Экономика

Дастан Сарыгулов бийликке келгендердин өз программасы бар экендигин, бирок аны жаңы түзүлгөн өкмөт талкуулап, бекитиши керек экендигин билдирди. «Ошондо гана ал коомчулукка жеткирилет» деди мамлекеттик катчы.

Бирок ал аны күтпөй ишкерлерге жаңы бийликтин программасынын айрым урунттуу жерлери жөнүндө айтып берди:

- Биз бир нече конкреттүү чараларды көрөбүз деп үмүт кылабыз. Биринчи кезекте салыкты азайтуу зарыл. Бүгүн Казакстанда жана Орусияда салык 15-20% төмөн. Кайсы жерде ишкерлик кылуу жеңил? Албетте, кайсы жерде салык аз болсо жеңил.

Мамлекеттик катчы ошондой эле ишкерлерди каттоодо буга чейин колдонулуп келген уруксат берүү принцибинен жөн эле жарыялоо принцибине өтүү зарыл экендигин белгиледи. Ал ишкерлерди «жаңы бийлик либералдуу саясат жүргүзөт» деп ишендирди. Бирок ал административдик тоскоолдуктарды алып салууга багытталган инвестициялык матрицаларды кескин сынга алды. «Канча матрица иштелип чыкты, экономиканын өнүккөнү гана» деди Дастан Сарыгулов.

Ал прогамманын үчүнчү маанилүү жери катары мамлекеттик аппаратты кыскартууну көрсөттү:

- Мен мынча райондун, мынча облустун, ушунчалык чоң аппараттын, мынчалык көп министирликтин болушунун зарылчылдыгын көрө албай турам, - деди Дастан Сарыгулов.

Мамлекеттик катчынын пикиринде, Кыргызстан кичинекей өлкө болгондуктан азыркы район менен облустарды жоюп, алардын ордуна райондон чоңураак, облустан кичирээк территориялык бирдиктерди түзүш керек.

Жыйынга катышкан Феликс Кулов болсо бийлик менен ишкерликтин биригип кеткенине кеңири токтолду. Ал бийликтегилер кызмат ордун пайдаланып, өз бизнесине ар кандай жеңилдиктери жана артыкчылыктарды алып, башкаларга баш көтөртпөй жаткандыгын баса белгиледи:

- Бизнес менен бийликтин кошулуп кетиши биз үчүн чоң трагедия. Бийликке ээ болгон чиновниктер башкаларды түртүп чыгып, өздөрүнүн туугандарын киргизет. Бийлик алмашса, ишканалардын ээлери алмашат. Адилетсиз атаандаш башталат. Ишкерлерди андан кантип коргош керек? Аны бир гана сот системасы гана камсыз кыла алат.

Анын пикиринде, бул үчүн сотторду тандап алуу жолдорун катаалдантуу зарыл. Ошондой эле соттор бийликтин көзүн карап, иш кылбаш үчүн алардын айлыгын көтөрүү керек. Феликс Кулов элди көчөгө чыгарган соттун адилетсиз чечимдери болгондугун эскертти.

Жаңы бийликтин өз программасы жөнүндө мындай билдирүүсүн ишкерлердин баары бирдей кабыл алган жок. Айрым ишкерлер Мамлекеттик катчынын салыкты азайтабыз дегенин жеңил популизм деп баалашты:

-Албетте, Сарыгулов да, Путин да, Назарбаев да, салыкты азайталы деп айтат. Каримов деле салыкты азайталы деп жатпайбы. Айткан сөз менен жасаган иш таптакыр башка болот да. Салыкты азайтканда, бюджетти кантип толтурат? Бул жеңил-желпи нерсе эмес да, айтып койсо эле болуп калгандай. Пенсия бербей койсоң эл көчөгө чыгат. Айлык бербесең, бюджеттегилер чыгат. Ошондуктан бул чоң маселе. Отура калып эле айта бергенде болбойт. Муну популизм деп коет, – деди жыйынга катышкандардын бири - белгилүү ишкер Өмүрбек Абдрахманов.

