Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
1-Ноябрь, 2024-жыл, жума, Бишкек убактысы 12:24

Борбор Азия

Самарканддагы эл аралык музыкалык фестивалга даярдык. Архивдеги сүрөт.
Самарканддагы эл аралык музыкалык фестивалга даярдык. Архивдеги сүрөт.

Өзбекстандын Самарканд облусунун жетекчилиги менчик кымбат машинелерди «Шарк тароналари» деген эл аралык музыкалык фестивалда бекер пайдаланганы жатат.

Облустук акимчиликтин өкүлдөрү алар четтен келген конокторго «чын жүрөгүнөн, чын пейилинен кызмат кылгысы келет» деп билдирди. Бирок менчик эээлери нааразы экени белгилүү болду.

Самаркандда «Шарк тароналари» аттуу эл аралык музыкалык фестиваль 23-30-август күндөрү өтөт. «Malibu-2» үлгүсүндөгү автоунаанын атын атабоону өтүнгөн ээси «Азаттыктын» өзбек кызматына аны облустук администрация мажбурлап жатканын айтып берди:

«Мен машинемди бир жума бекер берип турушум керек экен. Мага бул такыр жакпай турат. Анын баасы 30 миң доллар».

Самарканддык блогер Мирзо Субхонов 22-июлда облустун акими «жарандарга жана мекеме-ишканаларга таандык кымбат баалуу автоунааларды бекер пайдалануу тууралуу» атайын документке кол койгонун жазды. Ага ылайык, «Malibu-2» жана «Captiva» үлгүсүндөгү автоунаалар бир апта бою четтен келген конокторго кызмат кылышы керек.

«Конокторду тосуп-узатканга акча бөлүнсө керек. Жарандарды кыйнабашы керек эле», - деди блогер.

Фестивалда менчик кымбат машинелерди пайдаланууну уюштуруу жол коопсуздугу боюнча облустук башкармалыкка жүктөлдү.

«Азаттыктын» өзбек кызматынын колуна аталган башкармалыктын жетекчиси Абдунаби Носировдун колу коюлган документ тийди. Анда «Malibu-2» үлгүсүндөгү автоунаанын ээсине машинесин 20-августта облустук администрацияга алып келүү талабы жазылган.

Документте кымбат жеке менчик автоунааларды 23-30-август күндөрү облустук администрация «чет өлкөлүк конокторду уят болбогудай тосуп алып, тарыхый жана маданий мурастарды тааныштыруу максатында» пайдаланат деп жазылган.

Президент Шавкат Мирзиёев ушул жылдын февраль айында «Шарк тароналари» эл аралык музыкалык фестивалын уюштуруп, өткөрүү тууралуу жарлыкка кол койгон. Анда иш-чарага бюджеттен жетиштүү акча бөлүнөрү белгиленген.

Самарканддык блогер Мирзо Субхонов «Азаттыктын» өзбек кызматына облустагы жетекчилер менчик автоунааларды фестивалдан башка бардык эле иш-чараларда бекер колдонушарын айтып берди:

Акча чындап эле бөлүнгөн. Бирок аны максатсыз пайдаланышат.

«Акча чындап эле бөлүнгөн. Бирок аны максатсыз пайдаланышат. МАИлер такай эле ошондой кылат. Башка бир иш-чараларда жол коопсуздугун көзөмөлдөгөн кызматкерлер автобустардын, жүк ташыган автоунаалардын ээлеринин документтерин ар кандай себеп менен алып алышат да, аларды бекер кызмат көрсөтүүгө мажбурлайт».

Самарканд облусунун администрациясынын өкүлү «Азаттыктын» өзбек кызматына жарандардын кымбат автоунааларын чет элдик конокторду тейлегенге бекер бергенин «самарканддыктарга мүнөздүү болгон меймандостуктун эң жогорку чеги» деп түшүндүрдү. «Бул жарандар кандайдыр бир акы алуудан баш тартты, алар меймандарга чын көңүлүнөн кызмат кылгысы келет» деп айтты. Маданият министрлиги болсо бул жагдай тууралуу комментарий берген жок.

