Өзбекстандын Cох анклавын аралап өтүүдө түмөн түйшүк тарткан баткендиктер мындан алты жыл мурда Баткен-Бүргөндү-Пүлгөн жолун ашар ыкмасында оңдоп баштаган. Кийинчерээк жолдун курулушуна эл аралык каржы уюмдары көмөк көрсөтүп, Европа банкы 8,5 млн. евро кайтарымсыз, Дүйнөлүк банк 25 млн. АКШ долларын насыя, Европа өнүктүрүү жана реконструкциялоо банкы 35 млн. АКШ долларынын 45 пайызын кайтарымсыз берүүнү чечкен.
Ушул тапта Өзбекстандын Сох анклавын айланып өтүүчү бул жолдун курулушунун 65 пайыздайы бүтүп калды. Бүткөнү калган жол Кыргызстан аймагынын ичинен өтөт. Бирок кошуна Өзбекстан ага карабай аталган жолду курууну токтотуу талабы менен Кыргызстанга нота жөнөтүп, бул жерди али такталбаган аймак катары эсептешээрин айткан.
Облус губернатору Жеңиш Разаков мындай нотаны көрбөгөнүн, бирок өз булактары аркылуу билгенин айтат:
- Биздин өзүбүзгө кайрылуу келген жок. Бирок өзүбүздүн булактар аркылуу маалымдар болдук. Өзбекстандын өкмөтү биздин тышкы иштер министрлигине ушундай нота жөнөтүптүр. Анда биз куруп жаткан Пүлгөн-Бүргөндү жолубузду "туура эмес курулуп жатат, Өзбекстан аймагынан өтүп кетти, курулушту токтотуш керек, андан сырткары Түндүк Сох газ сактоочу жайы да Өзбекстан аймагында" деген сөздөрдү жазып беришиптир.
Өзбекстандын мындай нааразылыгын уккан жергиликтүү тургундар да буга таң калууда. Жол боюндагы Бүргөндү айылынын тургуну Алимбек Сейтмурат уулу кошуна өлкөнүн чек арасы кыйла нарыда экенин белгилейт:
- Жол биздин үйдүн жанынан өтөт. Биз жашап жаткан жер Кыргызстанга карап турат илгертен бери эле. Бул жол бүткөнү калды, эми эч ким токтотууга акысы жок. Жолдун эки тарабында тең биздин жарандар жашайт.
Аталган жол начардыгынан буга чейин бул аймактагы каттам дээрлик эстен чыгып, дыйкандар өндүргөн жер-жемиш, мөмө-чөмөсүн да өз учурунда сата албай келишкен. Кадамжайдын ушул жол боюндагы Халмион айылынын тургуну Токторбай Мадаминов жол курулуп бүтсө, дыйкандар өндүргөн продукциясын убагында, жакшы баага сатууга да жол ачылат деп кубанып турат:
- Мөмө-жемиштерибиз бышкан мезгилде коромжуга, ысырапкорчулукка учурабастан, базарларга түз чыгат элек. Мурдагыдай Өзбекстанды аралап, текшер-текшерден өтпөй, Бишкекке, андан ары чет өлкөлөргө чыгарууга эми чоң мүмкүнчүлүк түзүлдү деп сүйүнүп турабыз да...
Кошуналар менен бул аймактагы чек ара мурда эле такталып, эки тараптуу макулдашуу болгон. Бирок кандайдыр бир себептер менен Өзбекстан кайра айнып, бул макулдашууну кайра чакыртып алган.
Канткен менен облус жетекчиси Жеңиш Разаков Өзбекстан миң каршы болсо да бул жолдун курулушу токтобосуна ишендирди:
- Бул жол анык Кыргызстандын аймагында турат. Бул боюнча өткөн жылдары чек араны тактоо комиссиясы тарабынан эки өлкө тең макулдашкан. Кол коюлган, чек ара сызыгы жазылып бүткөн болчу. Анан кийин эле кошуналар кандайдыр себептер менен “биз шашылыш кол коюп алыппыз” деп ошол макулдашууну кайра чакыртып алышыптыр. Бул жер толук Кыргызстандын аймагында турат. Эч кандай талаш-тартыш болушу мүмкүн эмес. Курулуш 65 пайыздай бүтүп калды. Жолду куруу токтотулбайт.
