Экономика

Николай Танаев өкмөт акыркы жылдары инвестицияга жагымдуу шарт түзүү боюнча көп иш жасаганын, аны эл аралык уюмдар жогору баалап жатышкандыктарын билдирди. Анын айтымында, бир нече эл аралык финансы уюмдар инвестиция үчүн Кыргызстанда түзүлгөн шартты КМШ өлкөлөргө салыштырмалуу жакшы деп табышыптыр.

«Биз инвестицияга жагымдуу шарт түзүү менен гана чектелбестен, аны иш жүзүндө да көп тарта баштадык» деди Николай Танаев. Анын айтымында, быйыл өлкөдө көптөгөн долбоорлордун башталары күтүлүүдө. Ал кайсы жерге эмне курулганы жатканын журналисттерге бирден санап берди.

Бир гана Нарын областында инвестиция күтүлбөйт экен, ал эми өлкөнүн калган региондорунда - өзгөчө Бишкек шаарында, Чүй , Жалалабад жана Ысыккөл областтарында быйыл ири суммадагы инвестициялар тартылганы жатыптыр. Өкмөт башчынын айтымында, кыргыз өкмөтү быйыл инвестициянын 31% өсүшүн күтүп жатат.

Премьер-министр «өкмөттүн инвестиция тартуу боюнча мындай аракетине өлкөнүн ар кайсы жеринде шайлоого байланыштуу чыгып жаткан чыр-чатактар жолтоо болушу мүмкүн» деп билдирди. Өкмөт башчы Тоң районундагы Арслан Малиевдин жана Кочкор районундагы Акылбек Жапаровдун жана башка талапкерлердин жактоочулары жолду буушуп, машинелерди өткөрбөй жатышканына айрым чет өлкөлүк ишкерлер нааразы болуп жатышкандыктарын айтты.

- Мындай абал инвестиция тартууга сөзсүз тоскоол болот. Өзгөчө Ысыккөлдө. Эс алуу жайлары боюнча биздин атаандаштар көп. Алар «Ысыккөлдө тынчтык жок, ал жерге барбагыла» деп чыгышат. Биздин чуу чыгаруучулардын кылган ишинин жыйынтыгы ушундай болот.

Кыргыз улуттук университетинин профессору Айылчы Сарыбаев өкмөт башчынын мындай пикирине кошулбайт:

- Ушундай терең тамырлап кеткен коррупцияны жоюу үчүн адилет жана ачык шайлоо керек. Танаевдин айтканы жөн эле шылтоо. Өкмөт өзү инвестиция тарта албай, шайлоого шылтап жатат.

Профессор Сарыбаев бийликтин коррупцияланып кетишинен улам экономика жакшы өспөй, инвестиция келбей жаткандыгын белгилейт. Анын айтымында, шайлоо адилет жана ачык өтсө, ал инвестицияга жолтоо болбой эле, тескерисинче, ага жол ачышы мүмкүн:

- Инвестицияда жана бизнесте саясий коркунучтуулук деген түшүнүк бар. Эгерде биздин өлкө коррупцияланып, бийлик авторитардык бийликке айланбаганда, инвестиция келе бермек. Бизде коррупция күчөгөнү үчун инвестиция токтоп калды. Мурда эле токтоп калган инвестиция азыр кайдан келмек эле? Эгерде шайлоо адилет өтсө, тескерисинче, инвестициянын агымы күчөшү мүмкүн .

16-февралда өлкөнүн баш прокуратурасы 3000ден ашык ишкананын приватташтыруусу боюнча кылмыш ишин козгоп, алардын тизмесин өкмөткө өткөрүп берди. Өлкөнүн экономика министри Сергей Терехин тизмеде көрсөтүлгөн ишкананын ар бири боюнча өзүнчө аудит өткөрүлүп, иш сотто өз-өзүнчө териштирилип, жыйынтык чыгарыларын билдирди.

- Эгерде анын жыйынтыгында приватташтыруу мыйзам бузуулар менен өткөндүгү далилденсе, ишканалар өлкөнүн Конституциясынын 41-статьясына ылайык жаңы ээлеринен тартып алынып, мамлекеттин менчигине өткөрүлөт,- деди Терехин бейшемби күнкү билдирүүсүндө.

Евроатлантика Кызматташтыгы Институтунун аналитиги Володымыр Хорбах мындай чаралар менен жаңы өкмөт мурдагы өкмөттүн учурунда орун алган мыйзамсыздык менен адилетсиздикти жойууга чечкиндүү кадам таштап жатканын айтат.

- Жаңы бийлик украин эли көксөгөн мыйзамдуулук менен адилеттүүлүктү калыбына келтирүүнү караштырып жатaт. Украинанын көптөгөн компаниялары адилетсиз, будамайлоо жолу менен приватташтырылган. Тоорукка аларды сатып алууну каалагандардын баары эле катыштырыган эмес. Ошон үчүн украин коомчулугунда өкмөттүн мындай чаралары кубаттоо менен каршы алынууда,- дейт серепчи.

Өлкөнүн алп ишканаларынын бири болгон "Криворожсталь" металлургиялык комбинатынын приваташтыруусу соттук териштирүүгө биринчи болуп алынды. Украин жетекчилигинин айтымында, рыноктук баасы 3 миллиард доллардан кем эмес ишкана болгону 800 миллион долларга сатылып кеткен. Ишкананын акцияларынын ири бөлүгүн Кучманын күйөө баласы Виктор Пинчук сатып алган.

- Ишкана үчүн алда канча көп акча төлөй ала турган кардарлардын сунушу этибарга алынган эмес. Ишкананы арзан саткандан өкмөттүн жогорку тепкичиндеги чиновниктер кол жалаган,- дейт Юлия Тимошенконун өкмөтү.

Айрым байкоочулар Украинадагы приватташтырууну кайра карап чыгуу процесси чет элдик, анын катарында, орусиялык инвесторлорду бейпайга салып жатканын айтышат.

Москвада жайгашкан Эл Аралык Мамилелер Институтунун кызматкери Кирилл Коктыш ору инвесторлоруна кыйын болот деген ойдо:

- Менин оюмча Украина өлкөнүн ишканаларына инвестиция жасаган орус инвестолору үчүн чоң баш оору болуп калышы мүмкүн. Алар учурунда Кучманын өкмөтүнүн кепилдиги менен инвестиция жасаган.

Коктыш бул жерден тагдыры кылдын учунда турган "Криворожсталга" инвестиция жасаган бизнесмендердин акыбалына өзгөчө басым жасайт. Ошону менен катар эле ал азыркы президентти колдогон инвесторлор үчүн Юшенконун өкмөтү коркунуч жаратпай турганын белгилеп, приватташтырууну кайра карап чыгуунун натыйжасында ири өзгөрүүлөр орун албастан, болгону инвесторлордун бир тобу башка инвесторлор менен алмыштырылуусу мүмкүн деп божомолдойт.

Ошону менен бирге эле ал жаңы өкмөттүн мындай популисттик кадамдары өлкөдөгү акыбалды бейстабилдештире турганын белгилейт.
"Криворожсталдын" тагдыры азырынча толук чечиле элек. Бирок Украинанын экономика министри Сергей Терехин бейшемби күнү журналисттерге берген маалыматында:

- Эң жакшысы- ишкананы мамлекеттин колунда калтыруу. Анын менежерлери дурус. Комбинаттын продукциясына болгон коньунктура болсо жакшырып баратат,- деп билдирген.