Буга чейин «Шарк тароналари» фестивалынын алдында бейтапканалардын кызматкерлерин мажбурлап көчө шыпыртып жатканы белгилүү болгон.

XII «Шарк тароналари» эл аралык музыкалык фестивалга БУУнун Билим берүү, илим жана маданият уюмунун, башкача айтканда, ЮНЕСКОнун башкы директору Одре Азуле да чакырылган. Иш-чарага жалпысынан 80ге жакын мамлекеттен ондогон өнөр ээлери, ырчылар, музыканттар, музыкалык топтор, сүрөтчүлөр келмекчи.

Кыргызстанда эки жолу Дүйнөлүк көчмөндөр оюндары өткөн. Анда жүздөгөн боз үй тигилип, миңдеген конокторду жергиликтүү эл өз күчү менен тоскон. Бийлик мейман күтүү тууралуу түздөн-түз көрсөтмө бербесе дагы, жергиликтүү бийлик элди конок тосууга оозеки милдеттендирген.

«Азаттыктын» материалдарына пикир калтырууда төмөнкү эрежелерди так сактоону өтүнөбүз: адамдын беделине шек келтирген, келекелеген, кордогон, коркутуп-үркүткөн, басмырлаган жана жек көрүүнү козуткан пикирлерди жазууга болбойт. Эрежени сактабай жазылган пикирлер жарыяланбайт.

Анжияндык Жусуп ырчынын уулу Кенжебай быйыл сексен жашка таяды. Ал шарты келгенде топ жыйындарда кийинки муун өкүлдөрүнө атасы ырдап жүргөн дастандардан баян куруп, күү чертип берет.

Деген менен өнөрпоздун айтымында, азыр анжияндык кыргыздардын арасында «Манас» баштаган элдик оозеки чыгармачылыкка, улуттук музыкалык аспаптарга кызыккандар сейрек.

Кенжебай карыя атасы Жусуп кезинде өз аймагында таанымал ырчы болгонун элден уккан. Өзү алты жашында атасынан айрылып, кийин анын айрым ырларын элден, айрымдарын агаларынан угуп, көңүлүнө уютуп келген экен.

«Мен өзү таякелеримдикинде, Гүлчөнүн ары жагында Кең-Жылгада төрөлгөн экем, - деп сөз баштады Кенжебай аксакал. - Ачыгын айтканда азыр биз Өзбекстанда жашап калдык. Атамдар ушул жерден болгон экен. Ал жерде миң үйлүү мундуздар бар. Баары эле кыргыздар. Бирок Өзбекстанга кошулуп калган. Ал жерде жору, бөрү, соколок, тейит деген уруулар бар. Көпчүлүгү кыргыз. Атам кайтыш болгондон кийин абаларым барып «өзүбүздүн элибизге кетебиз» деп мени ошол жерге көчүрүп келген. Ошол бойдон ал жерде отурукташып калдык. Анжияндын ары жагында Жалакудук деген жерде Көтөрмө-Мундуз деген жер бар. Ошол жерде жашайбыз. Биз качып-бозуп барган эмес, миң жылдардан бери ошол жерде отурукташкан кыргыздарбыз».

Кенжебай ата ырчы атасынын кол жазмалары, ырлары сакталбай калганына өкүнөт. Аны алар жашаган аймак башка мамлекеттин карамагына кирип калганы менен түшүндүрөт. Өзү орто мектепти өзбек тилинде аяктап, өз алдынча комуз чертип жүрүп, кийин пенсияга чыкканча эсепчилик кызматты аркалаганын айтты:

«Атадан калган салт боюнча комузга кызыгып калдым. Мага аны эч ким деле үйрөткөн эмес. Аны менен алектенип жүрүп чоң комузчу болбосом да көп нерселерди билем десем болот».

