Чарбак чатагынан улам эки жумадан бери Өзбекстандын 60 миңдей калкы бар Сох анклавы өлкөнүн негизги бөлүгү менен байланыша албай турат. Чек ара эки тараптан тең жабылган. 6-январдан бери чек аралары жабык турган Сох анклавынын ичинде ушу күндөрү тамак-аш тартыштыгы байкалып, күйүүчү май, отунга болгон баа өсүп кеткен.
Эки тараптуу расмий сүйлөшүүлөр 10-январдан бери токтоп турат. Баткен бийлиги кошуналар менен сүйлөшүп, абалды жөнгөрүү үчүн алгачкы кадам жасап, өзбек тарапка сүйлөшүү ниетин билдирген. Бирок облус башчысы Жеңиш Разаков кошуналар эмнегедир мындай сүйлөшүүгө кызыкдар болбой жатканын айтат:
- Баткен районунун акими аркылуу Өзбекстандын Сох райондук жана Фергана облустук акимчиликтерине кабар бердирдик. Фергана облустук акимчилигине телефон аркылуу да айттырдык. Сохтун айланасындагы маселени сүйлөшөлү деп өзүбүздүн биринчи кадамыбызды жасадык. Бирок алар тараптан эч жооп жок. Эгер аларга жол керек болгондо жооп беришмек. Демек аларга азырынча жолдун кереги жок окшойт. Зарыл болгондо алар да сүйлөшүүгө келип, өз сунуштарын беришмек да...
Чек аралардын жабык турганына байланыштуу Сохтун тегерегиндеги кыргыз айылдарында да каттам жаатында бир нече маселелер жаралган. Аймактагы чек арага байланышкан көйгөйлөрдү чечүү, жаңжалды иликтөө үчүн кыргыз өкмөтү тараптан мекемелер аралык жумушчу топ, атайын комиссия да иш алып барды.
Жеңиш Разаков азыркы тапта чек арада абал туруктуу болуп калганын кошумчалады:
- Негизинен Сох анклавынын айланасындагы биздин айылдарда абал жакшы. Биз өзгөчө абал киргизген айылдарыбызда тамак-аш, отун-суудан эч кандай кемчилик жок. Жол каттамдары бар. Биздин жарандарда зарыл муктаждыктар чечилди.
Сох анклавына жол жабык турган азыркыдай учурда маселени чечүүгө ириде өзбек тарап өздөрү кызыкдар болушу керек эле дегендер да четтен табылат.
Жергиликтүү журналист Султан Артыков кыргыз бийлиги Сохтун айланасындагы айылдардын кээ бир зарыл маселелерин дароо чечип, кошуналардан абалды жөнгөрөлү деген сунушту күтүшү керек эле деген пикирде:
- Маселе эки тараптан чечилиши керек. Биздин бийлик маселени чечели деп сунуш кылганына алар жооп бербей жатат. Биз үчүн Сохтун чек арасы жабык турганы анчалык деле трагедия эмес. 20-30 млн. сом жумшап, ошол кыргыз айылдарына жол маселесин чечкен соң, биздин облустун бийлиги сүйлөшүү маселесин өздөрү козгобой, кошуналардын сунушун күтүш керек эле.
Жергиликтүү калк болсо кыргыз бийлигине чек арадагы маселени биротоло чечүү үчүн чек араны аныктап, бөлүп алуу, тиешелүү жерлерди тосууну тездетүү зарылдыгын сунушташкан. Баткен району менен Өзбекстандын Сох анклавынын чектешкен аймагынын 40 пайызы али тактала элек. Такталган чек арадагы 1,5 чакырымдай жерге азыр кыргыз тарап казыктарды кагып, тосмолоо иштерин баштады.
Бул арада өзбек тарап Чарбак жаңжалында зыян тарткан кыргыз жарандарына материалдык чыгымдарын төлөп бере баштады. Кыргыз тарап чыгымдар толук төлөнмөйүн Сох анклавына жол ачылбастыгын эскерткен.
5-7 январдагы Сох-Чарбак жаңжалында Кыргызстандын 30 жараны барымтага алынып, бир күндөн кийин бошотулган.
