Жаңыл Жусупжан: 7-апрел окуясына кандай баа бересиз?
Аркадий Дубнов: Апрел окуясы дүрт этип өзү тутанган, ошол эле убакта анын чыгышы Бакиев режиминин мыйзам ченемдүү жыйынтыгы болуп калды.
Бакиевдин бийлиги бардыгы бир үй-бүлөнүн жана аларга жакын ишмерлердин кызыкчылыгына баш ийдирилген, Борбор Азия менен Түштүк Америкага мүнөздүү бийлик системасына айланып калган.
Кыргыздардын кырс мүнөзүн жана ошол кездеги реалдуулукту эске алганда, мындай саясат баары бир узакка созулмак эмес. Тилекке каршы, бул мыйзам ченемдүү жыйынтык зор жоготуулар менен жетишилди. Бул окуя кыргыздардын эс-тутумунда узакка калат болуш керек.
Жаңыл Жусупжан: 2005-жылы Кыргызстанда түстүү ыңкылап болгон, түстүү ыңкылапта бийлик кан төгүүсүз алмашат. Эмне үчүн экинчи кыргыз ыңкылабы кандуу болду?
Аркадий Дубнов: Менимче, бул Акаев менен Бакиевдин режимдеринин ортосундагы чоң айырмачылык менен шартталды. Акаевге баа беришибиз керек, ал каршылык көрсөтпөй, кан төгүүсүз кетип калды.
Ал эми Бакиев менен анын айланасындагылардын мүнөзү бөлөк эле, алар саясий-экономикалык жетишкендиктерин жөн эле кармата берип, кан төкпөстөн багынгылары келген жок.
Жаңыл Жусупжан: Эмне үчүн кыргыз ыңкылабы коңшу өлкөлөргө өткөн жок? Буга салыштырмалуу Түндүк Африкада, Жакынкы Чыгышта элдик толкундоолор улам бир өлкөгө жайылып баратат.
Аркадий Дубнов: Анткени Кыргызстандагы окуялардын маңызы кыргызча болуп калды. Бул кризис системдүү болгон эмес, Борбор Азия аймагына мүнөздүү системдүү проблемалардан чыккан эмес.
Мындан тышкары бул окуянын чыгышы, биринчи кезекте, Орусия-Кыргызстан мамилесине байланыштуу болгон. Ушул көз караштан алганда, башка өлкөдө карама-каршылыктардын мынчалык курчушун күтүүгөболбойт эле.
Бирок азыр аймактагы башка өлкөлөр Түндүк Африкадагы окуяларга кандай көңүл бурушарына дыкат байкоо жүргүзүшүбүз керек. Аймактагы айрым лидерлер азыртадан эле жаңы жел аргыга ылайыкташыканга, коом менен үстүрт болсо да диалог түзүүгө аракеттене башташты.
Түндүк Африканын сабактары Кыргызстандыкына караганда алда-канча маанилүү. Кыргызстанда чындыгына таптакыр шайкеш келбеген режим түзүлгөн, апрел окуясы ошондон чыкты. Бакиевдин жакынкы чөйрөсү түзгөн мындай шарттарда Кыргызстан алыска узап кете алмак эмес.
Жаңыл Жусупжан: Кыргызстанда 7-апрелден кийин июн коогасында жүздөгөн кишинин каны төгүлүп, экономикага оор жарака кетти, өлкө мурда-кийин угуп-билбеген парламенттик системага өттү. Кылмыштуулук кокодон алып, саясаттын кемеси аңтарылып кетчүдөй болуп турат. Ушундан улам апрел окуясы кайталанбайт деп ойлобойсузбу?
Аркадий Дубнов: Мен жамандыкты айткан олуя болгум келбейт. Мындай нерсенин кайра кайталанышын каалабайт элем. Азыркы бийликтеги саясатчылардын даанышмандыгы - буга жол бербөөдө турат.
Президент Роза Отунбаева баштаган азыркы жетекчиликтен мен бул коркунучтуболтурбоо далалатын байкап жатам. Анын өлкөнүн түштүгүн бир нече күн кыдырганы жөн жерден болгон жок.
Ал жакта эмне болуп жатканын түшүнүп, түштүктүн элине Бакиев баштаган түштүктүн өкүлдөрүнүн ордуна келген жетекчилик Кыргызстандын түштүгүндөгү көйгөйлөрдү чечүүгө кызыкдар деп ишендириш керек болду.
Тилекке каршы кыргыз элитасы көпчүлүгүндө мамлекеттик масштабда ойлоно албаган адамдардан турат.
