Экономика

Буга чейин Кыргызстанда «Бител» жана «Кател» компаниялары мобилдүү байланыш кызматын көрсөтүп келишкен. Чөнтөк телефон элге кадимкидей алынып, алысты жакындатып, кызмат көрсөтүүнүн улам жаңы түрлөрү пайда болуп жаткан чагы. Алсак, «Бител» компаниясынын телефону аркылуу эртеңки күндүн аба ырайын билгенден, кайсы жерден акчаны арзан курс менен алмаштыруу боюнча маалымат алуудан тартып, арзыган адамыңа сүйүү катын жиберүүгө чейинки кызматтарды пайдалана аласың. Эми мобилдүү байланыш тармагынын эшигин чертип кирип жаткан «АкТел» компаниясы кызмат көрсөтүүнүн акысын арзан кылуу аркылуу элге алынууну көздөп жатат. Бул тууралуу «АкТел» компаниясынын башкы директору Айбек Баканов 13-ноябрда «АКИ-пресс» агенттигинде өткөн маалымат жыйынында билдирди. Айбек Бакановдун айтымында, «АкТел» учурдагы заманбап CDMA-2000 стандартындагы мобилдүү байланыш кызматын сунуш кылмакчы.

- Бул стандартты киргизүү менен Кыргызстандын байланыш тармагында чоң өсүшкө жетишебиз. Кыргызстандыктар үчүн, кардарларыбызга кызмат көрсөтүүнүн дүйнөлүк сапатын сунуш кылабыз, - деди Айбек Баканов.

«АкТел» компаниясы өз кардарларына чөнтөк телефону менен бирге Интернетке кирүү мүмкүнчүлүгүн да кошо тартууламакчы. Башкача айтканда, чөнтөк телефондун ичинде модем да болот.

- Биздин байланышка кошулуу менен кардарларыбыз телефондон тышкары да модем алышат, - дейт Айбек Баканов. - Биз интернет-провайдерлердин кызматысыз эле Интернетке кошулуу мүмкүнчүлүгүн тартуулайбыз.

Айбек Бакановдун сөзүн ушул эле «АкТел» компаниясынын өкүлү Эмилбек уулу Баяс да минтип колдоду:

- «Кател», «Бителден» биздин компания көрсөтүп жаткан кызматтын артыкчылыгы - телефон менен компьютер аркылуу Интернетке кошулса болот.

««АкТел» компаниясы киргизип жаткан «FONEX» мобилдүү байланышын дүйнөдө 160 млн. адам пайдаланат» дешти маалымат жыйынын өткөрүп жаткандар. Кыргызстанда байланыштын бул түрү алгач Бишкек шаарында, Бишкек-Манас жолунда, «Манас» аба майданында, Карабалта жана Кант шаарларында иштей баштамакчы. «АкТел» компаниясынын өкүлү Василий Ткаченконун айтымында, мобилдүү байланыштын бул түрү келерки жылдын жай айларында Ысыккөлгө жайылат. «Соңку жылдын этегинде биз өз кардарларыбыздын санын 50 миңге жеткирели деген ойдобуз», - деди Василий Ткаченко.

««АкТел» компаниясынын чыныгы кожоюну ким?» деген суроо журналисттерди катуу кызыктырды. «АкТелдин» жетекчиси Айбек Бакановдун айтымында, кожоюндар экөө - «Estate Development» и «Ace Trump». Аттары ангисче болгону менен, Кыргызстанда эле каттоодон өткөн фирмалар экен. Бирок алардын кожоюндары кимдер экени бүдөмүк бойдон калды. Буга чейин айрым талдоочулар ««АкТелдин» артында Өкмөт Үйүндөгү таасирдүү адамдардын жакындары турат» дешкен.

«АкТел» компаниясынын чү дегендеги байлыгы 47 млн. сом экенин эске алсак, «Кател», «Бител» компанияларына күчтүү атаандаш чыкты өңдөнөт. «Биз бутубузга туруп алдык, акыйкат атаандашуудан качпайбыз» дейт «Бител» компаниясынын өкүлү Салия Барпиева.