Өзбек тарап бул окуяда беш жаранына ок тийип, жаракат алганын айтса, Кыргыз чек ара кызматы каршылык көрсөткөн өзбек жарандарына ок атылбаганын, чек арачылар эскертүү иретинде асманга гана ок чыгарышканын билдирген.
Эки тараптуу расмий сүйлөшүүлөр 10-январдан бери токтоп турат. Баткен бийлиги кошуналар менен сүйлөшүп, абалды жөнгөрүү үчүн алгачкы кадам жасап, өзбек тарапка сүйлөшүү ниетин билдирген. Бирок облус башчысы Жеңиш Разаков кошуналар эмнегедир мындай сүйлөшүүгө кызыкдар болбой жатканын айтат:
- Баткен районунун акими аркылуу Өзбекстандын Сох райондук жана Фергана облустук акимчиликтерине кабар бердирдик. Фергана облустук акимчилигине телефон аркылуу да айттырдык. Сохтун айланасындагы маселени сүйлөшөлү деп өзүбүздүн биринчи кадамыбызды жасадык. Бирок алар тараптан эч жооп жок. Эгер аларга жол керек болгондо жооп беришмек. Демек аларга азырынча жолдун кереги жок окшойт. Зарыл болгондо алар да сүйлөшүүгө келип, өз сунуштарын беришмек да...
Чек аралардын жабык турганына байланыштуу Сохтун тегерегиндеги кыргыз айылдарында да каттам жаатында бир нече маселелер жаралган. Аймактагы чек арага байланышкан көйгөйлөрдү чечүү, жаңжалды иликтөө үчүн кыргыз өкмөтү тараптан мекемелер аралык жумушчу топ, атайын комиссия да иш алып барды.
Жеңиш Разаков азыркы тапта чек арада абал туруктуу болуп калганын кошумчалады:
- Негизинен Сох анклавынын айланасындагы биздин айылдарда абал жакшы. Биз өзгөчө абал киргизген айылдарыбызда тамак-аш, отун-суудан эч кандай кемчилик жок. Жол каттамдары бар. Биздин жарандарда зарыл муктаждыктар чечилди.
Сох анклавына жол жабык турган азыркыдай учурда маселени чечүүгө ириде өзбек тарап өздөрү кызыкдар болушу керек эле дегендер да четтен табылат.
Жергиликтүү журналист Султан Артыков кыргыз бийлиги Сохтун айланасындагы айылдардын кээ бир зарыл маселелерин дароо чечип, кошуналардан абалды жөнгөрөлү деген сунушту күтүшү керек эле деген пикирде:
- Маселе эки тараптан чечилиши керек. Биздин бийлик маселени чечели деп сунуш кылганына алар жооп бербей жатат. Биз үчүн Сохтун чек арасы жабык турганы анчалык деле трагедия эмес. 20-30 млн. сом жумшап, ошол кыргыз айылдарына жол маселесин чечкен соң, биздин облустун бийлиги сүйлөшүү маселесин өздөрү козгобой, кошуналардын сунушун күтүш керек эле.
Жергиликтүү калк болсо кыргыз бийлигине чек арадагы маселени биротоло чечүү үчүн чек араны аныктап, бөлүп алуу, тиешелүү жерлерди тосууну тездетүү зарылдыгын сунушташкан. Баткен району менен Өзбекстандын Сох анклавынын чектешкен аймагынын 40 пайызы али тактала элек. Такталган чек арадагы 1,5 чакырымдай жерге азыр кыргыз тарап казыктарды кагып, тосмолоо иштерин баштады.
Бул арада өзбек тарап Чарбак жаңжалында зыян тарткан кыргыз жарандарына материалдык чыгымдарын төлөп бере баштады. Кыргыз тарап чыгымдар толук төлөнмөйүн Сох анклавына жол ачылбастыгын эскерткен.
5-7 январдагы Сох-Чарбак жаңжалында Кыргызстандын 30 жараны барымтага алынып, бир күндөн кийин бошотулган.
Өзбек тарап бул окуяда беш жаранына ок тийип, жаракат алганын айтса, Кыргыз чек ара кызматы каршылык көрсөткөн өзбек жарандарына ок атылбаганын, чек арачылар эскертүү иретинде асманга гана ок чыгарышканын билдирген.
