Ирактын Басра шаарында бир нече күндөн бери Муктада ас-Садрга --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/politics/ky/2008/03/49BFD5C0-FE7C-461D-8C0B-77454B9DD83D.asp баш ийген «Имам ал-Махди армиясына» таандык шийи жоочулары менен Ирактын коопсуздук күчтөрүнүн тирешүүсү уланууда. Ордо шаар Багдаддын чет жакасында да өкмөттүк күчтөр менен шийи жоочулардын кагылышуусу улантылып жатат. Премьер-министр Нури ал-Малики эгерде Муктада ас-Садр өзүнө баш ийген жоочулар тобун куралсыздандырбаса, анда шийилердин бул таасирдүү имамынын кыймылы саясаттан расмий түрдө четтетилээрин эскертти. Бирок бул расмий коюлган шарт соңку салгылдашуулардын отуна ого бетер май тамызгансыды.
Румыниянын ордо шаарында өз ишин аяктап жаткан НАТО --> http://rfe.azattyk.org/rubrics/security/ky/2008/04/E62F34EA-8F3A-4230-A504-7E326F7588BF.asp саммитинин бүгүнкү (жума күнкү) башкы иш-чараларынын бири НАТОнун Орусия жана Украина менен эки тараптуу сүйлөшүүлөрү болду. Украина болочокто бул аскердик ынтымакка кириши мүмкүн экендиги тууралуу ишаарага ырааазы экенин билдирди. Ал эми президент Владимир Путин менен НАТО жетекчилигинин сүйлөшүүлөрү дурус маанайда өткөн менен, анда эч кандай деле жаңы бурулуш болбогону кабарланды.
Бозгундагы Тибет өкмөтү бүгүн (ишембиде) Бириккен Улуттар Уюмуна кайрылып, Тибет аймагындагы одоно укук бузууларды тез арада иликтөөгө чакырды. Тибетте бир нече күндөн бери кытай бийлигине каршы нааразылык иш-чаралары өткөрүлүп келди. Бүгүн таңга маал да кагылышуу болгону кабардалды. Кечээки кагылышуудан бери дегенде он киши мерт болгону кытайлык расмий булактар тарабынан тастыкталды. Батыш мамлекеттери Бээжинди сабырдуулукка чакырды.
Ооганстандан келген кабарга караганда, талиптер бүгүн барымтага алган эки немисти өлтүрүп салышты. Герман өкмөтү болсо бул кабарды көз каранды эмес булактар аркылуу тастыктоого азырынча мүмкүн болбогонун маалымдады. Ал эми Түштүк Корея бийлиги болсо талиптерден ушул бейшембиде (19-июлда) барымтага алынган корей атуулдарын тез арада бошотууну талап кылды.
Бүгүн, июлдун 11инде, Дүйнөлүк Калк Күнү расмий белгиленүүдө. Бириккен Улуттар Уюму тарабынан негизделген бул иш-чаранын быйылкы көңүл чордонуна эненин саламаттыгы жана аны чыңдоонун натыйжалуу чараларын иштеп чыгуу маселелери коюлууда.
Түркмөн оппозициясынын лидерлеринин бири, мурдагы түркмөн тышкы иштер министри, “Азаттыктын” Түркмөн кызматынын мурдагы кызматкери, 71 жаштагы Авды Кулиев бүгүн эртең менен Норвегиянын ордо шаары Ослодо дүйнөдөн кайтты. Көз жумаарынан эки күн мурда анын ашказанына операция жасалган эле. Эгемен Түркмөнстандын туңгуч тышкы иштер министри болгон Авды Кулиев өлкөнүн авторитардык режимине каршы ачык күрөшкө чыккан жана Бирдиктүү Түркмөн оппозициясын жетектеп келген.
Ирандын мамлекеттик сыналгысынын маалымдашынча, өлкөнүн туңгуч космостук ракетасы ийгиликтүү түрдө космос мейкиндигине чыгарылды. Расмий Тегеран бул иш-чара эл аралык эрежелердин алкагында болгонун билдирүүдө. Ирандын космосту тынчтык максатта өздөштүрүүгө өз алдынча салым кошуу ниети буга чейин эле айтылып келген.
Бүгүн (21-февралда) Италиянын президенти Жоржо Наполитано премьер-министр Романо Продинин өкмөтүнүн кызматтан чегинүү тууралуу арызын канааттандырды. Продинин коалициялык өкмөтүнүн тышкы саясат жаатындагы сунушунун Сенат тарабынан четке кагылышы өкмөттүн кызматтан чегинишине себеп болду. Президент саясатчылар менен өлкөнүн саясий болочогу тууралуу сүйлөшүү жүргүзөөрү күтүлүүдө.
