HTTP://WWW.RFERL.ORG/NCA/IMAGES/SMALL-MAPS/NEW-AFGHAN-MAP.JPG Бүгүн, жекшембиде, Ооганстандын Лойа Жыргасы өлкөнүн жаңы конституциясын кабыл алды. Саясий жана этностук топтордун өз ара келишүүсү менен кабыл алынган бул баш мыйзам жыйырма жылдан ашуун убакыт бою согуштун, мурдагы жылы кулатылган талиптик режимдин азабын чеккен ооган улутунун жаңы болочогуна мыйзамдык башат болмокчу. Эми быйыл июнь айында өлкөдө президенттик шайлоо өткөрүлүүгө тийиш.
Күн календарына негизделген куттуу майрам – Жаңы Жыл дүйнө жүзүндөгү калктардын басымдуу көпчүлүгү тарабынан белгиленди. Улутуна, динине, расасына, саясий айырмалуу түзүлүштөрүнө карабай эл аралык коомчулук дээрлик жапатырмак белгилеген бул майрам учурунда адамзаттын олуттуу көйгөйлөрү да талкууга алынып жатты.
Жаңы эле узатылган жылдын соңунда Украинанын Конституциялык соту президент Кучма быйылкы жылдын октябрына белгиленген президенттик шайлоого талапкердигин койо алат деген бүтүмүн чыгарды. Леонид Кучмага мындай мүмкүнчүлүк КМШнын башка өлкөсү – Кыргызстанда колдонулгандай усул менен берилүүдө. Демек, тарыхый жактан үчүнчү ирет президенттикке шайлануу мүмкүнчүлүгүн Конституциялык сот экинчи жолку деп гана саноодо.
Эми босогобуздан кирип келген жаңы, 2004-жылда күтүлгөн европалык олуттуу окуя тууралуу сөз козгойлу. Төрт айдан соң Европа Биримдиги он жаңы мүчө-өлкө үчүн кучак жаймакчы. Эмитен эле он беш өлкөдөн турган бул Биримдиктин болочокку тагдыры европалыктардын айрымдарын санааркатса, башкалары мурда болуп көрбөгөндөй жаңы мүмкүнчүлүктөр түзүлөт деп бул учурду шаттана күтүүдө.
Дүйшөмбүдө Азербайжан мурдагы президент Гейдар Алиевди акыркы сапарга узатты. Бир нече өлкөнүн мамлекет жана өкмөт башчылары, жүз миңдеген кишилер бул жөрөлгөгө катышты.
Кечээ Азербайжандын мурдагы президенти Гейдар Алиев 80 жашында дүйнөдөн кайтты. Анын мурасын улутташтарынын бир даары ыраазылык менен эскерсе, калган бөлүгү аны авторитардык режимди жаңы ыкмалар менен сактап калды деп сынга алып келишти.
Бүгүн атпай кыргыз журтчулугу гана эмес, мүлдө дүйнө коомчулугу кыргыздын чыгаан жазуучусу Чыңгыз Төрөкул уулу Айтматовдун 75 жылдыгын белгилөөдө. Чыңгызды мекендештери Алатоонун табиятын, карт тарыхка жана маданиятка ээ тоо элинин коомдук турмушун, мүдөө-тилегин жана көйгөйлөрүн татынакай чыгармалары аркылуу дүйнөгө тааныткан, башка евразиялык элдердин маданияты менен көөнө кыргыз маданиятынын ортосунда көпүрө салууга жетишкен даңазалуу калемгер катары урматтайт. Ал азыр да коомдук ишмер жана элчи катары пост-советтик Кыргызстандын жүгүн аркалоого салым кошуп келет.
Бириккен Улуттар Уюму сүрөөнчүлүк кылган дүйнөлүк саммит бүгүн Женева шаарында өз ишин баштады. 150 өлкөдөн келген 12 миңдей өкүл маалымат технологиясынын азыркы деңгээли жана болочокку багыттары, азыркы адамзат коомунун маалымат алуу жаатындагы көйгөйлөрү тууралуу талкуу кылууда. Мурда кабардалгандай, ага Кыргызстандын президенти, адистиги боюнча голография жана информатика илимпозу Аскар Акаев жетектеген топ да катышууда.
Грузиядагы январдын 4үнө белгиленген президенттик эрте шайлоодо он беш талапкер ат салышууга ниеттенүүдө. Өлкөнүн Борбордук шайлоо комиссиясы шейшембиде дал ушундай маалыматы менен бөлүштү. Эл аралык коомчулук бул шайлоо демократиялык мүнөздө өтөт ко деп үмүт кылууда.