Муну эске албоо апрел окуясынын кайра кайталанышын алдын алууга өтө чоң тоскоолдук болот. Саясатчынын ишмердүүлүгү өз жердештеринин, өз партиясынын же өз мекемесинин кызыкчылыктарын эмес, биринчи кезекте мамлекетти сактап калууга багытталышы керек.
Саясатчынын милдети - ал окуялардын кайталанышына алып келе турган тенденциялар менен чайкоочулук кылбаш керек.
Аркадий Дубнов: Апрел окуясы дүрт этип өзү тутанган, ошол эле убакта анын чыгышы Бакиев режиминин мыйзам ченемдүү жыйынтыгы болуп калды.
Бакиевдин бийлиги бардыгы бир үй-бүлөнүн жана аларга жакын ишмерлердин кызыкчылыгына баш ийдирилген, Борбор Азия менен Түштүк Америкага мүнөздүү бийлик системасына айланып калган.
Кыргыздардын кырс мүнөзүн жана ошол кездеги реалдуулукту эске алганда, мындай саясат баары бир узакка созулмак эмес. Тилекке каршы, бул мыйзам ченемдүү жыйынтык зор жоготуулар менен жетишилди. Бул окуя кыргыздардын эс-тутумунда узакка калат болуш керек.
Аркадий Дубнов: Менимче, бул Акаев менен Бакиевдин режимдеринин ортосундагы чоң айырмачылык менен шартталды. Акаевге баа беришибиз керек, ал каршылык көрсөтпөй, кан төгүүсүз кетип калды.
Ал эми Бакиев менен анын айланасындагылардын мүнөзү бөлөк эле, алар саясий-экономикалык жетишкендиктерин жөн эле кармата берип, кан төкпөстөн багынгылары келген жок.
Жаңыл Жусупжан: Эмне үчүн кыргыз ыңкылабы коңшу өлкөлөргө өткөн жок? Буга салыштырмалуу Түндүк Африкада, Жакынкы Чыгышта элдик толкундоолор улам бир өлкөгө жайылып баратат.
Аркадий Дубнов: Анткени Кыргызстандагы окуялардын маңызы кыргызча болуп калды. Бул кризис системдүү болгон эмес, Борбор Азия аймагына мүнөздүү системдүү проблемалардан чыккан эмес.
Мындан тышкары бул окуянын чыгышы, биринчи кезекте, Орусия-Кыргызстан мамилесине байланыштуу болгон. Ушул көз караштан алганда, башка өлкөдө карама-каршылыктардын мынчалык курчушун күтүүгө
Коңшу өлкөлөрдүн лидерлери үстүрт болсо да элди уга баштады.
Бирок азыр аймактагы башка өлкөлөр Түндүк Африкадагы окуяларга кандай көңүл бурушарына дыкат байкоо жүргүзүшүбүз керек. Аймактагы айрым лидерлер азыртадан эле жаңы жел аргыга ылайыкташыканга, коом менен үстүрт болсо да диалог түзүүгө аракеттене башташты.
Түндүк Африканын сабактары Кыргызстандыкына караганда алда-канча маанилүү. Кыргызстанда чындыгына таптакыр шайкеш келбеген режим түзүлгөн, апрел окуясы ошондон чыкты. Бакиевдин жакынкы чөйрөсү түзгөн мындай шарттарда Кыргызстан алыска узап кете алмак эмес.
Аркадий Дубнов: Мен жамандыкты айткан олуя болгум келбейт. Мындай нерсенин кайра кайталанышын каалабайт элем. Азыркы бийликтеги саясатчылардын даанышмандыгы - буга жол бербөөдө турат.
Президент Роза Отунбаева баштаган азыркы жетекчиликтен мен бул коркунучту
Ал жакта эмне болуп жатканын түшүнүп, түштүктүн элине Бакиев баштаган түштүктүн өкүлдөрүнүн ордуна келген жетекчилик Кыргызстандын түштүгүндөгү көйгөйлөрдү чечүүгө кызыкдар деп ишендириш керек болду.
Тилекке каршы кыргыз элитасы көпчүлүгүндө мамлекеттик масштабда ойлоно албаган адамдардан турат.
Муну эске албоо апрел окуясынын кайра кайталанышын алдын алууга өтө чоң тоскоолдук болот. Саясатчынын ишмердүүлүгү өз жердештеринин, өз партиясынын же өз мекемесинин кызыкчылыктарын эмес, биринчи кезекте мамлекетти сактап калууга багытталышы керек.
Саясатчынын милдети - ал окуялардын кайталанышына алып келе турган тенденциялар менен чайкоочулук кылбаш керек.
