Казакстандын Атырау облусундагы Теңиз мунай кениндеги калайман мушташтан кийин заводдун курулушу убактылуу токтоду.
29-июнда «Теңизшевройл» компаниясы жалдаган «Сohsolited Contracting Endihering and Prourement S.A.L Offshore» ишканасында жергиликтүү жумушчулар компаниянын айрым чет өлкөлүк кызматкерлерине кол көтөрүп, ортодо мушташ чыккан.
Жаңжалга ливиялык жарандын колундагы рацияны казак кызга туштап түшкөн сүрөтү себеп болгон. Нааразылыкка чыккандар жумуштагы шарт, айлык акыга байланыштуу теңсиздик тууралуу да даттанышкан.
Жумушчу иштен бошотулду
«Теңизшевройл» компаниясы жапырт мушташта 40 адам жабыркаганын билдирди. Бир адам ажал тапканы тууралуу маалымат ырасталган жок. Аталган компаниянын башкы директору Имер Боннер мындай жаңжалдардын алдын алып, аларга жол бербеш үчүн бардык аракеттер жасаларына убада берди:
«Биз жергиликтүү аткаруу жана күч органдарына жаңжалды чукул арада жөнгө салууга көмөктөшкөнү үчүн ыраазыбыз. Өзүбүз тараптан CCEP жана башка биз жалдаган компанияларга карата иш жүргүзөбүз деп убада беребиз».
«Теңизшевройл» компаниясы жалдаган «Consolidated Contracting Engineering & Procurement S.A.L. Offshore» (CСЕР) компаниясынын башкы директору Кауаш Хишам да Атырауга барды. Ал видео аркылуу кайрылып, жумушчулардан кечирим сурады. Жетекчи Али Дауд кызматтан алынып, эмгек келишими токтотулганын маалымдады:
«Мен Али Дауддун кылыгы намысына тийгендердин баарынан кечирим сурайм. Компаниянын жетекчилигинин жана кызматкерлеринин атынан бул жосунсуз жорук болгон деп айта алам. Биз бул окуя боюнча ички иликтөө жүргүзүп, тиешелүү чара көрөбүз. Биз казак боордошторго терең сый-урмат менен мамиле кылабыз».
Ливандын коргоо министри Элиас Бу Сааб казак кызматташы Нурлан Ермекбаев менен Теңиздеги ливандык жумушчулардын коопсуздугуна байланыштуу жагдайларды талкуулады. Ливан өкмөтүнүн башчысы Саад Харири өлкөнүн тиешелүү органдарына Казакстандагы жагдайга тыкыр көз салып турууну тапшырганы кабарланды.
1-июлда Ливан менен Иорданиянын бийликтери кырдаалга көз салып турган кабарлашты. Иорданиянын Тышкы иштер министрлигинин басма сөз катчысы Суфьян Куда "Твиттерге" бул өлкөнүн элчиси Юсуф Абдельгани Атрауга барганын жазды. Элчи Атрау облусунун акими жана компания өкүлдөрү менен жолугуп, "кол салгандар жазага тартылары", "жабырлануучулардын укугу корголору" жөнүндө убада алганын билдирди. Ал Иордания Казакстандан кеткиси келген жумушчуларга жол чыгымын төлөп бере турганын да маалымдады.
Иорданиянын тышкы иштер министри Айман Сафади "Твиттердеги" баракчасына Теңизден эвакуация болгон жумушчулары менен түшкөн сүрөтүн жарыялап, алардын баары аман-эсен экенин кабарлады.
Эбепке себеп болгон сүрөт
Теңиздеги калайман мушташ тартылган видеолордон жумушчу формачан, бетин чүмбөттөгөн ондогон адам чет өлкөлүк жарандарды аёосуз сабап жатканын, алардын бети-башы канжалаганын көрүүгө болот.
Бул видеолорду тараткандар жаңжал компанияда иштеген Али Дауд аттуу ливиялык жарандын казакстандык жумушчу кыз менен түшкөн сүрөтүнүн айынын тутанганын жазышты.
«WhatsApp» мессенжери аркылуу тарап кеткен сүрөттөн чет өлкөлүк жаран колундагы рацияны казак тектүү кыздын оозуна туштап түшкөнүн көрүүгө болот.
«Азаттыктын» казак кызматына атын атабоону өтүнгөн жумушчулардын бири аларды иштеги шарт, айлык акыга байланыштуу теңсиздик нааразы кылганын, ошондуктан жергиликтүү жумушчулардын көбү калайман мушташка катышканын, жалпысынан ал жерде 15 миңдей адам болгонун айтып берди.
Окуя болгон жерге Атырау облусунун акими Нурлан Ногаев барды. Ал компаниянын өкүлдөрү менен жолукканда жумуштагы теңсиздик тууралуу нааразылыкка негиз бар экенин айтты:
«Бул системалуу маселелер. Анын компаниянын жетекчилиги, ошондой эле бул долбоорду аткарууга тартылгандар да чечиши керек. Казакстандык болобу же чет өлкөлүк иш берүүчүлөр, инвесторлор болобу - баары долбоорду ишке ашырып жатканда мыйзамдардын баарын, моралдук-укуктук нормаларды эске алышы керек».
Нурлан Ногаев жаңжалга байланыштуу комиссия түзүлгөнүн айтып, жумушчуларды нааразы кылган жагдайлардын баары иликтенерине убада берди:
«Акимдин биринчи орун басары башында турган комиссия түзүлдү. Ага «Теңизшевройлдун», мамлекеттик органдардын өкүлдөрү кирет. Алар баарын аныктап, силерге жообун берет. Эгер сиздер (жумушчулар) комиссияга өз өкүлдөрүңөрдү киргизебиз десеңер, «ушул адам биздин укугубузду коргойт» десеңер анда ошондой адамдарды да киргизгиле. Биз «Теңизшевройлдун» өкүлдөрү менен жумушчуларга мамиле, эмгек коопсуздугу - баарын текшерели деп макулдаштык. Мыйзам баарына бирдей. Эмгек кодексиндеги көрсөтүлгөн шарттардын баарын аталган компания камсыз кылат. Силер өз тарабыңардан алган милдет-тапшырмаларды аткарууга милдеттүүсүңөр».
Теңиз мунай кени Атырау облусунан 340 чакырым алыстыкта жайгашкан. Жыл сайын эле аталган кенде иштеген компаниялардын жумушчуларынын нааразылыгы катталат. Ушул жылдын башында «Кентек Казакстан Техникал Сервисез» жана «Саренс - Казакстан» компанияларынын жумушчулары шарты жакшыртууну талап кылып чыккан.
2006-2008-жылдары жергиликтүү жана чет өлкөлүк жумушчулардын ортосунда ар кандай чатактар чыккан, мунун айынан башка мамлекеттен келгендер иштерин таштап кеткенге да аргасыз болушкан.