- Жакын арада кызмат көрсөтүүнүн акысы арзандайт деп айталбайм. Азыр бир нерсе деп айталбайбыз, - дейт Салия Барпиева.

Бишкектин тургуну Урмат Асылбеков мобилдүү байланыш кызматын көрсөткөн компаниялардын көбөйгөнүнө ыраазылыгын жашырган жок.

- Мен азыр «Кателдин» «К+» деген кызмат көрсөтүүсүн пайдаланам. Ыңгайлуу, себеби, чалган тарап өзү төлөйт. Ал эми «АкТел» дейсиңби, андай компаниялардын көбөйө бергенин колдойм. Себеби, андайлар канчалык көп болсо, атаандаштык ошончо күчтүү болуп, баа да арзандайт да, - дейт Урмат Асылбеков.

Эч кандай макулдашуусуз, эч кандай эскертүүсүз эле Өзбекстан тарап 6-ноябрь күнү кечинде Ошко келчү газдын басымын кескин төмөндөтүп таштаган. Бүлбүлдөгөн отко азыр үч кашык суу да кайнабайт. Мындай нерсени “Өзбекстантрансгаз” акционердик компаниясынын Фергана шаарында жайгашкан магистралдык газ куур ишканасы алдын-ала Ошко кабарлап, себеп-жөнүн да кошо билдирип койчу эле. Бул жолу эмнегедир андай болгон жок. Ал турсун Өзбекстан тарап кыргыз эл депутаты, Ош газ чарба ишканасынын башчысы Д. Сабировдун колу менен жиберилген каттарга, “Кыргызгаз” акционердик коомунун төрагасы А.Сыдыковдун колу менен жиберилген телеграммаларга да көңүл буруп койгон жок. Бул тууралу Ош газ чарба ишканасынын өндүрүштүк бөлүмүнүн башчысы Махамадсали Алиходжаев мындай дейт:

- Өзбекстандын “Узтрансгаз” акционердик компаниясынын башкы директоруна ноябрдын жетисинен бери күнүгө 2-3 жолу кат менен кайрылып жатабыз. Бизге азыркы күнгө чейин бир да жооп боло элек. Биз бул боюнча “Кыргызгазга” күнүгө телеграмма берип турабыз, газдын басымын нормалдуу абалга жеткириш үчүн. Бул боюнча азыркы күндө натыйжалуу жооп ала элекбиз.

Кыргыз өкмөтү бул ишке азырынча аралашпай оолак турат. Анын бир себеби - Кыргызстан Өзбекстанга газ боюнча карыз. Газ боюнча Ош облусунун жана Ош шаарынын карызы тууралу Ош газ чарба ишканасынын жаратылыш газын таркатууну каттоо кызматынын башчысы Шавкат Кенжебаев мындай деди:

- Азыркы күндө биздин башкармалык боюнча 75 млн. 992 миң сом карыз бар, газ боюнча. Мында калктын карызы 72 млн. 74 миң сом, Карасуу шаарыныкы - 445 миң сом. Мындан тышкары, өнөр жай ишканаларынын карызы - 2 млн. 952 миң сом, коммуналдык ишканалардыкы - 434 миң сом, бюджеттик уюмдардыкы - 81 миң сом. Бул карыздар боюнча Коопсуздук кеңешинин чечими келген, прокуратура жана укук коргоо органдары билишет. Муну 20-декабрга чейин 20% азайтышыбыз керек. Бул жерде айтып коюш керек: карыздын көбүн чиновниктер төлөбөй жатышат.

Ошентип, Ошко газдын берилбей турушунда Өзбекстан эле эмес, Кыргызстандын, анын ичинде Оштун өзүнүн да күнөөсү бар сыяктуу. Ал эми 6-октябрдан бери аба ырайы Ошто кыйла суук тартып, газсыз жашоо кыйындап келатат. Электр жарыгы өчүп калган учурларда орозо кармаган мусулмандар ооз ачаарга тамагы жок азап тартууда.