Нур-Султан шаарында «террордук уюмдун катарында согушкан» деп айыпталган 14 адамдын сот иши башталды. Алар быйыл «Жусан» операциясынын негизинде Сириядан кайтарылган.
Айыпталуучулар сотто күнөөлөрүн мойнуна албай, айрымдары Сирияга туугандарынын таасири менен барышканын айтышса, кээ бирөөлөрү колуна мылтык алып киши өлтүрбөгөнүн билдиришти. Прокуратуранын жүйөсү булардын сөзүнө карама-каршы келет.
«Согушканым чын, үгүттөгөн эмесмин»
Экстремисттик ИМ тобунун катарында согушкан деп айыпталып жаткан 14 кишинин соту шаардагы тергөө абагынын имаратында өтүп жатат. Ишти район аралык атайын сот карап жатат. 22-октябрда өткөн соттук териштирүүгө 13 айыпталуучу жеткирилди, бирөө ден соолугуна байланыштуу санитардык бөлүктөн видео байланыш аркылуу көрсөтмө берди. Анын адвокаты Асен Шамахановдун «Азаттыкка» билдиргени боюнча, ал Сириядан эле оор абалда жеткирилген:
- Абалы оор. Белинен ылдый жагы иштебейт. Согуштан алган осколкалары алигиче денесинде. Адам баласы кандай гана оор кылмыш кылбасын, анын дарыланууга укугу бар. Бирок анын укугу бузулуп жатат.
Соттолуучулардын жашы 25тен 50 жашка чейинкилер, баары эркектер. Териштирүү эртеден кечке чейин созулуп, журналисттер киргизилген жок. Бул коопсуздук максатында болгону айтылды.
Прокуратура айыпталуучулардын баары экстремисттик ИМ тобунун катарында согушканын жана ырайымсыз операцияларга катышканын билдирди. Мындан тышкары аларга терроризмге үгүттөгөн деген айып да тагылууда.
Бирок айрым айыпталуучулар өздөрүнө коюлган күнөөлөрдү жокко чыгарышты:
- Кылмыш ишинде мени видеого тартып, «терроризмди үгүттөгөн жана азгырган» деп жүрөт. Мен андай кылган эмесмин. Согушка катышканым чын.
- Мага атам «барыш керек» деген. Ошол үчүн барганмын.
- Айрым беренелерге макулмун, айрымдарын мойнума албайм. Ал тууралуу анан айтып берем.
«Кесилген баштар менен сүрөткө түшкөн»
Прокурор Мурат Едил коюлган айыптар тууралуу маалымат берип жатып, тергөө айыпталуучулардын ырайымсыз иштерге катышканы да далилденгенин айтты. Анын сөзү боюнча айыпталуучулардын бири Аманжол Жансегиров мууздалган кишилердин баштары менен сүрөткө түшүп, аны Интернетке жайылткан.
- Сириядагы куралдуу кагылыштардын биринде экстремисттик ИМ тобу жеңилип калган, - дейт ал. - Буга ызаланып, алар төрт кишинин башын алып, элдин үшүн алыш үчүн бир нече күн көтөрүп жүрүшкөн. Жансегиров кесилген баштар менен сүрөткө түшкөн. Сүрөттө ал куралчан турат. Бул сүрөт кийин Интернетке тарап кеткен.
Аманжол Жансегиров тууралуу «Азаттык» 2013-жылы «Сириядагы 150 казак жихадчылары» деп аталган видео тасма Интернетке тарагандан кийин жазган. Согушка үндөгөн тасмада ал өзүн Абу Хафиз Ал-Казахи деп атаган.
Дагы бир айыпталуучу Абзал Амангелды ата-энеси, бир туугандары менен кошо 2015-жылы Сирияга барган. Бул үй-бүлөдөн эки киши Сирияда өлүп, үчөө Казакстанда «террордук уюмдун катарында согушкан», «терроризмге үндөгөн» деп айыпталууда. 18 жаштагы Диас Амангелды алты жылга соттолгон, 24 жаштагы эжеси Аида Амангелды беш жылга кесилген. Тогуз жана беш жаштагы балдары менен энеси Түркстан шаарында турат. Ага кандайдыр бир айып коюлган эмес.
«Жусан» операциясынын негизинде Сириядан 595 казакстандык кайтарылган. Алардын ичинен 400дөн ашууну балдар. Улуттук коопсуздук комитетинин маалыматы боюнча, экстремисттик ИМ тобуна кошулганы үчүн кайтарылгандардын арасынан 10 киши соттолуп, эркинен ажыратылган.
Жалпысынан Жакынкы Чыгышка кеткен казакстандыктардын саны 800 деп айтылат. Жакынкы Чыгышта калган жарандарын алып келүү операцияларын Тажикстан менен Өзбекстандын бийлиги да жүргүзгөн. Кыргызстандын Тышкы иштер министрлиги Ирактан жаш балдарды кайтарып келүү боюнча сүйлөшүүлөр жүрүп жатканын маалымдаган.
