Монераль университетинин студенттери топ менен ойнолчу хоккейдин эрежесин, тартибин 1886- жылы иштеп чыгышкан. 20- кылымдын башында хоккейдин бул түрү Европа өлкөлөрүнө тарап, жаңы саамалык катары колдоого алынган.
1908- жылы хоккейдин Эл аралык Лигасы түзүлгөн. Союз убагында бул оюн боюнча 4 мамлекет: СССР, Швеция, Финнляндия жана Норвегия таасирдүү эле. Кийин ага АКШ баш болгон Канада, Голландия, Венгрия, Эстония жана башка өлкөлөр кошулду. Казакстанда бул топ хоккейи совет доорунда өөрчүп, Алматынын «Динамо» командасы байгелүү орундарга жеткен.
Топ хоккейи боюнча СССРдин биринчи чемпионаты 1946- жылы өткөрүлгөн. Ал эми 1957- жылдан бери дүйнөлүк биринчилик өткөрүлүп келет. Бул топ хоккейи эл аралык аренада орус хоккейи катары таанылып, таасири артып баратат. Кыргызстанда ушул хоккей оюну 1970-80- жылдары кеңири кулач жайган. Өлкөнүн биринчилиги Каракол, Миңкуш, Бишкек шаарларында өткөрүлүп турган.
Жакында эле Татарстандын борбору Казан шаарында топ менен хоккей ойноо боюнча дүйнөнүн 25- чемпионаты аяктады. Финалдык беттешүүдө Орусия менен Швеция тандалма командалары күч сынашып, 5:2 эсебинде шведдер утуп алышты. Орустар бул оюнда 16 ирет дүйнөнүн чемпиону болгон. Бирок 2002- жылдан бери Швеция командасына жеңилип келүүдө.
Казанда өткөн чемпионаттын жүрүшүндө Дүйнөлүк топ хоккейи федерациясына жаңы мамлекеттер дагы мүчөлүккө кабыл алынды. Алардын катарында Кыргызстан да аталган федерацияга мүчө болду. Өлкөнүн Улуттук олимпиада комитетинин экс- президенти Эшим Кутманалиев Казан шаарына барып, Кыргызстанды дүйнөлүк хоккей федерациясына мүчө кылып, кызматташуу боюнча сүйлөшүү жүргүзүп кайтты.
Быйылкы дүйнө чемпионаты үч жолку юбилейлик маанай тартуулады. Биринчиден, бул топ хоккейи ырасмий таанылганына 50 жыл болот. Экинчиден, быйылкы чемпионат 25- жолу өткөрүлүшү. Үчүнчүдөн, бул жолку дүйнөлүк биринчилик өзүнүн миң жылдыгын белгилеп жаткан Казан шаарында өттү.
Кыргыз туризм, спорт жана жаштар саясаты боюнча мамлекеттик комитетинин спорт бөлүмүнүн башчысы Мамыт Акеров топ хоккейи тууралуу мындай деди:
- Биз менен катар Монголия өлкөсү мүчөлүккө кабыл алынды. Бизде топ хоккейи үчүн бардык шарт бар. Топ хоккейи биздин өлкөдө мурда эле бар болчу. Азыркы Акүй турган жерде шаардык стадион бар эле. Ошол стадиондо муз айдыңы тоңдурулуп,мелдеш өткөрчүбүз. Учурда Жумгалда турнир өткөрүлүп жүрөт. Биз бул оюнду колго алып, жайылтып, жакшы саамалыктарды колдоого алуубуз керек.
Кыргыз туризм, спорт жана жаштар саясаты боюнча мамлекеттик комитетинин жетектөөчү адиси Темир Дүйшекеев өлкөдө хоккейди өнүктүрүүгө шарт бар экенин белгилейт:
- Бул топ хоккейи үчүн жабык спорт сарайын куруп кереги жок, ачык талаа, муз аянты болсо болду. Ал түгүл Канаданын шайба хоккейинин оюнчулары дагы топ хоккейин ойноп жүрүшөт. Кыргызстанда Нарын, Ысыккөл, Талас облустарында бул топ хоккейин колго алууга жаштар өздөрү демилге көтөрүүдө. Конькини табууга болот. Орусиялыктар дагы жабдуулардан жардам беребиз дешүүдө.
