Экономика

Кыргызстандагы бир эң кирешелүү делинген ишканалардын бири «Кыргызтелеком» ачык акционердик ишканасы сатылуу алдында турат. Аталган ишкананы сатуу боюнча өткөрүлгөн тендердин биринчи этабы мындан бир нече күн илгери аяктады. Бул тууралуу журналистерге тендердин биринчи этабында жеңишке жетишкен германиялык «Detekon» ишканасынын вице-президенти Аксель Буш маалымдады. Анын айтымына караганда, «Кыргызтелеком» ишканасын сатып алуу боюнча өткөрүлгөн тендерге чет элдик беш компания катышты.

Алардын ичинен германиялык Arextech/Detecon ишканасы “Кыргызтелекомду” сатып алууга 16 миллион 200 миң доллар, орусиялык «Ростелеком» 15 миллион 50 миң, «Kazkommers Securities» 15 миллион, Туркиялык “Global communication network” 15 миллион, ал эми “Казактелеком” болсо 5 миллион 350 миң доллар сунуштаган. Натыйжада, тендердин биринчи этабында германиялык Arextech/Detecon ишканасы “жеңүүчү” деп табылды.

“Учурда биздин компаниянын келчекте “Кыргызтелекомду кандайча өнүктүрүп, кандайча баа саясатын жүргүзөөрү тууралуу кыргыз өкмөтү менен эки тараптуу сүйлөшүү улантууда” деп кошумчалады “Detecon” ишканасынын вице-президенти Аксель Буш.

Ошондой эле анын айтымына караганда, эгерде Кыргызстандын аткаруу бийлиги “Кыргызтелекомду” сатууга тендердин экинчи этабында да макулдугун берсе, аталган ишкана жакынкы он жылдын аралыгында “Кыргызтелекомду” өнүктүрүүгө 150 миллион доллар инвестиция салат. Өлкөдө телекоммуникация байланышы бир кыйла деңгээлге көтөрүлөт:

- Адегенде, «Кыргызтелекомду» модернизациялоо иш чаралары жүргүзүлөт. Тагыраак айтканда, ишканадагы башкаруу, уюштуруунун ыкмалары түп тамырынан бери өзгөрүлөт. Мындан сырткары компаниянын эскирген жабдуулары толук алмаштырылат. Натыйжада, атуулдарга кызмат көрсөтүүнүн деңгээли алда канча жакшыртылат,-деди Аксель Буш.

Мамлекеттик мүлктү башкаруу боюнча мамлекеттик комитеттин маалымат кызматынын кабарлоосуна караганда, “Кыргызтелеком” өлкөдөгү бирден бир кирешелүү тармактардын бири. Анын уставдык капиталы 620 миллион сомго бааланган жана 2003-жылы 101 миллион сом таза киреше тапкан. Буга байланыштуу айрым саясатчылар “Кыргызтелекомдун” сатылышына каршы, бул тууралуу Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты, “Кыргызстан коммунистер” партиясынын лидерлеринин бири Орозбек Дүйшеевдин пикири төмөндөгүчө:

- Бүгүнкү күнү өлкөдө жумушсуздук күчөөдө. Анализдеп көрсөк, бийликтин жүргүзгөн саясаты талкалоочулук, талоончулук саясат. Соңку мезгилдери эң керектүү стратегиялык маанилүү обьектилер сатыла баштады. Бул кыргыз элинин эгемендүүлүгүн жоготуу менен барабар. Биз “Кыргызтелекомдун” сатылышына караманча каршыбыз.

Орозбек Дүйшеевдин пикирине Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Марат Султанов буларды кошумчалады:

- Менин оюмча «Кыргызтелекомду» сатпай туруп эле башка менчик ишканалардын биздин рынокко кирүүсүнө уруксат беришибиз керек эле. Анан шаардан алган пайданын эсебинен айылдагы телекоммуникациялык байланышты өнүктүрсөк жакшы болмок. Анткени учурда ондогон айылдарда телекоммуникациялык байланыш жок. Ал эми менчик компания келечекте айылдарга байланыш алып барабы, жокпу - белгисиз.

«Кыргызтелекомдун” сатылышын аткаруу бийлиги башкача түшүндүрөт. “Кыргызтелеком” сыяктуу мамлекеттик ишканаларды сатпай туруп эле өнүктүрсө болбойбу, деген сургоого Мамлекеттик мүлктү башкаруу боюнча мамлекеттик комитеттин башчы Равшан Жээнбеков мындайча жооп берди:

- Биздин “Кыргызтелеком” сыяктуу стартегиялык ишканаларды өз алдыбызча өнүктүрүүгө мүмкүнчүлүгүбүз жок. Ошондуктан, чет элдик инвестициянын жардамы менен мындай ишканаларды өнүктүрүү аракетибиз туура.