Беларус менен Орусиянын мамлекеттик менчигиндеги газ монополисти - “Газпром” компаниясы быйылкы жылга Беларуска газ сатуу боюнча жаңы келишимге кол коюшту. Бул келишим Жаңы Жылга саналуу гана убакыт калганда жетишилди. КМШ аймагындагы кезектеги газ жаңжалы ушундайча чечилди.
Бүгүн таңга маал Ирактын мурдагы президенти Саддам Хусейндин сөөгү өз киндик каны тамган Авжа кыштагында жерге коюлду. Тикрит шаарына жакын жайгашкан бул кыштакта мындан 69 жыл мурда Саддам дүйнөгө келген эле. Адамзатка каршы кылмыш жасады деген доо боюнча Ирак соту тарабынан айыптуу деп табылган Саддам Хусейн ишембиде, декабрдын 30унун таңында дарга асылды. Азыркы Ирак бийлиги Саддамдын өлүмү менен өлкөнүн тарыхындагы зулумдуктун барагы жабылды деп айтты, бирок, саясатчылар менен серепчилердин айтымында, Ирактагы козголоң аракеттерине бул соңку окуя чекит койбой тургандай.
Бүгүн Багдадда мурдагы ирак режиминин лидери Саддам Хусейнге карата сот өкүмү угузулду. Сот Саддамды адамзатка каршы кылмыш кылды деп таап, аны дарга асууга өкүм кылды. Саддам болсо сот залында “Жашасын Ирак эли! Душмандарга өлүм!” деп кыйкырды. Ирактын мурдагы мамлекет башчысы өзүнүн күрт тектүү мекендештерин кыргынга учураткан деп да айыпталууда, бирок бул доо боюнча сот өз ишин аяктай элек.
Соңку кабарларга караганда, НАТОнун жана Ооганстандын аскерлери өлкөнүн түштүк аймагында козголоңчулардын ири тобу менен салгылашты. Уруш Орузган вилайетинин Тарин Ковт жергесинде жүрдү. НАТО жана ооган жоокерлери аскер базасына кол салган жоочулар тобунун чабуулунун мизин майтарды. Ал эми НАТОнун баш командачысы, АКШ генералы Жеймс Жонс өткөн аптада НАТО аскерлеринин бомбалоосунун айынан карапайым оогандардын өмүрү кыйылгандыгы үчүн президент Хамид Карзайдан кечирим сурады.
Бүгүн (28-октябрда) жана эртең Сербияда жаңы конституция боюнча элдик референдум өтүүдө. Референдумдун талаш-тартыш туудурган бир беренеси боюнча Косово аймагы Сербиянын бөлүнгүс бир бөлүгү бойдон калууга тийиш. Бирок косоволук калктын көпчүлүгүн түзгөн албандар аймак тагдырына тийешеси бар бул референдумга катышпайт. Эгерде сунуш кылынган башмыйзам кабыл алынып калса, анда ал мурдагы коммунисттик Югославия ыдырагандан кийинки Сербия кабыл алган алгачкы конституция болуп калмакчы.
Эми Борбордук Азиядагы дипломатиялык алакалар тууралуу кезектеги баянга назар салыңыздар. Былтыр 24-марттагы ыңкылаптын негизинде бийлиги алмашкан Кыргызстан ушул тапта конституциялык реформалардын ирегесинде турат. Анын коңшусу Өзбекстанда болсо 2005-жылдын май айындагы кандуу Анжыян окуяларынан кийин авторитардык режим ого бетер чыңдалып, ар кандай оппозициялык кыймылдарга жана көз каранды эмес ой жүгүртүүлөргө каршы катаал иш-чаралар жүргүзүлүүдө. Бирок, ошол эле учурда соңку айларда расмий Бишкек менен расмий Ташкендин ортосундагы салкын мамиле кыйла жумшара баштаганы байкалат. Деги, “ыңкылаптын өкмөтү” менен Каримовдун режиминин ортосундагы мындай жакындашуунун кандайча оош-кыйыш жактары бар?
