Министрлер деңгээлиндеги Канкундагы жыйын башталардан бир нече күн мурда өнүгүп бараткан өлкөлөрдүн өнүккөн өлкөлөрдүн саламаттыкты сактоо тармагындагы жетишкендиктерин пайдалануу боюнча эки жак бир мунаса келген болчу. Ошондуктан, Мексикадагы кездешүүдө бай жана жарды өлкөлөр чырлашпастан бир бүтүмгө барышат деген үмүт бар эле.
Жыйындын бешинчи күнү ийгиликсиз токтотулушуна, бир жактан, Евробиримдик жана АКШ баштаган байдөөлөт өлкөлөрдүн чет элдик капиталды коргоонун жалпы эрежесин киргизүү жана мамлекеттер аралык сооданы либералдаштыруу жөнүндөгү Сингапур келишиминин шартын аткаруу талабы; экинчи жактан, Индия, Кытай, Бразилия жетектеген өнүгүү жолундагы өлкөлөрдүн бай мамлекеттердин айыл чарба секторун жөлөп-тайоону токтотууну талап кылуусу негиз болду.
Жарды өлкөлөрдүн айтымында, субсидия өнүккөн өлкөлөрдүн фермерлерине жарды жана өнүгүп бараткан өлкөлөрдүн базарын арзан товарга толтуруусуна шарт түзүп, адилет атаандаштыкка жол бербейт; андан көп улуттуу компаниялар гана ныпа көрөт.
“Нью-Йорк Таймс” гезитинин маалымдашынча, байдөөлөт өлкөлөрдүн фермерлери жылына өз өкмөттөрүн 300 миллиард доллар субсидия алышат.
Антиглобалчылар сүйлөшүүнүн ойрон болушун чоң кубаныч менен тосуп алышты.
Кошмо Штаттарынын соода өкүлү Роберт Зоелик Канкунда сөз көп болуп, тараптар бири-бирин укпады деген пикирин айтат:
- Менин оюмча, биздин жаакташуубузга бир катар өлкөлөрдүн эч нерсе бербестен туруп, баарын алсак деген жүрүм-туруму себеп болду. Алардын өз сунушун айтып коюп, анда бекем туруусу эми келип, аларды ачуу чындыктын алдына койду жана мындай стратегия аларды үйлөрүнө куру кол кайтарды.
“Файненшл Таймс” гезитинин жазышынча, Вашингтонду Африканын төрт жарды өлкөсүнүн АКШ өз товарын өткөрүү үчүн жылына америкалык пахта өндүрүүчүлөргө 3, 3 миллиард доллар субсидия берет деген жалаасы да катуу кыжырданткан.
Өнүгүп бараткан өлкөлөр биз Конкондо аз да болсо өз кызыкчылыгыбызды коргой алдык дешет. Аны кой, бакубат мамлекеттер алдында өз таламын жактоо үчүн 20дан көп өлкө жарды жана өнүгүп бараткан 21 өлкөнүн тобуна окшогон дагы бир топко биригишти.
Бразилиянын тышкы иштер министри Селсо Аморим биз-өнүгүп бараткан өлкөлөр саясый ураандын астында эмес, конкреттүү маселе боюнча бириге алдык дейт:
- Менин баамдашымча, биз, өнүгүп бараткан өлкөлөрдүн бир тобу саясый чакырыктын астына эмес, конкреттүү маселе-айыл чарбасын реформалоо боюнча өз платформабызды сунуш кыла алдык. Бул өтө маанилүү жана чечилбеген иш. Мен Дүйнөлүк Соода Уюму бул үлкөн ишти али баштай элек жана өнүгүп бараткан өлкөлөрдүн муктаждыгы менен өзгөчөлүгүн эске алат деп айтаар элем.
Канкун жолугушуусунун ийгиликсиз аякташы өтө жарды өлкөлөрө жашаган 150 миллионго жакын адамдын оорчулугун жеңилдетүү боюнча эки жыл мурда Дүйнөлүк Соода Уюмунун Дохада өткөн жыйында жетишилген келишимдин аткарылышына жолтоо болушу мүмкүн.
Мексикадагы сүйлөшүүдө жарды же түштүк өлкөлөрүнүн үнү ишенимдүү угулганына “Оксфам” соопкерчилик уюмунун өкүлү Эми Барри айым сүйүнө мындай дейт:
- Бул жерде белгилей кетчү оң көрүнүштөр да бар. Атап айтканда, “түштүктүктөрдүн үнү” угулуп, бай мамлекеттерди этияттантты. Бирок, алар өздөрүнө зыяндуу ишке жол беришпегени менен жакшы бир нерсеге жетишпеди. Өнүгүп жолундагы өлкөлөрдүн үнү угулганы кубанычтуу болсо да, сүйлөшүүнүн ийгиликсиз аяктаганын майрамдоонун да кереги жок.
