Ахмедованы 2007-жылы жарыялаган сүрөттөрүндө “өзбек элине акаарат келтирген” деп айыптап жатышат. “Азаттыктын” кабарчысы Төрөкул Дооров Ахмедованы кепке тартты.
Төрөкул Дооров: Эмне үчүн Өзбекстанда сизди айыптап жатышат?
Ахмедованын айыпталып жаткан альбомунда СССРдин эл артисти, "Кыргыз эл баатыры" Сабира Күмүшалиеванын да сүрөтү барУмида Ахмедова: Мен өзүмө каршы эмне үчүн кылмыш иши ачылганы тууралуу 3-4 версияны ойлонуп турам. Бирок азырынча алдын ала болжогум келбейт. Расмий түрдө алар мени 2006-жылы чыккан тасмаларым жана 2007-жылы жарыяланган сүрөт-китебим үчүн айыпташууда. Аларды мен Швейцариянын элчилигиндеги Гендердик өнүгүү программасынын алкагында жасаган элем. Башка авторлордун да эмгектери бар болчу. Мен “Эркектер менен аялдар салт-санааларда” деген тасма тартып, анда кыздык темасын көтөргөм. Ал 2006-жылы көрсөтүлдү. Андан сырткары, 2007-жылы “Аялдар жана эркектер: Таңдан кечке” деген сүрөт-китебим басылган. Андан бери 3-4 жыл өтүп кетти. Ал эле эмес, китептеги сүрөттөр бир топ көргөзмөлөрдө коюлган, журналдарда басылган, маданият министрлигине, президенттин аппаратына, дагы көп жерлерге тартуу кылынган. Аны канча жолу теледен да көрсөтүшкөн. Көптөр аны билет. Анан эмнеге азыр ал боюнча иш козголгонун такыр түшүнбөдүм. Бул ойго келбеген нерсе болду. Балким, булар ал китепти билишпейби, айтор, эмне дешимди да билбей калдым.
Төрөкул Дооров: Умида, сизге каршы кылмыш иши былтыр Өзбекстан парламенттик шайлоого даярданып жатканда, декабрда, козголду. Муну “шайлоо алдынан эле укук коргоочуларды, журналисттерди коркутууга болгон аракет” деп сыпаттагандар да болду. Эми шайлоо өткөндөн кийин, иш кайра токтотулушу мүмкүн деген ой жокпу?
Умида Ахмедованын "Аялдар жана эркектер: Таңдан кечке” сүрөт-китебиненУмида Ахмедова: Билесиңби, Төрөкул, мен муну шайлоо менен эч байланыштырбайт элем. Шайлоо өзүнүн нугунда эле өтө берет. Азыркы окуялардын баары “бөрк ал десе, баш алгандай” эле, болуп жатканы көрүнөт. Өкмөттүн токтому бар болчу. Ага ылайык, өлкөдө гендер маселеси боюнча эмне жарыяланбасын, анын баары мамлекеттик органдан уруксат алышы керек дешкен. Балким, ошонун алкагында сегиз эмгекти алып, азыр териштирип жатышса керек. Ошонун ичинде менин эки фильмим жана альбомум түшүп калыптыр. Ал боюнча түзүлгөн экспертиза “тасмада кооптоно турган эч нерсе жок” деген бүтүм чыгарган. Андай болсо мени азыр сүрөттөрүм үчүн айыптап жатышат экен да деп ойлоп жаткам. Бирок бул сүрөттөрдө эч кандай каралоо жок. Бул – карапайым элдин турмушун көрсөткөн көркөм эмгек. Аларда карапайым калктын кадимки турмушу сүрөттөлгөн.
Төрөкул Дооров: Андай болсо өзбек бийликтери эмне үчүн сизди сүрөттөрүңүз үчүн айыптап жатат?