105 чакырым узундуктагы бул жолдун курулушу буюрса быйыл жыл соңунда аяктаары айтылууда.
P.S. Кыргызстандын Тышкы иштер министрлигинин маалымат кызматы бирок аталган маселе боюнча Өзбекстандан нота келгенин “Азаттыкка” тастыктаган жок.
Ушул тапта Өзбекстандын Сох анклавын айланып өтүүчү бул жолдун курулушунун 65 пайыздайы бүтүп калды. Бүткөнү калган жол Кыргызстан аймагынын ичинен өтөт. Бирок кошуна Өзбекстан ага карабай аталган жолду курууну токтотуу талабы менен Кыргызстанга нота жөнөтүп, бул жерди али такталбаган аймак катары эсептешээрин айткан.
Облус губернатору Жеңиш Разаков мындай нотаны көрбөгөнүн, бирок өз булактары аркылуу билгенин айтат:
- Биздин өзүбүзгө кайрылуу келген жок. Бирок өзүбүздүн булактар аркылуу маалымдар болдук. Өзбекстандын өкмөтү биздин тышкы иштер министрлигине ушундай нота жөнөтүптүр. Анда биз куруп жаткан Пүлгөн-Бүргөндү жолубузду "туура эмес курулуп жатат, Өзбекстан аймагынан өтүп кетти, курулушту токтотуш керек, андан сырткары Түндүк Сох газ сактоочу жайы да Өзбекстан аймагында" деген сөздөрдү жазып беришиптир.
Өзбекстандын мындай нааразылыгын уккан жергиликтүү тургундар да буга таң калууда. Жол боюндагы Бүргөндү айылынын тургуну Алимбек Сейтмурат уулу кошуна өлкөнүн чек арасы кыйла нарыда экенин белгилейт:
- Жол биздин үйдүн жанынан өтөт. Биз жашап жаткан жер Кыргызстанга карап турат илгертен бери эле. Бул жол бүткөнү калды, эми эч ким токтотууга акысы жок. Жолдун эки тарабында тең биздин жарандар жашайт.
Аталган жол начардыгынан буга чейин бул аймактагы каттам дээрлик эстен чыгып, дыйкандар өндүргөн жер-жемиш, мөмө-чөмөсүн да өз учурунда сата албай келишкен. Кадамжайдын ушул жол боюндагы Халмион айылынын тургуну Токторбай Мадаминов жол курулуп бүтсө, дыйкандар өндүргөн продукциясын убагында, жакшы баага сатууга да жол ачылат деп кубанып турат:
- Мөмө-жемиштерибиз бышкан мезгилде коромжуга, ысырапкорчулукка учурабастан, базарларга түз чыгат элек. Мурдагыдай Өзбекстанды аралап, текшер-текшерден өтпөй, Бишкекке, андан ары чет өлкөлөргө чыгарууга эми чоң мүмкүнчүлүк түзүлдү деп сүйүнүп турабыз да...
Кошуналар менен бул аймактагы чек ара мурда эле такталып, эки тараптуу макулдашуу болгон. Бирок кандайдыр бир себептер менен Өзбекстан кайра айнып, бул макулдашууну кайра чакыртып алган.
Канткен менен облус жетекчиси Жеңиш Разаков Өзбекстан миң каршы болсо да бул жолдун курулушу токтобосуна ишендирди:
- Бул жол анык Кыргызстандын аймагында турат. Бул боюнча өткөн жылдары чек араны тактоо комиссиясы тарабынан эки өлкө тең макулдашкан. Кол коюлган, чек ара сызыгы жазылып бүткөн болчу. Анан кийин эле кошуналар кандайдыр себептер менен “биз шашылыш кол коюп алыппыз” деп ошол макулдашууну кайра чакыртып алышыптыр. Бул жер толук Кыргызстандын аймагында турат. Эч кандай талаш-тартыш болушу мүмкүн эмес. Курулуш 65 пайыздай бүтүп калды. Жолду куруу токтотулбайт.
105 чакырым узундуктагы бул жолдун курулушу буюрса быйыл жыл соңунда аяктаары айтылууда.
P.S. Кыргызстандын Тышкы иштер министрлигинин маалымат кызматы бирок аталган маселе боюнча Өзбекстандан нота келгенин “Азаттыкка” тастыктаган жок.
