Жаңы жылдан тарта чек ара кызматы дагы 500 кишиге көбөйтүлмөкчү. Бул тууралуу мамлекет башчы Роза Отунбаева 20-декабрь күнү Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитеттин кызматкерлерин кесиптик майрамы менен куттуктап жатып айтып кетти. Президент ошондой эле Кыргызстандын чек ара кызматындагы аскерлердин саны коңшуларга салыштырмалуу бир нече эселеп аздык кыларына да токтолду:
- Коопсуздук кызматынын башкы милдеттеринин бири – кыргыз чек арасынын түштүк бөлүгүн бекемдөө. Анткени ар кандай куралдуу экстремисттик топтордун, баңги заттардын Кыргызстанга кирүүчү жолу ошол жакта. Тилекке каршы биздин чек араны кайтаруу жыштыгы өтө эле алсыз, бир чакырымга бир киши, айрым жерлерде андан да аздык кылат. Муну эске алуу менен биз чек ара аскерлеринин санын январдан тарта 500 кишиге көбөйтүү тууралуу чечим кабыл алдык.
Спорт ордосунун жанындагы жардыруудан кийин, 30-ноябрь, 2010-жылМамлекет башчынын бул сөзүн коомчулук бир жагынан кооптонуу менен кабыл алууда. Анткени июнь окуялары учурунда жүрөгү түшүп калган элдин үшүн жакында эле түштүктө жана Бишкекте болгон жардыруулар ансайын алып койгон сыңары. Анын үстүнө акыркы убактарда Ооганстандан, Тажикстандан сүрүлгөн диний экстремисттик-террордук уюмдар Кыргызстанга келип, суюлган катарын толуктоого, бул үчүн жайкы коогалаңды пайдаланууга аракеттенип жатканы тууралуу да кабарлар тарап жатат.
Кыргызстандын Коопсуздук кызматтары 29-ноябрда Ошто курал табылган үйдүн жардырылышын, 30-ноябрда Бишкектеги Спорт сарайынын жанындагы жардыруунун артында Өзбекстан ислам кыймылы жана ошондой эле бир катар сепаратисттик-улутчул кыймылдар турганын айтып чыккан.
Ферганага багыт алган күчтөр
Чек ара кызматынын мурдагы жетекчиси, Коопсуздук кеңешинин мурунку төрагасы, “Ар-намыс” партиясынан депутат Токон Мамытов АКШнын антитеррордук күчтөрү Ооганстандагы соккусун күчөткөндөн кийин ал жактагы террорчу күчтөр Фергана өрөөнүнө карай бет ала башташты деп эсептейт:
- Өзбекстандын ислам кыймылы деген уюм деп жүрбөйбүзбү жалпы эле, бул уюмдун ичинде бир нече жамааттар бар: өзбек, тажик жана тилекке каршы кыргыз жамааты. Алар Баткен окуясынын тушунда, андан кийин бул уюмга кирип кетишкен. Эми Ооганстан, Пакистандан улам аткылап сүрүп атса, булар кайда барышат? Албетте өздөрүнүн киндик каны тамган жери – Фергана өрөөнүнө келишет. Ошол үчүн кыргыз-тажик чек арасынан террорчулар, экстремисттер кирип келүү коркунучу чоң.
Кыргыз өкмөтү чек ара кызматын бекемдөөгө арналган атайын программаны 2004-жылы кабыл алган. Бирок бул аралыкта аталган программа ишке ашырылган жок. Июнь коогалаңынан кийин убактылуу өкмөт чек араны бекемдөөнү Баткенден баштап, кыргыз-тажик чек арасындагы тажикстандык жарандарга сатылып кеткен үйлөрдү кайтарып алуу үчүн 10 млн. сом каражат бөлгөн. Бул акчага сатылып алынган үйлөр аймактык милиция бөлүмүнө, медициналык пункттар үчүн берилип жатканы кабарланууда.
