Экономика

Өкмөт башчы ар бир дубан жетекчилигинен жана энергетика тармагындагы акционердик коомдордон кышка даярдык боюнча отчет алды. Николай Танаевдин айтымында, аларды угуп отурган адамдын ыйлагысы келет:

- Силерди угуп отурсаң, силер менен уңулдап ыйлаш керек. Колуңа чоң сүлгү же жүз аарчы алып, отуруп алып көз жашты аарчыш керек. Болду жетишет, оңурак иштегиле же кызматтан кетип, башка иштер менен алектенгиле,- деди Танаев.

Дубан губернаторлору жана шаар башчылардын айтымында, кышка октябрь айынын ортосуна чейин даяр болгонго аракет жасалууда. Энергетика тармагындагы акционердик коомдордо өз ара тирешүү жана бири бирине көр казуу өңдүү жагымсыз окуяларга өкмөт башчы чекит коём деди. Премьер- министрдин айтымында, ушул өңдүү майда-чүйдө интригага жакын жетекчилер аз жерден Казакстан жана Өзбекстан менен мамилени таптакыр бузуп коё жаздашты.

Николай Танаев акционердик коом жетекчилеринин айлыктарын айтып күйдү:

- Башкы прокурор нааразы болуп айтты. Эмнеге биз акционердик коомдун президенттеринин жана башкы деректирлеринин айлыктарын чектебейбиз деп. Туура айтат. Силердин айлык премьер- министрдикинен 5-6 эсе көп. А жоопкерчиликчи? Ар бириңердин мингениңер - "Жип", чет өлкөнү бүт кыдырасыңар. Анан камырабай 50 пайызын жоготтук деп отурат. Жакшы жашап атасыңар, жайлуу жайгашып алдыңар,- деди Танаев.

«Кыргызгаздын» директорунун орун басары Кубанычбек Жусупов жыйында быйыл газ өчпөйт деп убада кылды. Анын айтымында, жылдан жылга пайдаланылган газдын өлчөмү көбөйүп баратат. Быйыл былтыркыдан 100 миллион кубометрге көп газ пайдаланылса, эмки жылы дагы 100 миллион кубометрге ашык пайдаланылары күтүлүүдө. Кубанычбек Жусупов муну өнөр жайдын кеңейиши менен түшүндүрдү.

«Кыргызгаз» Казакстанга 10 миллион доллар, Өзбекстанга 1 миллион доллар карыз. Жусуповдун айтымында, жакынкы күндөрү аларды төлөгөнгө аракет кылышат. Ушунча каражатка сатылып келинген газды калк толук пайдаланат деп айтканга болбойт. Өкмөт башчынын айтымында, мурдарак газдын 46 пайызы жоготууга чегерилчү. Эми болсо Кубанычбек Жусупов 50 пайызы жоголуп жатат деп айтканда отургандардын төбө чачы тик турду. Премьер- министр болсо аларды аяз атага салыштырды:

- Койгулачы, газ каякка кетип атат?! Эмне жарымын күйгүзүп же абага учуруп, анан жарымын элге берип атасыңарбы. Түтүк жарылып, агып калып атабы, анда силер Ош дубанын бүт ууландырмаксыңар. Кандайча? Силер отуруп, өз ара кырчылдашып атасыңар, а газ каякка кетип атат? Миллиондогон долларларды пайдаланыбаган газ үчүн берип, баарыңар аяз ата болуп кеткенсиңер го. Белекке бердиңерби? Энергетикада да аяз аталар, газ тармагында да аяз аталар ... мүшөк мүшөк белектер....- деди премьер- министр.

Кыргызгаз жетекчилигин айтымында, ушунча жоготуу үчүн 2-3 адамга сөгүш жарыяланыптыр. Ал эми Жогорку Кеңештин Мыйзам чыгаруу жыйынында муну иликтөө боюнча атайын комиссия түзүлгөнү маалым болду.