Бириккен Улуттардын Ооганстандагы өкүлчүлүгүнүн тастыкташынча, Ооганстанда өз алдынча иштеп жүргөн италиялык фотокабарчы барымтага алынганы тууралуу кабар иликтөөгө алынууда. Габриэле Торселло деген жигит өзүнүн ооган котормочусу менен ишемби күнү уурдалып кеткен. Бириккен Улуттар Уюму Ооганстан өкмөтүнө кабарчы Торселлону тез арада жана аман-эсен табуу өтүнүчү менен кайрылды.
Бүгүн (ишембиде) белгилүү орус журналисти жана укук коргоочусу Анна Политковская киши колдуу өлгөнү тууралуу суук кабар келди. Политковская орус өкмөтүнүн Чеченстандагы аскердик чараларын айоосуз сындаган, аймактагы адам укуктарынын одоно бузулушу менен байланыштуу окуяларды терең чагылдырган публицист болчу. 2004-жылы ал Бесландагы барымтага алуу окуясын чагылдыруу үчүн баратканда учакта ичкен чайынан кийин катуу ооруп калган. Ошол кезде анын кесиптештери Политковскаяны ууландырып өлтүрүү аракети жасалды деп шек санашкан. Эл аралык коомчулук өкүлдөрү Орусия бийлигине Политковскаяны мерт кылгандарды таап, адилет жазага тартуу талабы менен кайрылды.
Былтыр 24-марттагы ыңкылаптын негизинде бийлиги алмашкан Кыргызстан ушул тапта конституциялык реформалардын ирегесинде турат. Анын коңшусу Өзбекстанда болсо 2005-жылдын май айындагы кандуу Анжыян окуяларынан кийин авторитардык режим ого бетер чыңдалып, ар кандай оппозициялык кыймылдарга жана көз каранды эмес ой жүгүртүүлөргө каршы айоосуз иш-чаралар жүргүзүлүүдө. Бирок, ошол эле учурда соңку айларда расмий Бишкек менен расмий Ташкендин ортосундагы салкын мамиле кыйла жумшара баштаганы байкалат. Кыргыз президенти Курманбек Бакиев жана анын өзбек кесиптеши Ислам Каримов бул жакындашууларга бүгүн оң баа беришти. Деги, “ыңкылаптын өкмөтү” менен Каримовдун режиминин ортосундагы мындай жакындашуунун кандайча оош-кыйыш жактары бар?
Эртең (27-августта) америкалык «Атлантис» (Atlantis) космос кемеси алты астронавттан турган экипаждын башкаруусу астында улуу сапарга аттанмакчы. Чөлмөк кеменин 11 күндүк сапарынын башкы мүдөөсү – Эл аралык космос бекетиндеги курулуш иштерин кайрадан жандантуу. 2003-жылы «Колумбия» космос чөлмөгү кыйроого учурагандан бери, эл аралык бекетти куруу иши кыйла үзгүлтүккө учураган болчу. Алдыдагы төрт жылда бул жаңы учуудан тышкары космос чөлмөгүнүн дагы 14 жолку каттамы жүзөгө ашырылат. Натыйжада, 2010-жылга карата эл аралык космостук бекетти куруу иши негизинен аяктайт.
Кытай өз аймагына Борбордук жана Түштүк-Чыгыш Азия тараптан тымызын агылган баңгизаттарды токтотуу үчүн жаңы аргаларды издей баштады. 22-августта кезектеги отурумун баштаган Эл Өкүлдөрүнүн Бүткүл Кытайлык Жыйыны (Кытай парламенти) баңгизат аткезчилигине каршы мыйзам долбоорун талкуулай баштады. Бул мыйзам долбоору үчүн 27-августта добуш берилээри күтүлүүдө. Расмий маалыматка караганда, Кытайда азыркы тапта бери дегенде 700 миң баңгичи бар. Эгерде тийешелүү кадамдар жасалбаса? Баңгичилердин саны кескин көбөйөөрү ыктымалдан алыс эмес.
Кечээ (24-августта) дүйнө жүзүнүн булуң-бурчунан келип Прага шаарына чогулган астрономдор Плутонду Күн системасындагы планеталардын тизмесинен алып салуу тууралуу чечим кылышты. Эми илим Күндү сегиз гана планета айланып турат деп расмий таанымакчы. Алар – Меркурий, Чолпон, Жер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран жана Нептун. Андан тышкары Эл Аралык Астрономдор Биримдигинин курултайынын катышуучулары илимге “эргежээл планета” түшүнүгүн киргизишти. Плутон – дал ушундай “эргежээлдердин” катарына кошулуп калды.
Дагы жүктөңүз