Баткен облусунун акими Султан Айжигитов кыргыз-өзбек, кыргыз-тажик чек араларын көп кечиктирбей такташып албасак, бул аймактар болочокто ар кандай чыр-чатактардын булагы болуп калышы толук ыктымал деп эсептейт:
- Илгери эле, советтер союзунун тушунан бери эле чечилбей келе жаткан келишпестиктер, талаш жерлер бар. Мына ошолор бүгүнкү күнгө чейин чыр-чатактын булагы болуп турат. Улам козголуп чыгат, ошол убакта жергиликтүү бийлик тарабынан убактылуу сүйлөшүлүп чечилип, токтотулуп атат. Мындай кылбай бул маселелерди аягына чейин системалуу түрдө чечүү зарыл.
Баткен облусунун губернатору Султан Айжигитов чек ара маселесин чечүү үчүн атайын каражат мамлекеттик бюджетте каралышы керек деп эсептейт.
Каражат табылат
Мамлекет мугалимдердин айлыгын 160 сомго көбөйтүүгө каражат таппай каржалып турган чакта чек ара кызматын күчтөндүрүүгө акчаны кайдан алат деген суроо туулат. Чек ара кызматынын мурдагы жетекчиси Токон Мамытов коопсуздукту күчтөндүрүү үчүн каражат качан болсо табылат деген пикирде:
- Чечилүү шарттары бар. Биринчиден ЖККУ, ШКУ сыяктуу уюмдардан да жардам алсак болот. Алар бизге акчалай, курал менен, чек ара заставаларынын курулушуна курулуш материалдар жагынан жардам беребиз деп эле турушат. Экинчиден, булардан тышкары Евробиримдик менен баңги заттарга каршы күрөшүү жана чек араны бекемдөө боюнча атайын программага кол коюлган. Ал иштеп атат, бирок акыркы убактарда бир аз солгундап калды. Мына ошол программаны иш жүзүнө ашыруу үчүн Кыргызстан тарап олуттуу чараларды колдонуу зарыл.
Токон МамытовТокон Мамытов террорчулардан кандай гана коркунуч болбосун, алардын ар кандай иш-аракетин ЖККУнун жардамы менен басууга болот деп белгиледи.
Ошентсе да бүгүнкү күнү түштүктө кырдаал бир кыйла опурталдуу болуп турганын, өзгөчө коркунуч мына ушул экстремисттик-террорчулук уюмдардан туулуп жатканын президент айым 20-декабрда сүйлөгөн сөзүндө айтып кетти. Буга ушул убакта Ошто күч кызматтары күчөтүлгөн тартипте иштеп жатышканы да күбө болуп тургансыйт.
Апта башында Ош шаарынын мэри өзүнүн буйругу менен шаарда эл көп чогулуучу ар кандай иш-чараларды өткөрүүгө тыюу салды, муну менен эле катар мектептердеги жаңы жылдык балаты майрамын майрамдоого да чектөө коюлуп, жаңы жылга карата түрдүү тарсылдактарды сатууга жана аттырууга да тыюу салынды. Жалал-Абадда болсо милиция кызматкерлери 30-декабрдан тартып күчөтүлгөн тартипте иш алып барышары, жаңы жылдык тарсылдактарды түнкү саат 11ден кийин атууга тыюу салынган.
- Коопсуздук кызматынын башкы милдеттеринин бири – кыргыз чек арасынын түштүк бөлүгүн бекемдөө. Анткени ар кандай куралдуу экстремисттик топтордун, баңги заттардын Кыргызстанга кирүүчү жолу ошол жакта. Тилекке каршы биздин чек араны кайтаруу жыштыгы өтө эле алсыз, бир чакырымга бир киши, айрым жерлерде андан да аздык кылат. Муну эске алуу менен биз чек ара аскерлеринин санын январдан тарта 500 кишиге көбөйтүү тууралуу чечим кабыл алдык.
Кыргызстандын Коопсуздук кызматтары 29-ноябрда Ошто курал табылган үйдүн жардырылышын, 30-ноябрда Бишкектеги Спорт сарайынын жанындагы жардыруунун артында Өзбекстан ислам кыймылы жана ошондой эле бир катар сепаратисттик-улутчул кыймылдар турганын айтып чыккан.
