Экономика

Казакстандагы уюлдук байланыштын лидери болуп саналган GSM айдыңындагы мобилдик телефон байланышы өзүнүн бардык керектөөчүлөрүнө GPRS технологиясы боюнча кызмат көрсөтөт. Чөнтөк телефон сатуучулардын айтымында мындай технологиясы бар телефондорду көбүнчө жаштар сатып алышат.

27 жаштагы ишкер Сергей Лавров өзүнүн кол телефонундагы GPRS технологиясы анын ишкерлиги үчүн пайдасы чоң экендигин айтат:

-Мындай технологиясы бар телефонду ноутбуукка кошуп аласың да, интернет аркылуу каалаган маалыматтарды жибере бересиң. GPRS технологиясы мага эң алды менен интернетке чыгуу үчүн керек.

Ал эми Казакстанга иш сапары менен келген түрк ишкери Мустафа аттуу жигит GPRS жардамы менен өзүнүн Түркиядагы кеңсесине каалаган убакта байланышып турат:

-Мурун интернетке компьютер аркылуу гана кошулуп жүрсөк, азыр кол телефондогу жаңы технологиялардын жардамы менен мобилдик байланыш аркылуу интернетке чыгууга мүмкүнчүлүк болууда. Айрым бир жаңы телефондор бүтүндөй бир компьютердин ишин жасап жатат десек да болот.

Казакстандагы бардык мобилдик операторлор керектөөчүлөрүн GPRS технологиясы менен тейлөөгө аракет кылышат. Натыйжада адамдар кол телефондорун интернетке кошууга, ал аркылуу электрондук кат жиберүүгө, көп өлчөмдөгү аудио жана видео жиберүүгө жана кабыл алууга мүмкүнчүлүк алышты.

Мобилдик байланыштын Hai-tech тармагынын адистери бул технология интернетти пайдалануунун акысын арзандатаарын айтышат. Анткени GPRS колдонгон адам өзү жиберген жана кабыл алган маалымат үчүн гана акы төлөшөт.

Бирок Эрмек аттуу студент кол телефон аркылуу интернетке байланышуу акысы дагы арзандаса деген тилегин билдирди:

-GPRS менен интернетке жумасына 2-3 жолу кирем. Негизинен интернеттен түрдүү сүрөттөрдү жана обондорду көчүрүп алууга жакшы. Байланыш сапаты деле жакшы эле, бирок акысы бир аз төмөнүрөөк болсо.

Мындай технология анчалык деле зарылчылыгы жок, GPRS менен интернетке байланышуу кыйын, сапаты начар деген абоненттер да жок эмес. Зухра аттуу кол телефон сатуучу кыз өзүнүн кол телефонунда мындай система бар экенин, бирок ал аркылуу интернетке байланышуу начар экендигин айтса, Берик аттуу жигиттин GPRS технологиясы бар туруп, интернетке кошула албаганын билдирди:

- Менин телефонумда бул технология орнотулган. Бирок мен бир нече жолу аракет кылып, интернетке кошула албадым. Андан кийин өзүм абонент болуп жүргөн компанияга барсам, алардын адистери да мага жардам бере алышкан жок.

Мындай жетишпестиктин себебин Казакстандын мобилдик байланыш операторлору аталган технологиянын ишин толук камсыз кылуучу керектүү жабдыктардын аздыгы менен түшүндүрүшөт. Жакында Казакстандагы “КаР-Тел” мобилдик компаниясы АКШ нын “Моторола” компаниясынан алдыдагы беш жыл ичинде 100 млн долларлык курал-жабдыгын сатып алуу үчүн келишимге баргандыгын жарыя кылды. Компания өкүлдөрүнүн айтымында, жаңы куралдар мобилдик байланыштын сапатын жакшыртып, кол телефон ээлерине GPRS технологиясын кеңири пайдаланууга мүмкүндүк берет.

Кыргызстандагы мобилдик байланыш кызматын көрсөтүүчү операторлор азырынча бизде мындай технология боюнча кызмат көрсөтүү ишке кире элек экендигин айтышты. Кыргызстанга эң биринчилерден болуп мобилдик байланыш кызматын киргизген “Кател” компаниясынын жетекчисинин техникалык жактан орун басары Василий Раковдун айтымында, GPRS технологиясы менен интернетке байланышуу мүмкүнчүлүгүнө бир жылдын ичинде жетип калуу мүмкүн:

Акыркы маалыматтар боюнча, азыр дүйнө жүзүндө 1,2 млрд адам уюлдук байланыштын кызматынан колдонот. Ал эми иликтөөчүлөр калкынын саны 1,3 млрдды түзгөн Кытайда жаңы жылды майрамдоо мезгилинде бир жумада эле кол телефон аркылуу 11 млрд. кыска кат жиберилгендигин аныкташты. Анын суммасы 140 млн. АКШ долларын түзгөн.

