Экономика

Быйыл таластык дыйкандар төө буурчак эккен аянтты өткөн жылдагы 18 миң гектардын ордуна 21 миң 778 гектарга чейин көбөйтүп жиберишти. Дыйкандардын пикиринде, аянттын көбөйүшүнө бир гана себеп болду. Анткени өткөн жылы төө бурчакты сатып алууга Таласка отуздан ашуун фирма келген. Быйыл алардын саны 13-14түн тегерегинде болуп жатат. Кызыладырга топтолгон дыйкандар түркиялык “Робин” фирмасы Таласка келип жаткан башка фирмалардын сатып алуусуна бөгөт коюу үчүн көрүп жаткан аракеттерине нааразычылык билдиришти. Көчөдөгү нааразычылык имарат ичинде уланды.

Дыйкандар “Робин” фирмасынын кыргызча билбеген өкүлү Эржан Мехмедге өз талаптарын айтып жатышты. Бакайата районундагы Боотерек айылынан барган дыйкан Тургунаалы Соорбековдун пикири мындайча болду:

- Биз жаздан баштап төө бурчактын баасын 25-30 сомго көтөрдүк. “Робин” фирмасы мурдагы дыйкандардын канын соруп, эмгектин баардыгын өлтүрдү. Эми ошондой эле бааны эмне үчүн азыр кармап бербейт элге.

Карабуура районундагы Бакайыр айылынан келген дыйкан Татал Мураталиев “Робинден” башка фирмалардын иши көрүнбөй жаткандыгына жана аталган фирма айылдардагы ишин ачык жүргүзсүн деген талап менен чыкты:

- Бул киши айтып атат 14 фирма бар деп. Эми ошол 14 фирма кана? Элди сыйласа келбейби. “Робин” фирмасынын өкүлдөрү аларды коркутуп-үркүтүп атса айтпайбы, эл туура жыйынтык чыгарат элек. Мүмкүн “Робиндин” күнөөсү жоктур. Күнөөсү жокпу, иштесин. Аманбаев айыл өкмөтүнө барышса, ошол жерге жазып койсун, төө бурчакты ким алып атканын, айыл өкмөт, эл билсин.

“Робин” фирмасынын Таластагы жана эл аралык соодадагы туткан позициясы туурасында бул фирмага атаандаша иштеп жаткан “Доорлук” фирмасынын өкүлү Кыдыр Маатказиев буларды билдирди:

- Жогоруда айтып атышат, эмне үчүн 30-40 сомдон болбойт деп. Ошондой кылалы деген ой бар, бирок аны алып барып сатыш керек да. Биздин отуруп сатканга мүмкүнчүлүгүбүз жок, биз өткөрүп беришибиз керек. Бизде бүгүнкү иштеп аткан эки багытыбыз Орусия менен Болгария болчу. Орусияда билбейм, Болгарияда лопатканы 23 сомдон берем деп атат. “Ягуар ДКК” деген фирма Болгарияга эки вогон кетиришти. Болгарияда да 23 сомдон берем деп атса эмне үчүн бул жерде 30 сомдон болуп атат деп чалкасынан кетип атат. Бүгүнкү күндө бул оюн болуп калды. Келе калган фирмаларды азайтыш керек. Эмне үчүн Европага барып бааны 23дөн коюп атат.

Төө бурчакты кабыл алуу жана экспортко чыгаруунун учурдагы абалы туурасында облустук администрациянын экономиканы өнүктүрүү жана инвестицияларды тартуу бөлүмүнүн башкы адиси Көчкөнбек Саякбаев мындай дейт:

- Төө бурчакты сыртка алып чугуу, өткөрүү боюнча тыштан келген 14-15ке жакын фирмалар иштеп атат. Бажынын маалыматына таяна турган болсок, алар 4 миң 300 тонна чамасында төө бурчакты облустан сырткары алып чыгып кетишти. Эми дагы келебиз дегендер да бар. Бардык жерлерге кулактандыруу берип койгонбуз. Ошонун негизинде келет деген үмүтүбүз бар.

29-ноябрда Омск шаарында өтүүчү кыргыз-орус өкмөттөр аралык комиссиясынын жолугушуусуна Кыргызстандык делегацияны премьер-министр Феликс Кулов баштап барат. Ал эми Орусиянын өкмөт мүчөлөрүнөн турган комиссияны «Росатомдун» башчысы Александр Румянцев жетектей турандыгын премьер-министр Феликс Кулов өкмөттүн курамы менен болгон жумушчу жолугушуусунда билдирди. Анын айтымында, Орусиянын өкмөт курамынын жана ведомостволорунун жетекчилери менен болуучу өкмөт аралык комиссиянын отурумунда эки тараптуу соода-экономикалык, илимий-техникалык кызматташуу, өнөр жай, газ-энергетика, өзгөчө кырдаалдар, айыл чарбасы боюнча, туризм тармагындагы маселелер каралат. Ошондой эле бир катар келишимдерге кол коюлушу күтүлүүдө. Бул тууралуу премьер-министр Феликс Кулов мындай деди:

- Шибердеги өкмөт аралык комиссиянын отурумунун алкагында негизинен Шибер аймагындагы бардык губернаторлор менен жолугушабыз. Анткени ал аймактарда ар кандай иште, бизнес тармагында иштеген биздин мекендештер көп. Шибер аймагы менен экономикалык кызматташтык боюнча көп иштер байланыштырып турат. Ошондуктан Орусия тарап жолгушууну Шиберде өткөрүүнү сунушташты. Ал жерге аймактагы губернаторлордон башка Орусиянын айрым министрликтеринин жана ведомостволорнун башчылары да барышат. Биз эки тараптуу өкмөттүк комиссиянын отурумунда кезектеги эле жолугушуу катары мамиле кылбай, анда козголгон маселелер боюнча жемиштүү иштеп, натыйжалуу жыйынтык чыгарышыбыз керек.

Айрым ишкерлер, буга чейин Кыргызстан менен Орусиянын ортосундагы соода-экономикалык, илимий-техникалык кызматташтык боюнча макулдашылган бир катар маселелерди чечүүдө дале болсо көптөгөн проблемалар орун алганын айтышууда. Алардын пикиринде, Кыргызстандагы соңку саясий окуялар орто бизнес менен алектенген ишкерлердин ишине кедерги болуп, Орусиянын айрым ишканалары жана ишкерлери менен макуладашылган бизнес чөйрөсүндөгү иштер токтоп калган. Көпчүлүк инвесторлор башка өлкөлөргө кетип, Кыргызстанга туристтердин келиши азайган.

Эл аралык ишкерлер кеңешинин президенти Девид Гранд Кыргызстандагы инвестициялык климаттын учурдагы абалы тууралуу буларга токтолду:

- Кыргызстандагы инвестициялык климат апрель айына караганда оңолду. Бирок көпчүлүк инвесторолор Казакстан, Орусияга кетип жатышат. Анткени ишкерлер ал мамлекеттер тарабынан камкордукту сезишет. Эгерде кыргыз өкмөтү салык системасын жакшыртып, коррупцияны жойсо, өлкөдө тынчтык болуп, коопсуздук менен камсыз болсо, анан инвесторлор келе баштайт.