Өкмөт башчы энергетика тармагындагы кырдаалды кыйроого жакындап калды деп мүнөздөдү. Анын айтымында, кеп - кадрларда болуп жатат. Энергетиктер биринин үстүнөн бири жазган кызматтык каттарды териштирүүнү Кубанычбек Жумалиевге тапшырарын, тез арада бул тармакта кадрдык төңкөрүш жасаарын айтты.

Орус өкмөтүнүн колунда «ЛУКойл» компаниясынын акциялары бар эле. 29-сентябрда аукцион өткөрүлүп, ал сатылды. Акцияны америкалык «Коноко Филипс» компаниясынын үлүшү катары "Спрингтайм Холдингс" (Springtime Holdings) фирмасы сатып алды. Аукционго андан тышкары дагы үч компания катышты.

"Чу" деген жерден эле жарыяланган нарктын үстүнө америкалык тарап дароо 54 миллион доллар үстөк кошту, ошондон соң баа 1 миллиард 988 миллонго чыкты. Андан кымбат берген тарап болгон жок.

Ошентип, "ЛУКойлдун" өкмөттүн колундагы 7,59 пайыз акциясы сатылып кетти. Соода бир жарым саат ичинде аяктады жана ошол себептен басма сөз маалыматтары «Орусия эки саат ичинде 2 миллиарддай долларга байыды» деп жазышты.

Орусиялык атактуу компаниянын жетекчиси Вагит Алекперов мындай көрүнүштү тарыхый окуя катары баалады:

- Бул - Орусиянын тарыхындагы менчиктештирүүнүн жүрүшүндө жолуккан эң ири соода болду. Америкалык компаниянын узак убакка орусиялык мунай өндүрүү тармагына аралашып, андан байлык тапсам деген каалоосу турмушка ашты.

"ЛУКойл" Ирактан да мунай өндүрөт. Андай келишим Саддам Хусейндин режими бар кезде эле түзүлгөн. Ошондуктан анализчилер анын америкалык Коноко Филипс менен жакындашы ага ошол эски жумушун турмушка ашырууга жөлөк болот дешет.

Ал эми америкалык Коноко Филипс компаниясынын башкы деректири Жеймс Малва (James Mulva) айткан кепке караганда бул кызматташуу өнөктөштөрдү кыйла алыска бирге барууга мүмкүндүк ачат:

- "ЛУКойл" менен стратегиялык өнөктөш болуу, албетте, бул жерде биздин мунайзат такоолун өздөштүрүүгө тээк болот. Андан сырткары эмики биздин максат - кыска мөөнөт ичинде "ЛУКойл" компаниясындагы энчибиздин эсебин 10 пайызга жеткирүү.

Вагит Алекперов менен Жеймс Малванын орусиялык жетекчилик менен тил табышкан ишкерлер экенин эске алганда, бул кызматташтык келечектүү болчудай. Быйыл июнда президент Путин эки ишкерди Кремлде кабыл алып, ал жерде америкалык тараптын орусиялык экономикага акча салышын колдоого аларлык иш деп айткан эле.

Анализчилер «ЮКОС» иши тергөөдө жатканына карабай "Коноко Филипс" компаниясынын Орусия экономикасына келиши - өлкөнүн мунайзат базарынын дагы эле барктуу экенинен кабар берет дешет.

Шаршембиде өткөрүлгөн аукциондон кийин экономикалык өнүгүү жана соода министринин орун басары Андрей Шаронов барбалаңдап катуу сүйүндү:

- Биз бүгүн (акциябызды – ММ.) мынабул рекорддук баага сата алдык. Ал базардагы баанын бир айлык да, үч айлык да, жарым жылдык да наркынан ашып түштү.

Бул күндөрү дүйнөлүк базарда жер майынын наркы көкөлөп өсүп, бир баррели 50 доллар 50 сентке чыкты.