Ферганага багыт алган күчтөр
Чек ара кызматынын мурдагы жетекчиси, Коопсуздук кеңешинин мурунку төрагасы, “Ар-намыс” партиясынан депутат Токон Мамытов АКШнын антитеррордук күчтөрү Ооганстандагы соккусун күчөткөндөн кийин ал жактагы террорчу күчтөр Фергана өрөөнүнө карай бет ала башташты деп эсептейт:
- Өзбекстандын ислам кыймылы деген уюм деп жүрбөйбүзбү жалпы эле, бул уюмдун ичинде бир нече жамааттар бар: өзбек, тажик жана тилекке каршы кыргыз жамааты. Алар Баткен окуясынын тушунда, андан кийин бул уюмга кирип кетишкен. Эми Ооганстан, Пакистандан улам аткылап сүрүп атса, булар кайда барышат? Албетте өздөрүнүн киндик каны тамган жери – Фергана өрөөнүнө келишет. Ошол үчүн кыргыз-тажик чек арасынан террорчулар, экстремисттер кирип келүү коркунучу чоң.
Баткен облусунун акими Султан Айжигитов кыргыз-өзбек, кыргыз-тажик чек араларын көп кечиктирбей такташып албасак, бул аймактар болочокто ар кандай чыр-чатактардын булагы болуп калышы толук ыктымал деп эсептейт:
- Илгери эле, советтер союзунун тушунан бери эле чечилбей келе жаткан келишпестиктер, талаш жерлер бар. Мына ошолор бүгүнкү күнгө чейин чыр-чатактын булагы болуп турат. Улам козголуп чыгат, ошол убакта жергиликтүү бийлик тарабынан убактылуу сүйлөшүлүп чечилип, токтотулуп атат. Мындай кылбай бул маселелерди аягына чейин системалуу түрдө чечүү зарыл.
Баткен облусунун губернатору Султан Айжигитов чек ара маселесин чечүү үчүн атайын каражат мамлекеттик бюджетте каралышы керек деп эсептейт.
Каражат табылат
Мамлекет мугалимдердин айлыгын 160 сомго көбөйтүүгө каражат таппай каржалып турган чакта чек ара кызматын күчтөндүрүүгө акчаны кайдан алат деген суроо туулат. Чек ара кызматынын мурдагы жетекчиси Токон Мамытов коопсуздукту күчтөндүрүү үчүн каражат качан болсо табылат деген пикирде:
- Чечилүү шарттары бар. Биринчиден ЖККУ, ШКУ сыяктуу уюмдардан да жардам алсак болот. Алар бизге акчалай, курал менен, чек ара заставаларынын курулушуна курулуш материалдар жагынан жардам беребиз деп эле турушат. Экинчиден, булардан тышкары Евробиримдик менен баңги заттарга каршы күрөшүү жана чек араны бекемдөө боюнча атайын программага кол коюлган. Ал иштеп атат, бирок акыркы убактарда бир аз солгундап калды. Мына ошол программаны иш жүзүнө ашыруу үчүн Кыргызстан тарап олуттуу чараларды колдонуу зарыл.
Ошентсе да бүгүнкү күнү түштүктө кырдаал бир кыйла опурталдуу болуп турганын, өзгөчө коркунуч мына ушул экстремисттик-террорчулук уюмдардан туулуп жатканын президент айым 20-декабрда сүйлөгөн сөзүндө айтып кетти. Буга ушул убакта Ошто күч кызматтары күчөтүлгөн тартипте иштеп жатышканы да күбө болуп тургансыйт.
Апта башында Ош шаарынын мэри өзүнүн буйругу менен шаарда эл көп чогулуучу ар кандай иш-чараларды өткөрүүгө тыюу салды, муну менен эле катар мектептердеги жаңы жылдык балаты майрамын майрамдоого да чектөө коюлуп, жаңы жылга карата түрдүү тарсылдактарды сатууга жана аттырууга да тыюу салынды. Жалал-Абадда болсо милиция кызматкерлери 30-декабрдан тартып күчөтүлгөн тартипте иш алып барышары, жаңы жылдык тарсылдактарды түнкү саат 11ден кийин атууга тыюу салынган.
