Сапар Орозбаков, Бишкек Улуттук банктын жетекчилеринин айтымында, банк секторуна ишеним өсүп, эл жана чарба субъектилери өздөрүнүн бош акчаларын банкка көбүрөөк сала башташты. «Өлкөнүн банк сектору динамикалуу өнүгүп барат», - дешет алар.
Улуттук банктын төрага орун басары Каныш Шаршекееванын айтымында, банк сектору өткөн жылы жакшы көрсөткүчтөргө жетишти:
- Бул жолу силердин алдыңарда чыгып сүйлөш мен үчүн жагымдуу. Быйыл көрсөткүчтөр жакшы.
Каныш Шаршекееванын маалыматы боюнча, өлкөдөгү 21 банктын ичинен он жетиси өткөн жылды таза киреше менен аяктады. Алардын тапкан таза кирешеси 120 млн. сомду түздү. Банктардын суммардык капиталы 248 млн. сомго көбөйүп, 2,1 млрд. сомго жетти. Банк системасына тартылган депозиттердин жалпы көлөмү өткөн жылдын 11 айында 30,3% өсүп, 4 млрд. 598 млн. сомду түздү. Бул, Улуттук банктын жетекчилеринин пикири боюнча, банк секторуна ишенимдин өсүп бараткандыгынын белгиси.
Бирок адистердин айтуусу боюнча, банк секторунун көрсөткүчтөрүн өткөн жылга гана салыштырмалуу жакшы деп айтса болот. Ал эми бүгүнкү күндүн талаптарынан алып караганда, банк сектору тарткан акча экономиканын жакшы өнүгүп кетишине жетишсиздик кылат.
- Банктын негизги функциясы - ортомчулук. Мисалы, сиздин акчаңыз болуп, иштегиңиз келбейт. Башка бирөөнүн иштегиси келип, акчасы жок. Банк ошол бош акчаны алып, ага муктаж болгон субъектилерге берип турушу керек. Бул функция жакшы аткарылбай жатат. Биздин банктар болгону ички дүң продуктынын 5% тете акча жыйнашат. Ал жок эле дегенде 20-30% жетиш керек. Кээ бир өлкөлөрдө ал көрсөткүч - 100%, - дейт Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Марат Султанов.
Анын айтымында, эгерде Улуттук банк чыны менен эле банк секторуна элдин ишенимин арттырам десе, банкрот болгон банктардын акча салуучуларын көчөгө сандалтпай, алардын акчаларын кайрып бериши зарыл. Ошондой эле, аманаттарды камсыздандыруу системасын киргизүү керек.
Каныш Шаршекееванын айтымында, өткөн жылы банктардын кредиттик ставкасынын төмөндөө тенденциясы да уланып, ишканалардын кредит алышына жакшы өбөлгө түзүлө баштады. Мисалы, сом менен берилген кредиттердин орточо ставкасы өткөн жылы 25% болду. Чет өлкөлүк валюта менен берилген кредиттердики болсо 19% чейин түштү:
- Өзүнүңүздөр билгендей, банк системасынын өнүгүшүндө кредиттик портфелдин өсүшү маанилүү роль ойнойт. Кредиттердин көлөмү өткөн жылдын 1 - декабрына карата 2,8 млрд. сомду түздү. Башкача айтканда, ал отчеттук мезгилде 41,3% өстү.
Бирок адистер ал акчалардын көбү кыска мөөнөткө берилген акчалар экендигин, алар реалдуу экономикага жумшалбай эле, тез жана жогору киреше берген соода жана кызмат көрсөтүү тармактарына кетип жаткандыгын айтышат.
- Мындай проценттик ставка менен бир дагы экономикалык субъект өнүгө албайт. Ал банкрот болот. Анткени, дүйнөдө проценттик ставка 2-3 эсеге төмөн, – дейт Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Николай Байло.