Жусуповдун байкоосунда учурда Өзбекстандын аймагында жашап жаткан кыргыздар өзүнүн улуттук маданиятын жоготуп баратат.

«Бизде комузга кызыккандар сейрек, - деди ал. - Манасчылыкты дээрлик билишпейт. Анткени ал жерде чөйрөбүз ошондой болуп калган. Баары өзбекче окуйт. Тили бурулуп калды. Азыр кыргыз айылдарынын жаштары «шеба» деп таптакыр башка тилде сүйлөй баштады. Алар нак кыргызчаны түшүнбөйт. Антпегенде кантет? Кыргыз мектеп жок. Мектеп ачалы десе кыргыз тилинде адистер жок. Ушундай себептерден улам өзбекче окуйбуз. Бирок жашообуз жакшы. Өзбектер менен ынтымагыбыз бар».

"Өзбекстанда комузга кызыккан кыргыздар аз"
please wait

No media source currently available

0:00 0:03:33 0:00

Кенжебай ата анжияндык журтташтарыбыз мурда төмөнкү дастандарды угуп келгенин эске салды:

«Мурда «Бекташ», «Шамшия кыздын арманы», «Кыр уул Бешим» деген дастандар болгон экен. Атам ошолорду ырдап чертчү экен. Мен текстти билбейм. Бирок обондорун жаттап калгам. Менин агам кыйын комузчу болгон экен. Мен атамдын дастандарын агам аркылуу жаттап алгам».

Комузчу «Кырк уул Бешим» дастанынын сюжети тууралуу кеп салды:

«Бешим деген баатыр болгон экен. Ал казак акынын эшик ырчысы кылып жүрүп үйүнө кете турган кезде өзүнүн кичүү аялын мал-мүлкү менен белек кылат экен. Бирок ага чейин эшик ырчы болуп жүргөн акын Бешимдин аялдарын «эне» деп көнүп калган экен. «Эне» деп келген аялды жубайлыкка алганга болбойт эмеспи. Ошондо Бешимдин жары арман кылып:

Эшекти кармап такала, Бешим,

Эне-Сай боюн жакала, Бешим...

Өгүздү кармап такала, Бешим,

Өзөндү бойлоп такала, Бешим, - деп кошкон экен»...

Ал эми «Шамшия кыздын арманы» деген дастанда калмак ханы алып кеткен кыргыз кыздын арманы баяндалат.

Кенжебай Жусупов чоң, кара күүлөрдөн Карамолдо Орозовдун «Насыйкатын» ийине келтире аткарат экен.

Деген менен маектешибиз өзү жашаган аймактагы жаштар арасында кыргыз ырларына, күүлөрүнө болгон кызыгуу акырындап солгундап баратканын айтып, анын себебин мындайча чечмеледи:

«Шарт ошондой болуп калды. Чөйрө ошого үйрөтүп койду. Эгер бул жактан кыргыздар тез-тез барып концерт коюп, кыргыз ырын, музыкасын сиңирсе кызыкккандар болушу мүмкүн эле. Тилекке каршы, андай болбоду. Маданий байланыш жокко эсе. Комузга анча деле кызыга беришпейт. Бирок башка нерселерибиздин баары эле кыргызча. Той-тамашабыз, өлүм-житимибиз кыргызча эле жүрөт».

Жусупов учурда уулдарынын бири Кыргызстандын борборунда түтүн булатып, кыргыз ырын, күүсүн, манасын угуп жашап жатканына курсант.

«Азаттыктын» материалдарына пикир калтырууда төмөнкү эрежелерди так сактоону өтүнөбүз: адамдын беделине шек келтирген, келекелеген, кордогон, коркутуп-үркүткөн, басмырлаган жана жек көрүүнү козуткан пикирлерди жазууга болбойт. Эрежени сактабай жазылган пикирлер жарыяланбайт.

Дагы жүктөңүз

XS
SM
MD
LG