша бөлүгү 23 миллиардка жакын акча. Ортодогу жетпей калган акча чет эл инвестициясынын эсебинен жабылат. 14-декабрда парламентте эмдиги жыл боюджети боюнча коомдук угуу болуп өттү.
Кыргызстандын Экономика жана каржы министри Акылбек Жапаровдун ырасташынча, эмдиги жылдын бюджети реалдуу, андагы белгиленген көрсөткүчтөрдүн дээрлик баарынын ишке ашырылышына мүмкүнчүлүктөр бар. Ал үчүн өкмөт биртоп өнөр жай ишканаларын ишке киргизип, инфляцияны 4,5% деңгээлинде, ал эми сомдун долларга карата катышын 42 сомдон ашырбай кармап туруусу зарыл.
«Кумтөрдү» кошпогондо республика боюнча ички дүң продукттун өсүшү - 5,4%, мунун ичинде өнөр жайындагы өсүш - 5,2%, айыл чарбаныкы - 4,1%, тейлөө тармагы - 6,2%, курулуш - 12% алдыга жылышы белгиленген. Ички дүң продукттун көлөмү 111,5 миллиард сомго, андагы көрсөткүчтөр мурдагы эле калыбында калары, башкача айтканда, бюджеттин негизги жүгүн өнөр жай, айыл чарба, тейлөө тармагы көтөрө тургандыгы бул ирет да ырасталды.
Бирок да президент К.Бакиев белгилеген экономикалык өнүгүүнүн 8% көрсөткүчү эмнеликтен 5,4% түзүп калганын министр экономикалык ыкчам өнүгүүнүн зарыл шарты катары түшүндүрдү. Бирок да андай кенемтени парламенттин Бюджет жана каржы маселелери боюнча комитеттин төрагасы Акматбек Келдибеков жаңы өкмөттүн экономиканы ыкчам өнүктүрүү боюнча ачык программасынын жоктугу менен байланыштырат.
- Мына социалдык багыттагы деп жатабыз. Пенсия жашын төмөндөтүү кирбесе, айлык баланча пайызга көтөрүлөт деп айтпаса, 5% - 2 миллиардды каякка бөлүштүрөт? Бүгүнкү күнгө да жетпейт. Бул эч нерсеге жетпейт. Азыр да кеч эмес. Эгерде өкмөт жакшы эсептеп, биздин комитеттин берген тыянагы боюнча эсептеп, макулдугун берип, азыркы кырдаалдан чыкса болот. Орточо пенсия өлчөмү 700 сом болсо, мугалим менен дарыгердин акчасы 600 сом болсо, анан эртең эмне болот? Элдин баары ушуну 2006-жылдын бюджетин күтүп жатат. Эч нерсе болбойт.
Экономика жана каржы министри эмдиги жылдын бюджети социалдык багытты көздөрүн белгилеп, пенсия, жөлөкпул, билим, саламаттык сактоо, социалдык тармак кызматкерлеринин айлык маянасын көтөрүүгө кыйла акча бөлүнгөнүн айтты. Бирок да Кыргызстандын азыркы экономикалык мүмкүнчүлүгү чектелүү экенин белгилеп, буга чейин кабыл алынган айырм социалдык мыйзамдарда көрсөтүлгөн каржылык колдоолорду өкмөт аткара албастыгын моюнга алды.
- Биз жанагы мугалимдин тетрадь текшергенине, коммуналдык кызмат акысын жеңилдетүү жана башкалар боюнча мыйзамдарда белгиленгендерди санап көрсө 1,5 миллиарддан ашык акча керек экен. Ошондуктан биз азыр булардын айлык маяналарын жеткиликтүү деңгээлге көтөрөлү деп жатабыз. Ага чейин болсо мына иштебей аткан мыйзамдарды кайра текшерип жатабыз. Ошол мыйзамдардын баарын парламентке сунуштайлы деп жатабыз.
Бюджеттик угууда жергиликтүү шаарлар ассоциациясынын президенти Курманбек Дыйканбаев эл революциячыл өкмөттөн көп жаңылыктарды үмтөткөнүн, бирок да азырынча баштагы эле көнүмүш кайталанып жатат деп билдирди.
- Эл республикалык бюджетте өзгөрүү болобу деп күтүп жатат. Мисалы, жергиликтүү бюджетте депчи. Сиздин баяндамаңыз жакшы болду, экономикалык өнүгүү 5% тегерегинде болот дедиңиз. Мурдагы жылдан айырмасы болбой жатат. Эл болсо эмне үчүн революция жасадык деп жатышат. Коррупцияны жок кылбаса да азайтууну күтүшкөн.
Өкмөт бюджетти толук аткарбай, жыл сайын биртоп статьялар баам сыртында калып келатканын депутат Дамир Өскөмбаев да белгиледи.
- Жыл сайын мыйзам бузуулар катталат, биртоп статьялар аткарылбайт.
Д.Өскөмбаев бюджетти толук аткарбаган өкмөт кызамттан кетишин мыйзамга киргизүү зарылдыгын белгилесе, анын кесиптеши Иса Өмүркулов азыр кош стандарт өкүм сүрүп, элди тоноо күчөгөнүн мисалга тартты.