Өкмөт башчынын буйругу менен түзүлгөн мамлекеттик комиссия ушу тапта 5 топко бөлүнүп, баш-аягы 200 чукул ишкана, фирма, компанияларды текшерип, Кыргызстанды туташ каптаган коррупциянын тамырын иликтөөдө.

Данияр Үсөновдун айтымында, А.Акаев менен анын жакындарына тиешелүү дүйнө-мүлктү аныктоо үчүн 136 ишкана текшерилүүдө. Буга тиешеси бар 31 адамдын дүйнө-мүлкү кайдан чыкканы такталып чыкмакчы. Коррупция тууралуу оголе көп сөз кылчу экс-президенттин жакындары түзгөн схема кемпир ийиктин түйдөгүндөй улам чубаган сайын чубалып, мурда жаап-жашырылып келгендердин кыйласы булайып ачыкка чыгууда:

- “Aян Хотелс” деген ким? Мунун кожоюну “Станд Дивелопмент”. “ Станд Дивелопмент” - бул Кашкараев, Майрам Дүйшөновнанын дагы бир жээни. Анан кийин ОсОО “ Айдес Гроуп” . Жунусова кожоюну. А Жунусова деген ким десек, бул Кашкараевдин аялы экен. Улам бир компанияны карагандан кийин бул баягы орустардын «колобогуна» окшоп «чалдан чыгып, кемпирге барып, кемпирден чыгып…» кетип атат. Ошон үчүн 42 мекемеге дагы 136 мекеме кошулуп атыры.

Ашып барса бир айда ишин бүткөрчү мамлекеттик комиссия дагы кыйлага мурдагы бийликтен калган келепти чубап чыкчудай. А.Акаевдин жубайы уюштурган айтылуу «Мээрим» фондунан баштап кызы менен уулу катышкан көмүскө иштерди санап чыгуу кыйла убакытты алат. Аны Д.Үсөнов да ырастады:

- Ал эми булардын схемалары… Бизге доска жетпей жатат. Баары ырмалып-чырмалып калган. Атайын эсептелип, пландаштырылып, чиймелеп бул «пирамида» тургузулган. Ошол «пирамидасынын» бийиктиги канча, туурасы канча, ошону тескеп чыгышка, чынын айтсак, бизге убакыт жеткен жок. Мунун артындагы биртоп компаниялар өз алдынча аралдардарда катталган. Алардын саны 113.

Комиссия иштей баштагандан кийин Айдар Акаев менен Нурбек Турдукулов жетектеген «Бител» компаниясынын салыктан жашырган акчалары, дегеле үй-бүлө бизнесинин бүдөмүк иштеринин көбү ачылды дейт Д.Үсөнов:

- Эми ошол акчалардын артынан бардык. «Парез Банк», Латвияга бардык, Швейцарияга “Хрост” деген банкка бардык. “Хрост” деген банк королдун үй-бүлө мүчөлөрүн тейлеген банк. Абдан кызыктуу да, биздин да кыргыздар «королевалар» тейленген банктын кызматынан пайдаланышат экен. Ошондой деп изилдесек, болгону банк аркылуу 4 миллион гана доллар кетиптир. 16 миллион долларды кыргызча эле «Бителдин» кассасынан сумкага салып алып чыгышкан. Ушундай компаниялардын тизмеси 135, буга дагы 42 ишкана кошулат.

Депутаттар Алишер Сабиров менен Жантөрө Сатыбалдиев бюджетке киреше арбын түшүп атканы менен накталай акчанын эмнеликтен жок болуп атканына, энергетика тармагынын дагыле кыйын жагдайдан чыга албай жатканына кызыгышты.

Данияр Үсөнов өкмөт ушу тапта электрэнергиясынын техникалык чыгымдарын 10 пайызга азайтуу аракетин көрүп жатканын, мурдагы өкмөттөн калган накталай акчанын таңкыстыгы жакын арада жоюлуп, мугалимдердин эмгек отпускасына акча маалында төлөнөөрүн кабарлады.