Андай пикирди депутат Марат Султанов да ырастайт. Анын айтуусу боюнча, Кыргызстанда кредиттик ставка башка өлкөлөргө салыштырмалуу бир кыйла жогору. Марат Султанов өткөн жылы казакстандыктар Кыргызстандын айрым банктарын сатып алгандыгын белгилейт:
- Эмне үчүн казактар бул жакка жыла башташты? Себеби, ал жакта кредиттик ставка төмөн.
- Бул жолу силердин алдыңарда чыгып сүйлөш мен үчүн жагымдуу. Быйыл көрсөткүчтөр жакшы.
Каныш Шаршекееванын маалыматы боюнча, өлкөдөгү 21 банктын ичинен он жетиси өткөн жылды таза киреше менен аяктады. Алардын тапкан таза кирешеси 120 млн. сомду түздү. Банктардын суммардык капиталы 248 млн. сомго көбөйүп, 2,1 млрд. сомго жетти. Банк системасына тартылган депозиттердин жалпы көлөмү өткөн жылдын 11 айында 30,3% өсүп, 4 млрд. 598 млн. сомду түздү. Бул, Улуттук банктын жетекчилеринин пикири боюнча, банк секторуна ишенимдин өсүп бараткандыгынын белгиси.
Бирок адистердин айтуусу боюнча, банк секторунун көрсөткүчтөрүн өткөн жылга гана салыштырмалуу жакшы деп айтса болот. Ал эми бүгүнкү күндүн талаптарынан алып караганда, банк сектору тарткан акча экономиканын жакшы өнүгүп кетишине жетишсиздик кылат.
- Банктын негизги функциясы - ортомчулук. Мисалы, сиздин акчаңыз болуп, иштегиңиз келбейт. Башка бирөөнүн иштегиси келип, акчасы жок. Банк ошол бош акчаны алып, ага муктаж болгон субъектилерге берип турушу керек. Бул функция жакшы аткарылбай жатат. Биздин банктар болгону ички дүң продуктынын 5% тете акча жыйнашат. Ал жок эле дегенде 20-30% жетиш керек. Кээ бир өлкөлөрдө ал көрсөткүч - 100%, - дейт Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Марат Султанов.
Анын айтымында, эгерде Улуттук банк чыны менен эле банк секторуна элдин ишенимин арттырам десе, банкрот болгон банктардын акча салуучуларын көчөгө сандалтпай, алардын акчаларын кайрып бериши зарыл. Ошондой эле, аманаттарды камсыздандыруу системасын киргизүү керек.
Каныш Шаршекееванын айтымында, өткөн жылы банктардын кредиттик ставкасынын төмөндөө тенденциясы да уланып, ишканалардын кредит алышына жакшы өбөлгө түзүлө баштады. Мисалы, сом менен берилген кредиттердин орточо ставкасы өткөн жылы 25% болду. Чет өлкөлүк валюта менен берилген кредиттердики болсо 19% чейин түштү:
- Өзүнүңүздөр билгендей, банк системасынын өнүгүшүндө кредиттик портфелдин өсүшү маанилүү роль ойнойт. Кредиттердин көлөмү өткөн жылдын 1 - декабрына карата 2,8 млрд. сомду түздү. Башкача айтканда, ал отчеттук мезгилде 41,3% өстү.
Бирок адистер ал акчалардын көбү кыска мөөнөткө берилген акчалар экендигин, алар реалдуу экономикага жумшалбай эле, тез жана жогору киреше берген соода жана кызмат көрсөтүү тармактарына кетип жаткандыгын айтышат.
- Мындай проценттик ставка менен бир дагы экономикалык субъект өнүгө албайт. Ал банкрот болот. Анткени, дүйнөдө проценттик ставка 2-3 эсеге төмөн, – дейт Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Николай Байло.
Андай пикирди депутат Марат Султанов да ырастайт. Анын айтуусу боюнча, Кыргызстанда кредиттик ставка башка өлкөлөргө салыштырмалуу бир кыйла жогору. Марат Султанов өткөн жылы казакстандыктар Кыргызстандын айрым банктарын сатып алгандыгын белгилейт:
- Эмне үчүн казактар бул жакка жыла башташты? Себеби, ал жакта кредиттик ставка төмөн.