11-12- февралда Жумгалдын Шортон муз аянтында Эркинбек Матыевдин жаркын элесине арналган шайба хоккейи мелдешинин финалдык оюндары өткөрүлдү. Мелдештин демилгечиси, башкы калысы Нурланбек Матыев бул оюнду Эл аралык деңгээлге жеткирүүгө болоорун белгилейт:
- Кыргызстандын жаратылыш шарты хоккей баштаган спорттун кышкы түрлөрүн өнүктүрүүгө абдан ыңгайлуу. Каракол, Нарын шаарларында, айрым айылдарда хоккей оюну кайрадан жандана баштады. Эмне үчүн Азиянын кышкы оюндарына, эл аралык мелдештерге өлкөнүн тандалма командасын баштап барууга болбосун!? Азия өлкөлөрүнөн Кытай, Корея, Жапан, Казакстан мамлекеттеринде гана хоккей өнүккөн. Алар менен кыргыз жигиттери тең ата таймашка чыгып, чеберчилигин өстүрүүгө мезгил жетти.
Убагында Нарын облусу боюнча “мыкты хоккейчи” аталган учурдагы «Дордой- Динамо» футбол командасынын машыктыруучусу Мурат Дүйшөналиев мындай деди:
- Биз бала кезде «Алтын шайба» мелдештери өтүп турчу. Ал түгүл Орусияда өткөн биринчиликке дагы катышып келгенбиз. Бул топ хоккейин өнүктүрүү мезгил талабы. Былтыр Чаектеги мелдешке ардагерлердин командасын баштап барып, жаш кезди бир эскерип, жыргап калдык эле. Быйылкы мелдешке да Нарын шаарынын командасынын катарында ойнодум.
Орусиянын топ хоккей федерациясы Кыргызстандын демилгесин колдоп, жардам берүүгө убада кылышууда. Хоккейге керектүү буюмдардын бардыгын, кийимдерин бекер алуу үчүн өлкөнүн Улуттук олимпиада комитетинин экс- президенти Эшим Кутманалиев макулдашып келди. Келечекте топ хоккейи кышкы олимпиадалык оюндардын курамына кирип калышы да ажеп эмес.
Эгерде топ хоккейи федерациясына 25 өлкө мүчө болсо, кышкы олимпиадалык оюндардын программасына кирет. Буга орустар абдан кызыкдар болушууда.
Чаекте 11- февралда өткөн профессор Эркинбек Матыевдин жаркын элесине арналган хоккей мелдешине Каракол шаарынын командасы каражат жоктугунан келбей калышты. Нарын шаарынын жана Жумгал районунун 7 командасы күч сынашты. 2002- жылы Нарын шаарынын, былтыр Чаектин “ Эркинфрам” командасы баш байгенин ээси болгон. Быйылкы мөрөй талашта нарындыктар кайрадан баш байгени ээлеп, “Эркинфарм” бу жолу үчүнчү орунга татыды.
1908- жылы хоккейдин Эл аралык Лигасы түзүлгөн. Союз убагында бул оюн боюнча 4 мамлекет: СССР, Швеция, Финнляндия жана Норвегия таасирдүү эле. Кийин ага АКШ баш болгон Канада, Голландия, Венгрия, Эстония жана башка өлкөлөр кошулду. Казакстанда бул топ хоккейи совет доорунда өөрчүп, Алматынын «Динамо» командасы байгелүү орундарга жеткен.
Топ хоккейи боюнча СССРдин биринчи чемпионаты 1946- жылы өткөрүлгөн. Ал эми 1957- жылдан бери дүйнөлүк биринчилик өткөрүлүп келет. Бул топ хоккейи эл аралык аренада орус хоккейи катары таанылып, таасири артып баратат. Кыргызстанда ушул хоккей оюну 1970-80- жылдары кеңири кулач жайган. Өлкөнүн биринчилиги Каракол, Миңкуш, Бишкек шаарларында өткөрүлүп турган.
Жакында эле Татарстандын борбору Казан шаарында топ менен хоккей ойноо боюнча дүйнөнүн 25- чемпионаты аяктады. Финалдык беттешүүдө Орусия менен Швеция тандалма командалары күч сынашып, 5:2 эсебинде шведдер утуп алышты. Орустар бул оюнда 16 ирет дүйнөнүн чемпиону болгон. Бирок 2002- жылдан бери Швеция командасына жеңилип келүүдө.
Казанда өткөн чемпионаттын жүрүшүндө Дүйнөлүк топ хоккейи федерациясына жаңы мамлекеттер дагы мүчөлүккө кабыл алынды. Алардын катарында Кыргызстан да аталган федерацияга мүчө болду. Өлкөнүн Улуттук олимпиада комитетинин экс- президенти Эшим Кутманалиев Казан шаарына барып, Кыргызстанды дүйнөлүк хоккей федерациясына мүчө кылып, кызматташуу боюнча сүйлөшүү жүргүзүп кайтты.
