Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюмунун маалыматына ылайык, Тажикстанда жугуштуу оорудан өлгөндөрдөн жол кырсыгында каза болгондор көптүк кылат. Былтыр жыл ичинде Тажикстанда эки миңдей адам жол кырсыгында көз жумган.
Тартип сакчылары адамдар жолдо жүрүүнүн жөнөкөй эрежелерин сактабагандыктан кырсыкка кабылып жатканын белгилешет. Жөө жүргүнчүлөр жолдун каалаган жеринен өтүшсө, айдоочулар кишилерге жол бербейт, ылдамдык эрежелерин сакташпайт. Мамлекеттик автоинспекциянын кызматкери Низом Салимов буларды айтты:
«Айдоочулар жөө жүргүнчүлөрдү сүзүп кеткен учурлар жол кырсыктарынын 50 пайызын түзөт. Айдоочулар ылдамдыкты туура эмес алмаштырып алып, кырсыкка себеп болгон учурлар 53 пайызды түзөт. Ал эми кыймылга каршы жолго чыгып кеткендер ар бир үчүнчү кырсыкта катталат. Мас абалында жол кырсыгына кабылгандар 0,7 пайызды түзөт».
Тажикстандыктар жол коопсуздугу менен эрежелерин сактабагандык көнүмүш көрүнүшкө айланганын айтышат.
«Жөө жүргүнчүлөр өтчү жерден да өткөрүшпөйт. Мен ушундайга көп күбө болом», - деп арызданды Дүйшөмбү шаарынын тургуну.
«Мен жөө жүргүнчүлөргө жол бошотууга аракет кылам. Бирок аябай этият болуш керек. Алар жолдун каалаган жеринен чуркап чыга калышат», - дейт айдоочулардын бири.
Тажик парламентинин депутаттары жол кырсыктарын азайтыш үчүн жол эрежелерин бузгандарга салынган айыпты көбөйтүш керек деп эсептешет. Азыр машинеде балдарга ылайыкталган отургуч жок болсо же адамдар коопсуздук курун тагынбаса 1,5 доллардын тегерегинде айып төлөшөт. Ал эми айдоочу ылдамдык эрежесин сактабаса, айып 5 долларды түзөт.
«Бардык зарыл мыйзамдар даяр. Административдик-процессуалдык кодекс талаптарга жооп бербей жатат. Жол коопсуздугун бузгандарга айып аз чегерилет, ошондуктан эч кандай таасирин тийгизбей жатат» дейт депутат Жамшид Муртазозода.
Жарандык коом өкүлдөрү айыптын көлөмүн көбөйтүүдөн тышкары мыйзамдар бардык адамдарга тең иштешин камсыз кылуу зарыл экенин айтып жатышат. Эркин маалымат каражаттарынын улуттук ассоциациясынын башчысы Нуриддин Каршибоев айыптын көлөмү кырдаалды өзгөртпөйт деген пикирде.
«Мындай учурларда айрымдар телефон чалып, коррупциялык ыкмаларды колдонгону жашыруун эмес, - дейт ал. - Бирөөлөр олчойгон айып төлөп, оор жаза тартышат, башкалар болсо билгенин кылса да эч кандай жоопкерчиликке тартылбайт».
Тажикстандын Ички иштер министрлиги жол коопсуздугун бузгандарга салынчу айыпты көбөйтүүгө аракет жасап жатат. Жаңы чаралар качан күчүнө кирери белгисиз. Бирок жолдогу кырсыктардын санын эске алганда, көбөйтүлгөн айыппулдардын эсебинен мамлекеттик бюджетке да пайда түшөөрү айкын.