Чет өлкөлүк ишкерлер кеңешинин аткаруучу директору Девид Гранттын айтымында, Кыргызстандагы чет өлкөлүк бизнесмендердын айрымдары өлкөдөгү түзүлгөн оор кырдаалга карабай өз иштерин уланта беришкен. Калгандары болсо ушул жуманын ичинде кызматка киришет:

-Биздин мүчөлөрдүн баары ушул жумада мүмкүн болушунча тезирээк өз иштерин улантууга киришет жана нормалдуу режимде иштей башташат.

Анын айтымында, Чет өлкөлүк ишкерлер кеңеши 70ке жакын инвестордун башын бириктирет. Алар баардыгы болуп Кыргызстанга 1 млрд. долларга жакын инвестиция салышкан. Коогалаң болгон күндөрү инвесторлор өлкөдөн чыгып кетишкен эмес. Үй-бүлөлөрү менен келген ишкерлер гана үй-бүлөлөрүн жөнөтүп жиберип, өздөрү калып калышкан. Анын айтымында, өлкөдө көп жүрүп, элди жакшы билген инвесторлор анчалык деле коркушкан эмес.

Девид Гранттын пикиринде, чет өлкөлүк компаниялардын айрымдары катуу зыян тартса, кээ бирөөлөрү таптакыр жапа чеккен эмес. Өтө көп зыян тартты деп ал «Бител» компаниясын жана «Бета стористе» жайгашкан майда ишкерлерди атады:

- Мен, мисалы, Бишкекти аралап көрдүм. Менин баамында зыяндын көлөмү 100 млн. долларды түзөт, –деди Девид Грант зыяндын жалпы суммасы жөнүндө.

Анын айтымында, бул зыяндарды Кыргызстандын эсебинен жаап берүү тууралуу бийликтегилер менен сүйлөшүү жүргүзүлгөн эмес. Ал мыйзамдуулукту жана тарипти калыбына келтирүү, маркоэкономикалык стабилдүүлүктү кармап калуу жана банк иштерин жандандыруу биринчи милдет экенин айтты. Ал ошондой эле келечекте салык саясатын жакшыртуу, ишкерликке жагымдуу шарт түзгөн мыйзамдарды кабыл алуу жана коррупция менен бюрократияга каршы күрөшүү маанилүү экендигин белгиледи.

Анын айтымында быйыл кеңешке кирген инвесторлор 80 млн. доллар салууну көздөп жатышкан. Анын ишке ашуусу бийликтин мурда түзүлгөн келишимдерди таануусуна жараша болоорун эскертти:

- Ошондуктан бийликтегилер тарабынан азыркы инвесторлорго эларалык келишимдердин аткарылышына кепилдик берилүүгө тийиш.

Дүйшөмбү күнү инвесторлор менен жолугушкан Мамлекеттик катчынын милдетин аткаруучу Дастан Сарыгулов Кыргызстандагы жоготуулар бийлик алмашкан башка өлкөлөргө салыштырмалуу аз болгонун белгиледи:

-Эгерде мындай окуялар болгон өлкөлөр менен салыштырсак, мен биздин жоготуулар анчалык чоң эмес деп эсептейм.

Ал тополоңдон жапа чеккендерди тактоо жана аларга жардам берүү Бишкек шаарынын мэрине тапшырылганын билдирди.

Күч структураларын жетектеген Феликс Кулов болсо укук коргоо органдары тарабынан талоончуларды кармоо жана алар алып кеткен мүлктөрдү кайрып алуу иштери жүргүзүлүп жатканын айтты.

Дастан Сарыгулов жаңы бийлик ишкерлерге жеңилдик берүүнү көздөп жатканын белгилеп, инвесторлорду аны менен кызматташууга чакырды:

- 24-декабрда Бакиев мырза телевидениеден чыгып сүйлөп, Кыргызстан мурда кабыл алынган эларалык келишимдерде белгиленген милдеттердин баарын аткарат деп билдирүү жасаган. Бул жөн эле билдирүү эмес. Бир дагы инвестициялык долбоор кайра каралып чыкпайт.