Умида Ахмедованын "Аялдар жана эркектер: Таңдан кечке” сүрөт-китебиненУмида Ахмедова: Ошого мен да таң калып турам. Мен өз өлкөмдө дурус эле таанымал адамдардын катарындамын. Көптөгөн абройлуу журналдарда, сыналгыда жана башка маалымат каражаттарында чыгып жүрдүм. Эч качан оппозицияда болгон эмесмин. Дегеле, саясаттан алыс кишимин. Мен дайыма мекеним үчүн иштеп келгем. Ошондуктан бул окуя мен үчүн үстүмө муздак суу чачкандай эле такыр күтүлбөгөн окуя болду.
Төрөкул Дооров: Азыр дүйнөдөгү фото-сүрөтчүлөрдүн уюмдары сизди колдогон билдирүүлөрдү айтып жатышат. Сиз өзүңүз дүйнөдөгү кесиптештериңиздин колдоосун сезип жатасызбы?
Умида Ахмедова: Кесиптештеримдин колдоосун сезүү деген эң эле кемитип айтканы болсо керек. Мен эң оболу адам катары, чыгармачыл адам катары аябай чоң колдоону алып жатам. Муну сөз менен кантип айтууну да билбей турам. Бул - өтө олуттуу күч. Мен үчүн бул аябагандай чоң мааниге ээ.
Төрөкул Дооров: Сиз азыр өлкөдөн чыга албайсызбы?
Умида Ахмедова: Биринчиден, мен өлкөдөн кетпейм деп, кол коюп бердим. Анын үстүнө, каякка бармак элем? Эмне үчүн? Менин оюмда да жок.
Төрөкул Дооров: Коркпойсузбу?
Умида Ахмедова: Албетте, коркунуч бар... Мунсуз болот беле...?
P.S.: Умида Ахмедова ар бир чыгармачыл адам дээринде айтайын дегени, сөзү болсо, ал үчүн кошо берилчү сыноону да көтөрө билиши керек деп эсептей турганын айтты. Азыркы окуялардын баарын ал өзүнө жиберилген сыноо деп билет.
Төрөкул Дооров: Эмне үчүн Өзбекстанда сизди айыптап жатышат?
Коркунуч бар. Мунсуз болот беле...?
Төрөкул Дооров: Умида, сизге каршы кылмыш иши былтыр Өзбекстан парламенттик шайлоого даярданып жатканда, декабрда, козголду. Муну “шайлоо алдынан эле укук коргоочуларды, журналисттерди коркутууга болгон аракет” деп сыпаттагандар да болду. Эми шайлоо өткөндөн кийин, иш кайра токтотулушу мүмкүн деген ой жокпу?
Төрөкул Дооров: Андай болсо өзбек бийликтери эмне үчүн сизди сүрөттөрүңүз үчүн айыптап жатат?
Төрөкул Дооров: Азыр дүйнөдөгү фото-сүрөтчүлөрдүн уюмдары сизди колдогон билдирүүлөрдү айтып жатышат. Сиз өзүңүз дүйнөдөгү кесиптештериңиздин колдоосун сезип жатасызбы?
Умида Ахмедова: Кесиптештеримдин колдоосун сезүү деген эң эле кемитип айтканы болсо керек. Мен эң оболу адам катары, чыгармачыл адам катары аябай чоң колдоону алып жатам. Муну сөз менен кантип айтууну да билбей турам. Бул - өтө олуттуу күч. Мен үчүн бул аябагандай чоң мааниге ээ.
Төрөкул Дооров: Сиз азыр өлкөдөн чыга албайсызбы?
Умида Ахмедова: Биринчиден, мен өлкөдөн кетпейм деп, кол коюп бердим. Анын үстүнө, каякка бармак элем? Эмне үчүн? Менин оюмда да жок.
Төрөкул Дооров: Коркпойсузбу?
Умида Ахмедова: Албетте, коркунуч бар... Мунсуз болот беле...?
P.S.: Умида Ахмедова ар бир чыгармачыл адам дээринде айтайын дегени, сөзү болсо, ал үчүн кошо берилчү сыноону да көтөрө билиши керек деп эсептей турганын айтты. Азыркы окуялардын баарын ал өзүнө жиберилген сыноо деп билет.
