Экономика

Мындай токтомду Парламент октябрдын этегиндеги сессиясында кабыл алган. Анда парламент россиялык «Евразия Транс» деп аталган ишканалар тобуна башкарууга берүүнү өкмөткө сунуштаган. Мындай токтомду жактабаган «Дастан» ишканасынын жетекчилиги Эл өкүлдөр жыйыны токтомду жокко чыгаруу сунушу менен кайра парламенке кайрылган.

«Дастан» акционердик коому Кыргызстан тышкы карыздар үчүн Орусияга башкарууга берүүнү сунуштап жаткан беш ишкананын бири. Эл өкүлдөр жыйыны иштеп чыккан токтомго ылайык «Евразия транс» ишканалар тобу «Дастанды» убактылуу башкарууга алып, эгер башкаруу учурунда ортодогу милдеттенмелерди так аткарса, ишкана Орусия тарапка биротоло өтмөк. Бирок, буга чейин мамлекеттик мүлктү башкаруу боюнча мамлекеттик комитет буга чейин «Дастанды» убактылуу башкарууга алуу максаты бар башка компаниялар да чыгып жаткандыгын белгилеген. Мындай пикирин комитет төрагасы Равшан Жээнбеков бүгүнкү парламенттик отурумда да билдирди.

«Дастан» акционердик коому болсо «Евразия Транс» компаниясын ишкананын жүгүн көтөргөн, стратегиялык толук кандуу өнөктөш болоруна ишенбейт. Ошондуктан, парламент азыркы сессиянын биринчи этабында кабыл алынган токтомду жокко чыгаруу жөндүү деп эсептейт:

- Президент Владимир Владимирович Путин менен Аскар Акаевичтин Акаев жакын арада өтө турган сүйлөшүүлөрүнө үмүт байлоо аркылуу карап жатабыз. Биздин заводдун проблемалары алардын деңгээлинде конкреттүү талкууланган. Аскер-техникалык кызматташтык боюнча комиссия иштеп жатат. Россия тарап – биз тарап. Биздин Россия менен бирге иштешибиз үчүн укуктук негиздерди түзгөн бир катар макулдашуулар даярдалган.

деди парламентте «Дастан» Акционердик коомунун директору Султан Табалдиев. Анын айтымында, аталган ишкана жакынкы бир нече жыл ичинде эле эч кандай инвестиция салбай эле «Дастандан» олуттуу пайда көрсө болот. «Дастан» ишканасынын 312 миллион сом каражаты бар. Ишканын 37% мамлекетке, 35%и жамаатка таандык. Ал эми 15%не менеджердик башкаруучу топ ээлик кылат. Ишкана чыгарган продукциянын 90% чамалашы атайын багыттагы, калганы жалпы калк керектөөчү товарлар. Ошондуктан, бул «Дастандын» ишмердүүлүгү саясатка көбүрөөк байланып турат:

- 37% акциянын мамлекетте болушу бизге чоң саясий дивиденд берип атат. Биздин тармактын ишмердүүлүгүндө саясат өтө эле көп.

дейт директор.

Мурдагы токтомду иштеп чыккан стратегиялык өнүктүрүү жана ишкердикти колдоо маселелери боюнча комитеттин төрагасы Жаныш Рустембеков «Дастандын» жетекчилигинин бул демилгесин жеке жетекчиликтин гана кызыкчылыгы катары баалап, ишкананын келечегине мындай кадам пайда алып келбейт деген пикирин айтты:
- Маалыматтар боюнча ишкананын 48% гана иш менен камсыз. Анын 90% чамалышы атайын багыттагы товарлар чыгат. Эгер Индия менен контракт бүтсө, ишкана башка продукция чыгарууга даяр эмес. А Евразия транс болсо башка продукцияны да чыгарууну убада кылууда.

дейт. Аталган ишкана буга чейин Индия менен 25 жылдык мөөнөттө кызматташууга 29 миллион долларлык тендерди утуп алган. Мындан тышкары Украина, Казакстан, Россия менен товар сатуу, сатып алуу боюнча кызматташат.

Депутаттардын басымдуу бөлүгү «Дастан» акционердик коомунун келечегин Россия менен байланыштырганы менен, анын тагдырын чечүү маселесинде бул күнү бир пикирге келе алышкан жок. Депутаттар токтомду күчүндө калтыруу, жокко чыгаруу жана ага түзөтүү киргизүү өңдүү үч түрдүү сунуштарын беришти. Айрым парламент мүчөлөрү мурдагы токтомдо «Дастанды» башкарууга берүү үчүн өкмөткө бир эле компанияны сунуштоону – парламент кетирген катачылыктардын бири катары белгилешти. Парламент ушул сунуштардын негизинде токтом долбоорун иштеп чыгууну тиешелүү комитетке тапшырды.