Европа Биримдигинин отун тармагын тейлөөчү министрлери адамзаттын отун менен камсыз кылынышын жаңы бийиктикке чыгарууга талаптанган эл аралык жаңы долбоорду жүзөгө ашыруу үчүн жай катары Франциядагы Кадараш аймагынын талапкердигин сунуш кылууда. Долбоор өзөктүк синтез аркылуу электр кубатын өндүрүү жолдорун иликтөөнү максат кылмакчы.
Нагыз америкалык делген майрамдардын бири – “Алкыш айтуу күнү” – ар жылы ноябрдын соңку бейшембисинде өткөрүлөт. Деги бул майрам – диний мүнөздөбү, же алтын күздүн соңундагы түшүм майрамы сыяктуу аш-тойбу?
Үстүбүздөгү аптада бүт дүйнөдөгү мусулман жамааттары орозо айт майрамын белгилөөдө. Орозо айт - өз ара элдешүүнүн, кечиримдин, бейпилдиктин жана аруулануунун майрамы. Айрым пост-советтик өлкөлөрдө ал бир эле күн майрамдалса, көпчүлүк мусулман өлкөлөрүнүн калайыгы үч күн бою шаан-шөкөткө, оюн-зоокко батышат.
Мындан бир жыл илгери түркмөн президенти Сапармурат Ниязовдун өмүрүнө кол салуу аракети делген чуулгандуу окуя болгон эле. Чын эле кол салуу аракети болгонбу, же расмий Ашгабат оппозицияны ойрон кылуу үчүн бул окуяны өзү эле ойлоп тапканбы? Бул суроого таасын жооп Түркмөнбашынын доорунда табылаары күмөн.
Оппозицияда болуп келген хорват улутчулдары жекшембидеги парламенттик шайлоодо олуттуу жеңишке жетишти. Премьер-министр Ивица Рачандын Социал-демократиялык партиясы жаңы парламентте улутчулдардан жана алардын шериктеринен азыраак орунга ээ болмокчу.
Мындан 40 жыл илгери АКШнын 35-президенти Жон Кеннеди киши колдуу өлгөн. «Кыңыр иш кырк жылда билинет» деген сөз бар эмеспи. Бирок алигиче Кеннединин өлтүрүлүшүнүн сыры ачылбаган бойдон кала берүүдө.
АКШнын Калифорния штатынын губернаторлугуна шайланган кино жылдызы Анолд Шварценеггер дүйшөмбү күнү ант берип, бул жаңы кызматына киришти. Демократиялык партиянын өкүлү, мурдагы губернатор Грэй Дэвис өткөн айдагы шайлоонун натыйжасында бул кызматынан мөөнөтүнөн мурда кетүүгө аргасыз болду. Эми Шварценеггердин бейнеси тууралуу азыноолак сөз кылалы.
Дүйшөмбүдө Алматы шаарынын Медөө райондук соту “СолДат” аттуу эркин гезиттин баш редактору Эрмурат Бапинин иши боюнча өкүмүн чыгарып, аны жазасын өтөөнү кечеңдетүү шарты менен бир жылга эркинен ажыратты. Эркин журналисттер бул өкүмдү саясий куугунтук катары кабылдаарын айтышууда. Ал эми Бапи мырзанын адвокаты жогорку сот бийликтерине бул өкүмдү жокко чыгаруу өтүнүчү менен кайрылууга ниеттенип жатканын “Азаттыкка” билдирди.
Шейшембиде АКШнын президенти Жорж Буш Британияга төрт күндүк мамлекеттик расмий сапар менен келет. Ирактагы согушка каршы күчтөр ансыз да тынбай нааразылык чараларын өткөрүп жаткан Лондондо коопсуздук чаралары мурда болуп көрбөгөндөй уюштурулууда.
Ушул аптанын шаршембисинде Ташкенде адаттан тыш окуя болду – расмий бийликтер “мыйзамсыз” санап, куугунтукка алган “Эрк” партиясынын мүчөлөрү ордо шаарда ачыктан-ачык курултай өткөрдү. Балким, расмий Ташкен секулярдык оппозицияга карата маанайын өзгөртүп жатпасын? Же бул кезектеги “мышык-чычкан” оюнубу?
Азербайжандагы 15-октябрдагы президенттик шайлоону жана андан кийинки бийлик менен оппозициянын тирешүүсүн чагылдыруу маалында ондогон журналисттер жаракат алышты. Эл аралык укук коргоочу уюмдар азери коопсуздук күчтөрүнүн ашкере күч колдонгон чараларын кескин сынга алды. Ал эми Кошмо Штаттардын Мамлекеттик катчысынын орун басары Ричард Армитэж президенттикке шайланган Илхам Алиев менен телефон аркылуу сүйлөшүп, аны “советтик ыкмалар” аркылуу тартипти бекемдөөгө азгырылбоого чакырды.
Дагы жүктөңүз
