Ооганстанда 28-сентябрда «Талибан» кыймылынын бийлиги кулагандан берки 4-ирет президенттик шайлоо өттү.
Бирок анда эң аз шайлоочу добуш берди. Жалпысынан 15 талапкер ат салышканы менен негизинен азыркы президент Ашраф Гани менен өкмөт башчы Абдулла Абдулла теңтайлашып, атаандашты. Экөө 2014-жылкы президенттик шайлоого катышып, «ит жыгылыш» болгон. АКШ баштаган эл аралык коомчулук кийлигишүүсү менен бийлик бөлүштүрүлгөн болчу.
Ооганстандагы Өз алдынча шайлоо комиссиясынын маалыматына ылайык, каттоодон өткөн 9,5 миллиондой шайлоочунун эки миңдейи, тактап айтканда 20 пайыздан ашыгыраагы гана добуш берди жана добушканаларга аялдар дээрлик барган жок.
Бул көрсөткүч 2014-жылдагы президенттик шайлоого салыштырмалуу өтө аз болду: анда жети миллонго жакын адам добуш берген.
Байкоочулар шайлоочулардын добушканаларга аз келишинин башкы себебин «Талибан» кыймылынын опузасы менен түшүндүрүштү. Талибдер шайлоодо чабуулдар күчөй тургандыгын эскертип, жарандарды добуш бербөөгө чакырган болчу.
Добуш берүү күнү айрым шайлоо участокторунда кол салуу болду. Кандагар провинциясында убактылуу добушканага айланган мечиттеги жардыруудан кеминде 15 адам жаракат алды. Жергиликтүү бийлик алардын ичинен үчөөнүн абалы өтө оор экенин кабарлады.
«Reuters» маалымат агенттиги Кабулда, Газниде жана Жалалабадда жардыруу болгонун билдирди. Өлкөнүн түндүгүндөгү Кундуз шаарын жоочулар миномёт менен аткылашты. Соңку маалыматка ылайык, анда беш полиция кызматкери өлүп, ондогон киши жаракат алды.
Шайлоодо коопсуздукту камсыз кылыш үчүн күч органдарынын 72 миңдей кызматкери тартылды.
Өлкөнүн ички иштер министи Масуд Андараби шайлоодо коопсуздукту камсыз кылууга колдон келишинче аракет көрүлгөнүн айтты:
- Буга чейин убада бергендей, өлкөнүн коопсуздук күчтөрү ооган элинине өз президентин тынч тандап алышы үчүн болгон аракетин кылды. Жоочулар шайлоо участокторуна 68 жолу кол салуу уюштурду. Бирок коопсуздук күчтөрү аларга туруштук берип, мизин кайтарды.
Өз алдынча байкоочулар добуш берүү жараяны былтыр парламенттик шайлоого салыштырмалуу жакшыраак уюштурулганын, бирок айрым бир техникалык кыйынчылыктар болгонун белгилешти.
Шайлоодо негизги атаандаштык азыркы президент Ашраф Гани менен премьер-министр Абдулла Абдулланын ортосунда болду.
Экөө 2014-жылкы президенттик шайлоого катышып, «ит жыгылыш» болгон. АКШ баштаган эл аралык коомчулуктун кийлигишүүсү менен бийлик бөлүштүрүлүп, бири президент, экинчиси Бириккен улуттук өкмөттүн башчысы болууга көнүп, мунасага келишкен эле. Бирок ошондон бери Гани менен Абдулланын тиреши токтой элек.
Ашраф Гани «Азаттыктын» ооган кызматындагы маегинде өлкө мындан ары улуттук биримдиктеги өкмөткө муктаж эмес экенин, бийликтеги тирешти токтотуш үчүн буга чейинкидей ортомчуларга зарылчылык жок экенин айткан. Абдулла Абдулла Ганини административдик ресурска байланыштуу айыптаган.
Президенттик шайлоонун баштапкы жыйынтыгы 19-октябрда жарыяланат. Ал эми расмий жыйынтыгы 7-ноябрда белгилүү болот. Эгер бир да талапкер жетиштүү добуш ала албаса, шайлоонун экинчи айлампасы 23-ноябрда өтмөкчү.
Бул Ооганстанда «Талибан» кыймылы бийликтен кулагандан кийинки төртүнчү ирет өткөрүлүп жаткан президенттик шайлоо. АКШ «Талибан» кыймылы менен тынчтык келишимин түзүш үчүн сүйлөшүү жүргүзүп жаткандыктан буга чейин добуш берүүнүн мөөнөтү эки ирет жылдырылган. Бирок ушул айдын башында Кошмо Штаттардын президенти Дональд Трамп талибдер менен бир канча айдан берки сүйлөшүүлөрдү токтотуп койду.