Ал эми Дүйнөлүк Соода Уюмунун башкы директору Супачай Паничпакди Женевада уланчу сүйлөшүүдө эл аралык уюмга мүчө 146 өлкөнүн соода өкүлдөрү Канкунда аягына чыкпаган маселелер боюнча жалпы бир пикирге келишет деген ишенимде.
Жыйындын бешинчи күнү ийгиликсиз токтотулушуна, бир жактан, Евробиримдик жана АКШ баштаган байдөөлөт өлкөлөрдүн чет элдик капиталды коргоонун жалпы эрежесин киргизүү жана мамлекеттер аралык сооданы либералдаштыруу жөнүндөгү Сингапур келишиминин шартын аткаруу талабы; экинчи жактан, Индия, Кытай, Бразилия жетектеген өнүгүү жолундагы өлкөлөрдүн бай мамлекеттердин айыл чарба секторун жөлөп-тайоону токтотууну талап кылуусу негиз болду.
Жарды өлкөлөрдүн айтымында, субсидия өнүккөн өлкөлөрдүн фермерлерине жарды жана өнүгүп бараткан өлкөлөрдүн базарын арзан товарга толтуруусуна шарт түзүп, адилет атаандаштыкка жол бербейт; андан көп улуттуу компаниялар гана ныпа көрөт.
“Нью-Йорк Таймс” гезитинин маалымдашынча, байдөөлөт өлкөлөрдүн фермерлери жылына өз өкмөттөрүн 300 миллиард доллар субсидия алышат.
Антиглобалчылар сүйлөшүүнүн ойрон болушун чоң кубаныч менен тосуп алышты.
Кошмо Штаттарынын соода өкүлү Роберт Зоелик Канкунда сөз көп болуп, тараптар бири-бирин укпады деген пикирин айтат:
- Менин оюмча, биздин жаакташуубузга бир катар өлкөлөрдүн эч нерсе бербестен туруп, баарын алсак деген жүрүм-туруму себеп болду. Алардын өз сунушун айтып коюп, анда бекем туруусу эми келип, аларды ачуу чындыктын алдына койду жана мындай стратегия аларды үйлөрүнө куру кол кайтарды.
“Файненшл Таймс” гезитинин жазышынча, Вашингтонду Африканын төрт жарды өлкөсүнүн АКШ өз товарын өткөрүү үчүн жылына америкалык пахта өндүрүүчүлөргө 3, 3 миллиард доллар субсидия берет деген жалаасы да катуу кыжырданткан.
Өнүгүп бараткан өлкөлөр биз Конкондо аз да болсо өз кызыкчылыгыбызды коргой алдык дешет. Аны кой, бакубат мамлекеттер алдында өз таламын жактоо үчүн 20дан көп өлкө жарды жана өнүгүп бараткан 21 өлкөнүн тобуна окшогон дагы бир топко биригишти.
Бразилиянын тышкы иштер министри Селсо Аморим биз-өнүгүп бараткан өлкөлөр саясый ураандын астында эмес, конкреттүү маселе боюнча бириге алдык дейт:
- Менин баамдашымча, биз, өнүгүп бараткан өлкөлөрдүн бир тобу саясый чакырыктын астына эмес, конкреттүү маселе-айыл чарбасын реформалоо боюнча өз платформабызды сунуш кыла алдык. Бул өтө маанилүү жана чечилбеген иш. Мен Дүйнөлүк Соода Уюму бул үлкөн ишти али баштай элек жана өнүгүп бараткан өлкөлөрдүн муктаждыгы менен өзгөчөлүгүн эске алат деп айтаар элем.
Канкун жолугушуусунун ийгиликсиз аякташы өтө жарды өлкөлөрө жашаган 150 миллионго жакын адамдын оорчулугун жеңилдетүү боюнча эки жыл мурда Дүйнөлүк Соода Уюмунун Дохада өткөн жыйында жетишилген келишимдин аткарылышына жолтоо болушу мүмкүн.
Мексикадагы сүйлөшүүдө жарды же түштүк өлкөлөрүнүн үнү ишенимдүү угулганына “Оксфам” соопкерчилик уюмунун өкүлү Эми Барри айым сүйүнө мындай дейт:
- Бул жерде белгилей кетчү оң көрүнүштөр да бар. Атап айтканда, “түштүктүктөрдүн үнү” угулуп, бай мамлекеттерди этияттантты. Бирок, алар өздөрүнө зыяндуу ишке жол беришпегени менен жакшы бир нерсеге жетишпеди. Өнүгүп жолундагы өлкөлөрдүн үнү угулганы кубанычтуу болсо да, сүйлөшүүнүн ийгиликсиз аяктаганын майрамдоонун да кереги жок.
Ал эми Дүйнөлүк Соода Уюмунун башкы директору Супачай Паничпакди Женевада уланчу сүйлөшүүдө эл аралык уюмга мүчө 146 өлкөнүн соода өкүлдөрү Канкунда аягына чыкпаган маселелер боюнча жалпы бир пикирге келишет деген ишенимде.