Быйылкы дүйнө чемпионаты үч жолку юбилейлик маанай тартуулады. Биринчиден, бул топ хоккейи ырасмий таанылганына 50 жыл болот. Экинчиден, быйылкы чемпионат 25- жолу өткөрүлүшү. Үчүнчүдөн, бул жолку дүйнөлүк биринчилик өзүнүн миң жылдыгын белгилеп жаткан Казан шаарында өттү.
Кыргыз туризм, спорт жана жаштар саясаты боюнча мамлекеттик комитетинин спорт бөлүмүнүн башчысы Мамыт Акеров топ хоккейи тууралуу мындай деди:
- Биз менен катар Монголия өлкөсү мүчөлүккө кабыл алынды. Бизде топ хоккейи үчүн бардык шарт бар. Топ хоккейи биздин өлкөдө мурда эле бар болчу. Азыркы Акүй турган жерде шаардык стадион бар эле. Ошол стадиондо муз айдыңы тоңдурулуп,мелдеш өткөрчүбүз. Учурда Жумгалда турнир өткөрүлүп жүрөт. Биз бул оюнду колго алып, жайылтып, жакшы саамалыктарды колдоого алуубуз керек.
Кыргыз туризм, спорт жана жаштар саясаты боюнча мамлекеттик комитетинин жетектөөчү адиси Темир Дүйшекеев өлкөдө хоккейди өнүктүрүүгө шарт бар экенин белгилейт:
- Бул топ хоккейи үчүн жабык спорт сарайын куруп кереги жок, ачык талаа, муз аянты болсо болду. Ал түгүл Канаданын шайба хоккейинин оюнчулары дагы топ хоккейин ойноп жүрүшөт. Кыргызстанда Нарын, Ысыккөл, Талас облустарында бул топ хоккейин колго алууга жаштар өздөрү демилге көтөрүүдө. Конькини табууга болот. Орусиялыктар дагы жабдуулардан жардам беребиз дешүүдө.
11-12- февралда Жумгалдын Шортон муз аянтында Эркинбек Матыевдин жаркын элесине арналган шайба хоккейи мелдешинин финалдык оюндары өткөрүлдү. Мелдештин демилгечиси, башкы калысы Нурланбек Матыев бул оюнду Эл аралык деңгээлге жеткирүүгө болоорун белгилейт:
- Кыргызстандын жаратылыш шарты хоккей баштаган спорттун кышкы түрлөрүн өнүктүрүүгө абдан ыңгайлуу. Каракол, Нарын шаарларында, айрым айылдарда хоккей оюну кайрадан жандана баштады. Эмне үчүн Азиянын кышкы оюндарына, эл аралык мелдештерге өлкөнүн тандалма командасын баштап барууга болбосун!? Азия өлкөлөрүнөн Кытай, Корея, Жапан, Казакстан мамлекеттеринде гана хоккей өнүккөн. Алар менен кыргыз жигиттери тең ата таймашка чыгып, чеберчилигин өстүрүүгө мезгил жетти.
Убагында Нарын облусу боюнча “мыкты хоккейчи” аталган учурдагы «Дордой- Динамо» футбол командасынын машыктыруучусу Мурат Дүйшөналиев мындай деди:
- Биз бала кезде «Алтын шайба» мелдештери өтүп турчу. Ал түгүл Орусияда өткөн биринчиликке дагы катышып келгенбиз. Бул топ хоккейин өнүктүрүү мезгил талабы. Былтыр Чаектеги мелдешке ардагерлердин командасын баштап барып, жаш кезди бир эскерип, жыргап калдык эле. Быйылкы мелдешке да Нарын шаарынын командасынын катарында ойнодум.
Орусиянын топ хоккей федерациясы Кыргызстандын демилгесин колдоп, жардам берүүгө убада кылышууда. Хоккейге керектүү буюмдардын бардыгын, кийимдерин бекер алуу үчүн өлкөнүн Улуттук олимпиада комитетинин экс- президенти Эшим Кутманалиев макулдашып келди. Келечекте топ хоккейи кышкы олимпиадалык оюндардын курамына кирип калышы да ажеп эмес.
Эгерде топ хоккейи федерациясына 25 өлкө мүчө болсо, кышкы олимпиадалык оюндардын программасына кирет. Буга орустар абдан кызыкдар болушууда.
Чаекте 11- февралда өткөн профессор Эркинбек Матыевдин жаркын элесине арналган хоккей мелдешине Каракол шаарынын командасы каражат жоктугунан келбей калышты. Нарын шаарынын жана Жумгал районунун 7 командасы күч сынашты. 2002- жылы Нарын шаарынын, былтыр Чаектин “ Эркинфрам” командасы баш байгенин ээси болгон. Быйылкы мөрөй талашта нарындыктар кайрадан баш байгени ээлеп, “Эркинфарм” бу жолу үчүнчү орунга татыды.