Кошумчалай кетүүчү нерсе, Кыргызстандагы менчиктештирүү тууралуу мамлекеттик программага ылайык, өлкөдөгү статегиялык маанилүү обьектерди сатууга соңку макулдук Жогорку Кеңеш тарабынан берилет. Ошондуктан, өлкөдөгү стартегиялык маанилүү обьектерге кирген «Кыргызтелекомду” менчиктештирүүгө Жогорку Кеңештин депутаттары макулдугун береби, жокпу - аны убакыт көрсөтөт.

Маалымат жыйынында айтылгандай, Кыргызстанда бизнес тармагын жакшы билген, ири компаниялардын ишин алдыга жылдырып кете ала турган жөндөмдүү кыз-жигиттер көп болгону менен аларды окутуп, үйрөтүп, ишкердүүлүккө чыныгы багыт бере турган уюмдар жок. Мындан бир жарым жыл мурун «Шоро» компаниясы «Тренинг жана консалтинг» борбору менен бирдикте «Лидерлер фабрикасы» деген долбоорду баштап, жакында аягына чыгышкан. «Тренинг жана консалтинг» борборунун жетекчиси Эркин Жаманбаевдин айтуусу боюнча, бизнес тармагында иштөөнү өздөштүрүп кетүүнү каалоочулар көп болгон:

-Биз аларды бизнес тармагында иштөөгө окутуп-үйрөтүү менен бирге, «Шоро» компаниясынын башкы мекемесинде, эсеп-кысап жагында иштетип көрүп, улам жөндөмдүүлүктөрүн, иш билгиликтерин сынап жаттык. Аягында, 4-айлампадан кийин 915 кишиден 33 гана адам калды. Биз сынак учурунда алардын улутуна, жынысына жана чет тил билген-билбегендигине да караган жокпуз. Биз үчүн алардын дээриндеги идиреги, лидерлик касиети, эл менен, керектөөчүлөр менен тил табыша билгендиги, маркетингди жакшы өздөштүргөндүгү биринчи орунда болчу.

Ал эми «Шоро» компаниясынын президенти Табылды Эгембердиевдин айтымында сынактан өткөн 33 улан-кыздын ичинен компаниянын өзүнө кызматка алынгандан кийин, калгандары башка бизнес компанияларга сунуш кылынат, албетте акысыз эмес:

-Иштин көзүн билген жакшы адис кымбат турат. Ошондуктан өзүбүз даярдаган адистерди башка компанияларга миң долларга сунуш кылабыз. Себеби аларды даярдоого ар бирине биздин компания ошончо сумма короткон. Иш билбеген кызматкер компанияны бир нече миллиондогон доллар чыгашага учуратуусу мүмкүн. Айрымдар «бизнести акча жасайт» деп ойлошот, чындыгында андай эмес, акчаны жакшы иштеген мээ жасайт, башкача айтканда мээси күчтүү, жөндөмдүү адамдар бизнести, компаниялардын ишин алдыга жылдыра алат. Биз даярдаган адистерге азыртан эле башка компаниялардан суроо-талаптар түшө баштады.

Табылды мырзанын айтымында компания чыгарган максым суусундугунун кийинки убакта кымбаттап кетүүсүнө долбоордун тиешеси жок:

-Максымдын кымбаттосуна долбоордун тиешеси жок. Максымды таркатууга жыйырма даана жаңы «Мерседес» машинасын сатып алдык. Мурда өзүңүздөргө белгилүү, эски УАЗ машиналары жана «Муравей» деп айтылчу мотороллер менен таркатчубуз. Мындан башка элге кызмат көрсөтүүчү сервистерибизди жаңырттык. Мунун баарына көп каражат кетет экен. Миллион доллар кредит алганбыз, ошондуктан максымды кымбатыраак сатууга туура келип жатат. Менимче бул убактылуу, карыздын пайыз үстөктөрүн төлөсөк, кайра арзандашы мүмкүн.

«Шоро» компаниясы мындан ары курулуш материалдарын чыгарууну да көздөп жатат. Келечекте компаниянын атынан бышык кыш, черепица сыяктуу курулуш каражаттары чыгып, Казакстан, Орусия жана башка өлкөлөргө экспорттолуусу мүмкүн экендиги тууралуу компаниянын президенти Табылды Эгембердиев билдирди.

Бирок керектөөчүлөр тарабынан компания чыгарган минералдык сууларда ойнотулуп жаткан лотереялык оюндардын адилет ойнолбой жаткандыгы тууралуу айтылган нааразылыктар да жок эмес. Бул маселе боюнча компаниянын коомчулук менен иштөө бөлүмүнүн башчысы Максат Чакиевге кайрылдык:

-Лотереялык утуш оюндары адилет өтүп жатат деп айта алам. Анткени буга чейин бөтөлкөдөгү сууларды кошпогондо, 150-200 чамалуу киши муздаткыч, сыналгы, сааттарды жана компаниянын эн белгилери түшүрүлгөн кийим-кечектерди керектөөчүлөр утуп келатышат. Алдыда эми баш байге Бишкек шаарынан берилүүчү квартира эле калды утула элек. Утуш оюну 30-сентябрда аягына чыгат, ага чейин дагы көрөбүз.