- Азыр эки ирет чогултуу жүрүп жатат. Бири мыйзамдуу чогултуу, бюджет, бажы, салык жыйымдары, экинчиси көмүскө жыйноо. Мыйзам коргоо, текшерүү-көзөмөлдөө органдары мамлекеттин рекэти болуп алышты.
15-декабрда эмдиги жыл бюджети папламент комитетинин кеңейтилген жыйынында талкууга алынат. Бул жаңы өкмөттүн биринчи экономикалык сыноого түшүшү.
«Кумтөрдү» кошпогондо республика боюнча ички дүң продукттун өсүшү - 5,4%, мунун ичинде өнөр жайындагы өсүш - 5,2%, айыл чарбаныкы - 4,1%, тейлөө тармагы - 6,2%, курулуш - 12% алдыга жылышы белгиленген. Ички дүң продукттун көлөмү 111,5 миллиард сомго, андагы көрсөткүчтөр мурдагы эле калыбында калары, башкача айтканда, бюджеттин негизги жүгүн өнөр жай, айыл чарба, тейлөө тармагы көтөрө тургандыгы бул ирет да ырасталды.
Бирок да президент К.Бакиев белгилеген экономикалык өнүгүүнүн 8% көрсөткүчү эмнеликтен 5,4% түзүп калганын министр экономикалык ыкчам өнүгүүнүн зарыл шарты катары түшүндүрдү. Бирок да андай кенемтени парламенттин Бюджет жана каржы маселелери боюнча комитеттин төрагасы Акматбек Келдибеков жаңы өкмөттүн экономиканы ыкчам өнүктүрүү боюнча ачык программасынын жоктугу менен байланыштырат.
- Мына социалдык багыттагы деп жатабыз. Пенсия жашын төмөндөтүү кирбесе, айлык баланча пайызга көтөрүлөт деп айтпаса, 5% - 2 миллиардды каякка бөлүштүрөт? Бүгүнкү күнгө да жетпейт. Бул эч нерсеге жетпейт. Азыр да кеч эмес. Эгерде өкмөт жакшы эсептеп, биздин комитеттин берген тыянагы боюнча эсептеп, макулдугун берип, азыркы кырдаалдан чыкса болот. Орточо пенсия өлчөмү 700 сом болсо, мугалим менен дарыгердин акчасы 600 сом болсо, анан эртең эмне болот? Элдин баары ушуну 2006-жылдын бюджетин күтүп жатат. Эч нерсе болбойт.
Экономика жана каржы министри эмдиги жылдын бюджети социалдык багытты көздөрүн белгилеп, пенсия, жөлөкпул, билим, саламаттык сактоо, социалдык тармак кызматкерлеринин айлык маянасын көтөрүүгө кыйла акча бөлүнгөнүн айтты. Бирок да Кыргызстандын азыркы экономикалык мүмкүнчүлүгү чектелүү экенин белгилеп, буга чейин кабыл алынган айырм социалдык мыйзамдарда көрсөтүлгөн каржылык колдоолорду өкмөт аткара албастыгын моюнга алды.
- Биз жанагы мугалимдин тетрадь текшергенине, коммуналдык кызмат акысын жеңилдетүү жана башкалар боюнча мыйзамдарда белгиленгендерди санап көрсө 1,5 миллиарддан ашык акча керек экен. Ошондуктан биз азыр булардын айлык маяналарын жеткиликтүү деңгээлге көтөрөлү деп жатабыз. Ага чейин болсо мына иштебей аткан мыйзамдарды кайра текшерип жатабыз. Ошол мыйзамдардын баарын парламентке сунуштайлы деп жатабыз.
Бюджеттик угууда жергиликтүү шаарлар ассоциациясынын президенти Курманбек Дыйканбаев эл революциячыл өкмөттөн көп жаңылыктарды үмтөткөнүн, бирок да азырынча баштагы эле көнүмүш кайталанып жатат деп билдирди.
- Эл республикалык бюджетте өзгөрүү болобу деп күтүп жатат. Мисалы, жергиликтүү бюджетте депчи. Сиздин баяндамаңыз жакшы болду, экономикалык өнүгүү 5% тегерегинде болот дедиңиз. Мурдагы жылдан айырмасы болбой жатат. Эл болсо эмне үчүн революция жасадык деп жатышат. Коррупцияны жок кылбаса да азайтууну күтүшкөн.
Өкмөт бюджетти толук аткарбай, жыл сайын биртоп статьялар баам сыртында калып келатканын депутат Дамир Өскөмбаев да белгиледи.
- Жыл сайын мыйзам бузуулар катталат, биртоп статьялар аткарылбайт.
Д.Өскөмбаев бюджетти толук аткарбаган өкмөт кызамттан кетишин мыйзамга киргизүү зарылдыгын белгилесе, анын кесиптеши Иса Өмүркулов азыр кош стандарт өкүм сүрүп, элди тоноо күчөгөнүн мисалга тартты.
- Азыр эки ирет чогултуу жүрүп жатат. Бири мыйзамдуу чогултуу, бюджет, бажы, салык жыйымдары, экинчиси көмүскө жыйноо. Мыйзам коргоо, текшерүү-көзөмөлдөө органдары мамлекеттин рекэти болуп алышты.
15-декабрда эмдиги жыл бюджети папламент комитетинин кеңейтилген жыйынында талкууга алынат. Бул жаңы өкмөттүн биринчи экономикалык сыноого түшүшү.
