Премьер-министр Ахмед Давутоглы жаңы Конституцияда да секуляризм принциби калтырыларын азыр өзү лидерлик кылган АК партиянын шаршемби күнкү жыйынында билдирди:
- Жаңы Конституцияда секуляризм болот. Биз адамдардын диний жана ишеним эркиндиктери кепилденген принциптерди даярдап жатабыз. Бул ошондой эле мамлекеттин диний тайпалардын баарынан бирдей аралыкта турушун кепилдейт. Биз адамдын ар-намысын урматтаган, адамдын укуктары менен эркиндиктерине негизделген демократиялык Конституцияны каалайбыз.
Премьер – министр Давутоглы бирок жаңы Баш мыйзамда өкмөт “авторитардыкка” эмес, "либералдуу секуляризмге" басым жасарын кошумчалады.
Өкмөт башчынын алдында Хорватияда иш сапарда жүргөн жеринен Түркиянын жаңы Конституциясында секуляризм принциби сакталарын президент Режеп Тайып Эрдоган да ырастады.
Эрдоган АК партиянын өкүлү, Конституцияны кайра жазуу ишине жалпы жетекчилик кылып жаткан парламент спикери Исмаил Кахрамандын айткандарын бийликтеги саясий күчтүн эмес, саясатчынын “жеке көз карашы” деп сыпаттады.
Парламент төрагасы 25-апрель күнү Стамбулдагы жыйында сүйлөп жатып, Баш мыйзамдан секуляризм принцибин алууга үндөгөн эле:
- Бир жагынан жаңы Конституцияда секуляризм болбошу керек. Дүйнөдө Конституциясында мындай нерсе жазылган үч эле мамлекет бар. Алар Франция, Түркия жана Ирландия. Мындай аныктама башкаларда жок. Соттор болсо муну каалагандай чечмелешет. Мындай нерсе болбошу керек. Биздин Башмыйзам диний түшүнүктөн качпашы зарыл. Дин анда каралышы керек.
Түркия парламентинин төрагасы Исмаил Кахрамандын бул сөздөрү коомчулуктун секуляризмди жактаган, диндин коомдогу ролу кеңейүүсүнөн чоочуган катмарында дароо нааразылыкты жаратты. Анкарада парламент спикерин, АК партияны айыптагандардын тобу көчөгө да чыгышты.
"Cекуляризм кетсе, караңгылык каптайт"
Түркиянын парламенттеги башкы оппозициялык партиясы - Республикалык элдик партиянын депутаты Махмут Танал мындай дейт:
- Биз бул жерге мамлекеттин секулярдык мыйзамдарын коргоо үчүн келдик. Бул принцип мамлекетти жана Түркиянын элин бириктирген орток негиз болуп турат. Эгер биз секуляризмди Конституциядан алып салсак, биз Жакынкы Чыгыштан көрүп жаткандай диний согуштар бул жерде да башталат. Эгер секуляризм болбосо бизди караңгылык каптайт, бул өлкөгө халифат келет.
Оппозициядагы Элдик Республикалык партия парламент төрагасын кызматтан кетүүгө, бийликтеги АК партияны эгер ал Исмаил Кахармандын секуляризмге каршы сөзүн чындап колдобосо, муну аны кызматтан кетирүү менен далилдөөгө да чакырды.
Түркиянын азыркы Конституциясынын башаты 1924-жылга барып такалат. Ислам мамлекеттин расмий дини катары Башмыйзамдан ал кабыл алынгандан төрт жылдан кийин алынган эле.
Мустафа Кемал Ататүрктүн доорунда жасалган бул кадамды тарыхчылар заманбап, демократиялык, секулярдык Түркиянын калыптанышына негиз болгон деп эсептешет.
Бийликте 2002-жылдан бери турган, тамыры исламчыл партияга барып такалган АК партия, асыресе анын негиздөөчүсү, президент Эрдоган Конституцияны өзгөртүү маселесин күн тартибине соңку эки-үч жылдан бери чыгарууда. Мындагы мүдөө катары буга чейин президенттин ыйгарым укуктарын кеңейтүү экени айтылган.
АК партиянын 550 орундуу парламентте азыр 317 добушу бар. Баш мыйзамдын жаңы долбоорун референдумга алып чыгуу үчүн кеминде 330 добуш талап кылынат.
Бул АК партияга парламенттеги башка саясий күчтөрдүн айрым депутаттарын да көндүрүүгө туура келет дегенди билдирет.