17-декабрда Жогорку Кеңештин мыйзам чыгаруу палатасынын курулуш, жерказынасы, транспорт жана коммуникациялар комитети тарабынан сунуштаган «Транспорт жөнүндө» мыйзамга толуктоолорду киргизүү тууралуу мыйзам долбоору талкууланып, кабыл алынды.
Алматы, Ысыккөл аймагына жана Талас өрөөнүнө кичиавтобус каттамдарын жүргүзгөн Батыш автовокзалдын жанында жайгашкан «Ак жол» фирмасы, «Арендатор жана жеке транспорттун айдоочулар» коомдук бирикмесинин кызматкерлери бул мыйзамга нааразылыктарын билдиришүүдө. Алар, жогоруда аталган жаңы мыйзам Эл аралык жана республика аралык каттамдарды баардык талапка жооп берген Автовокзалдарга жүктөп, автобекеттердин ишин чектеп салгандыгын айтышууда. Бул тууралуу «Акжол» фирмасынын жетекчиси Дүйшөн Сооронбаев,
-“Транспорт жөнүндө” мыйзамга толуктоолорду киргизүүгө биздин каршы болуп жаткан себебибиз, бул жалгыз эле Батыш автовокзалында жайгашкан “Акжол” автобекетин жоготууга карата уюштурулган иш. Эгер мыйзам кабыл алынса көптөгөн адам жумушсуз калат.

-деди Дүйшөн Сооронбаев. Ал “Транспорт жөнүндөгү” мыйзамга өзгөртүүлөрдү киргизүүгө палатанын курулуш, жерказынасы, транспорт жана коммуникациялар комитетинин төрагасы,депутат Ишенбай Кадырбеков өз кызыкчылыгын көздөгөн деген пикирде.
-Депутат Ишенбай Кадырбековдун аялы Светлана Тыныбекова “Акжол” автобекетинин жанында курулуш куруп жатат. Атайын участок бөлдүрүп алган.“Кут жол” деген фирма ачып, алар да жүргүнчүлөрдү ташуу кызматын кылышат. Азыр бизди жоюп, биздин аймакты да алгысы келип атат. Чынында киреше кирүүчү жерди колуна алуу максатын көздөөдө.

-деди Дүйшөн Сариев.

Учурда «Акжол» автобекетинде 40 адам эмгектенет. Жалпы республиканын аймагы боюнча жүргүнчүлөрдү ташыган 2 миңге жакын айдоочу «Акжол» автобекети аркылуу катташат. «Эгерде «Транспорт жөнүндөгү» мыйзамга өзгөртүүгө ылайык автобекеттер эл аралык жана республика аралык автокаттамдардан четтетилсе 2 миңден ашуун адам ишсиз калат», дейт Дүйшөн Сариев.
Ал эми мыйзам чыгруу жыйынын депутаты Ишенбай Кадырбеков, эл аралык жана республика аралык автокатамдарды автовокзалдар жүргүзүүсү керек деген пикирде.
- Автовокзалдардын талапка жооп бере тургандай нормалары бар. Жүргүнчүлөрдү кабыл алуу жана узатууда тейлөө иштери болуш керек. Сактоо жайы, энелер жана балдар үчүн эс алуу жайы, мейманкана жана башка. Ал эми Автобекеттер эч бир талапка жооп бербейт. Мыйзамда көрсөтүлгөндөй эгерде айылда же район борборлорунда автовокзал жок болсо авобекеттер эл аралык жана республика аралык автокаттамдарды жүргүзө алышат.

-деди Ишенбай Кадырбеков. Анын айтымында, «Транспорт жөнүндөгү» мыйзамга толуктоолорду киргизүү менен жеке өзүнүн же аялынын эмес, жүргүнчүлөрдүн кызыкчылыгын көздөөрүн билдирди. Аталган мыйзам, депутаттын жубайы Светлана Тыныбекова жетектеген «Кут жол» фирмасына да кедергисин тийгизээрин белгиледи.
-Менин жолдошум да ошол “Акжол” фирмасы аркылуу автокаттамдарын жүргүзүп, иш алып барууда. Бул жерде менин эч кандай жеке кызыкчылыгым жок. Мыйзамга ылайык анын фирмасы да эл аралык автокаттамдарды жүргүзө албай калат. Бирок өз жубайыңды ойлош керекби же элдин кызыкчылыгын ойлош керекби? Мен мыйзам чыгаруу жыйынында иштеп жаткандан кийин эл үчүн мыйзам чыгарууга аракет кылам.
-деди Ишенбай Кадырбеков.
Ал эми «Арендатор жана жеке транспорттун айдоочулар» коомдук бирикмесинин
жетекчиси Батырбек Дууланов эгерде президент тарабынан толуктоолор киргизилген «Транспорт жөнүндөгү» мыйзамга кол коюлса бирикмедеги жүргүнчүлөрдү ташуучу айдоочулар үй-бүлөлөрү менен пикетке чыгышаарын билдирди.
- Биз азырынча президенттин кандай чечим чыгараарын күтөбүз. Эгер биздин кызыкчылыгыбыз корголбосо пикетке чыгабыз. Өзүбүздүн позициябызды, өзүбүздүн ишибизди жөн эле берип салбайбыз. Эгер бир нерсе болсо чоң чатак чыгып кетет.
-деди Батырбек Дууланов.

Жогорку Кеңештин мыйзам чыгаруу палатасы кабыл алган «Транспорт жөнүндө» мыйзамга толуктоолорду киргизүү тууралуу мыйзам долбоору президент Аскар Акаев тарабынан кол коюлган күндөн баштап күчүнө кирет.