8-ноябрда Жогорку Кеңештин жыйынында депутаттар Бишкек шаарынын абасын булгаган автоунаалар маселесин көтөрдү. КСДП фракциясынын депутаты, мурдагы спикер Чыныбай Турсунбеков борбор калаанын булганган абасын ырга салды.
Өф – өф түтүн, өф түтүн, өз шаарыңан көч бүтүн,
Өлүм алып келем деп, өжөрлөнөт көк түтүн.
ТЭЦтен чыгат көк түтүн, мештен чыгат көк түтүн,
Машинелер чубаса, чубайт арттан көк түтүн.
Өф – өф түтүн, өф түтүн, өлүп кеткир көк түтүн,
Өрдөп мурун-жүлүндү, өпкөбүзгө өч бүтүн.
Күнү каптайт калааны, түнү каптайт калааны,
Түйшүк кылып алдык биз, түтүн деген балааны.
8-ноябрдагы Жогорку Кеңештин жыйынында “Атмосфералык абаны коргоо жөнүндө” мыйзамдарына өзгөртүү жана толуктоо киргизүү долбоору каралган.
Анда Айлана-чөйрөнү коргоо агенттиги тарабынан завод-фабрикаларга экологиялык норманы сактоо көзөмөлүн күчөтүү, талаптарды ЕАЭБдин шарттарына ылайыктоо жана абага кам көрүүнү жакшыртуу сыяктуу маселелер сунушталган.
Эски машиненин "пайдасы"
Анткен менен өлкөнүн экологиялык мыйзамдарын талкуулаган депутаттар Бишкек шаарынын абасын булгаган автоунаалар маселесине көбүрөөк токтолду.
Маселен, депутат Тазабек Икрамов техникалык кароону күчөтүп, түтүн чыгаруучу чыпкасы жок эски машинелерди аныктоо тапшырмасын берүү демилгесин көтөрдү.
Дагы бир депутат Алмазбек Эргешов дизел майы менен жүргөн коомдук транспорттор абага өлчөөсүз зыян келтирип жатканын айтып, аларга тыюу салууну сунуштады:
- Мисалы, Алматыда дизел менен жүргөн бир коомдук транспорт газ менен жүргөн он коомдук транспорттой эле зыян келтиргенин аныкташкан. Биз ошол жагын кандай кылып жатабыз? Мен коомдук транспортту толук газга өткөрүү керек деп ойлойм.
Ал эми депутат Дастан Бекешев заводдон чыкканына 10 жылдан ашкан машинелердин жүрүүсүнө тыюу салууну, гибрид (электр-бензин аралаш жүргөн) автоунааларды көбөйтүүнү сунуштады. Ал үчүн гибрид машинелерге бажы төлөмдөрүн жана салыкты төмөндөтүү керек дейт эл өкүлү:
- Бишкекте жүргөн машинелердин көбү эски. Казакстан, Орусияда буларды жок кылган мыйзам бар. Биз качан ошондой кылабыз? Мисалы, силерде электр менен жүргөн унааларды салыктан бошотуу деген сунуштар барбы?
Айлана-чөйрөнү коргоо агенттигинин жетекчиси Абдыкалык Рустамов мыйзамдарды өзгөртүп, толуктоо киргизүүдө эл өкүлдөрү айткан сунуштар эске алынарын маалымдады. Бирок бул маселенин чечилиши элдин, өкмөттүн экономикалык абалына көз каранды экенин белгиледи:
- Ар бир нерсени анализ кылып, жыйынтыгын чыгарып анан өкмөткө беребиз. Баасы 20-30 миң доллар турган, заманбап түтүн чыпкасы бар машинени чанда гана кишилер алат. Айылда эски машине менен эптеп оокатын кылып жүргөндөр бар. Алардын да кызыкчылыгын ойлоо керек.
Борбор барган сайын бозорууда
Борбор барган сайын бозорууда
2016-жылы Улуттук статистика комитети Кыргызстанда 2010-жылга салыштырганда абага зыяндуу заттардын тарашы эки эсе көбөйгөнүн маалымдаган. Комитет өзгөчө Бишкек шаары менен Чүй облусунда аба өтө булганып жатканын айткан.
Бирок, айрым адистер жогоруда депутаттар айткан сунуштардын жүзөгө ашуусуна, аткаруу механизмдеринин иштелип чыгышына көзү жетпейт. Эколог Нүргүл Айбашева мындай абалдан чыгуу үчүн шаарда жашыл зоналарды көбөйтүү керектигин белгиледи:
- Бишкекте абанын булганышы жаш балдардын дем алуу органдарынын оорусуна алып келип жатат. Эми колдон келсе чечүү жолунун бардык жагын колдонушубуз керек. Анан жашыл зоналарды көбөйтүү зарыл.
Кыргызстанда абанын булганышына Айлана-чөйрөнү коргоо агенттиги, Саламаттыкты сактоо министрлиги, Өзгөчө кырдаалдар министрлигинин Гидромет кызматындагы лабораториялар мониторинг жүргүзүп турат. Гидромет кызматынын маалыматында жай мезгилинде Бишкекте абада аммиактын жана формальдегиддин үлүшү чектен ашып кетет.
Расмий маалымат боюнча борбордо күнүнө 500 миңдей машине жүрөт. Автоунаалардын милдеттүү техникалык кароосу 2012-жылы жоюлган.
Кыргызстан Айлана-чөйрөнү коргоо, абанын булганышын сактоо боюнча жалпы 13 эл аралык келишимге, конвенцияларга кол койгон.
