Ушул күндөрү Прагада «Бир дүйнө» аттуу бешинчи эл аралык кинофестивал жүрүп жатат. Адам укуктары маселелерине арналган бул кадыр-барктуу фестивалга дүйнөнүн чар тарабынан даректүү тасмалар тартылган. Жекшембиде бул прагалык кинофестивалда жакырчылыктан чыгуу үчүн жол издеп, башка өлкөлөргө самсыган кыргыздар тууралуу Динара Сүймалиеванын тасмасы да көрсөтүлдү.
Сербияда мурдагы премьер-министр Зоран Жинжичти өлтүргөн деп шек кылынган эки киши камакка алынаарда полицияга каршылык көрсөтүп, аткылашуу маалында өлтүрүлдү. Серб өкмөтү Милошевичтин доорунда тамырын терең жайган уюшкан кылмыштуулукту жок кылуу үчүн бар аргасын жасаарын билдирүүдө.
Ирактагы согуш оту улам алоолонуп күч алууда. Ирактык күчтөр айрым тактикалык ыкмалары менен АКШ аскерлерине күтүүсүздөн каршылык көрсөттү. Дүйнө коомчулугунда согушту токтотуу талабы курча айтылууда. Ал эми АКШ менен Британия бул согуш Саддамдын диктатордук режиминин кулашы менен аяктаарына ишеничин билдирүүдө.
Кошмо Штаттардын жетегиндеги аскер күчтөрү Багдадды улам жаңы күч менен бомбалоодо. Дүйнө өлкөлөрүнүн айрымдары АКШга өз колдоосун билдирсе, башкалары сынга алууда.
“Азаттыктын” ушул тапта согуш талаасында жүрүп жаткан окуяларды чагылдырып жаткан өз кабарчысы Рон Синовиц Түндүк Кувейттен Иракка согушка кирген АКШнын Үчүнчү жөө аскерлер дивизиясынын иш-аракети менен тааныштырат. Бүгүнкү маек согуштун алгачкы күнү америкалык аскерлер кандай маанайда экендиги, колго түшкөн ирактык жоокерлер тууралуу болмокчу.
“Азаттык” үналгысынын Түркстан кызматынын Борбор Азия калктарынын тилдериндеги берүүлөрүнүн башталганына марттын 18инде элүү жылдын жүзү болду. “Азаттыктын” кыргызча берүүсүнүн негиз салуучусу Азамат Алтай (Кудайберген Кожомберди уулу) мындан жарым кылым илгери Түркстан кызматынын алкагында кыргыз берүүсүн туңгуч ирет обого чыгарган. Ушул тапта Нью-Йоркто жашаган 83 жашар ардагер кызматкерибиз – Азамат Алтай ага менен шейшембиде Тынчтыкбек Чоротегин маектешти.
Кошмо Штаттардын президенти Жорж Буш Саддам Хусейнге ультиматум жарыялады. АКШнын айтымында, Ирак режими БУУнун 1441-резолюциясынын талаптарына моюн сунган жок. Бир нече саат мурдараак АКШ, Британия жана Испания Бириккен Улуттардын Коопсуздук кеңешине өздөрү сунуш кылган Ирак боюнча жаңы резолюциянын долбоорун кайра кайтарып алышкан.
Ирак режиминин башчысы Саддам Хусейн жекшембиде эскертүү жасап, эгерде кайсы-бир тарап Иракка кол салчу болсо, анда өлкө душмандын катыгын берүү үчүн абада, кургактыкта жана сууда согуш жүргүзүүгө даяр экенин айтты. АКШга таянган анын коңшусу Кувейт да өзүнө катылчу жоонун мизин кайтараарын билдирүүдө.
Европалык комиссия Кипр тынчтык сүйлөшүүсүнүн соңку айлампасы майнапсыз аяктаганы тууралуу шейшембиде атайын билдирүү жасады. Бирок Бириккен Улуттар сүрөөнчүлүк кылган бул сүйлөшүүнүн ийгиликсиз аякташы Кипрдин грек бөлүгүнүн Европа Биримдигине кабыл алынышына бөгөт боло албайт. Бул пикир билдирүүдө баса белгиленген.
Иракка каршы согуш башталышы мүмкүнбү же жокпу? Бириккен Улуттардын Коопсуздук кеңеши АКШ, Британия жана Испания сунуштаган резолюция долбоорун кабыл алабы? Эл аралык коомчулук дал ушул суроолордун жообун санааркоо менен күтүп жаткан маалда, бири-бирине кайчы маанайдагы дипломатиялык иш-аракеттер чамдады.
БУУнун Коопсуздук кеңеши тышкы иштер министрлеринин деңгээлинде өткөрүлгөн жума күнкү отурумунда Ирак маселесинде бир пикирге келе алган жок. АКШ, Улуубритания жана Испания сунуш кылып, Улуубритания толуктоо киргизген резолюциялык жаңы долбоордо Ирак өкмөтүнө БУУнун курал-жаракты текшерүүчүлөрү менен толук жана кыйшаюусуз кызматташуусу үчүн марттын 17сине чейинки мөөнөт белгиленүүдө. Эгерде Багдад бул талапты аткарбаса, анда ага каршы согуш аракеттерин баштоо керек, - дешет бул сунуштун ээлери. Келээрки аптада бул резолюциянын добушка коюлушу күтүлүүдө.
ЕККУнун учурдагы төрагасы Яап де Хооп Схеффер дүйшөмбүдө Түркмөнстан президенти Сапармурат Ниязов менен жолугушту. Ашыгабаттык авторитардык режим ЕККУ тарабынан айоосуз сынга алынган менен, бул уюм өлкөнүн коомчулугуна сырткарыдан эмес, ичкериден таасир тийгизүүгө ынтызар.
Маалымат технологиясынын жаңылыктарына кезек берели. Дүйшөмбүдө Лондондо видео аркылуу баарлашууга мүмкүндүк берчү чөнтөк телефондун тушоосу кесилди. Жакынкы болочокто адамзат алаканга баткан телефондук аспап аркылуу бири-бирин көрүп, баарлаша алмакчы.
Иракта орто кылымдардан бери түрк тилдүү калктар ырааттуу жашап келген. Айтылуу ысыккөлдүк окумуштуу Махмуд Кашгари өзүнүн “Дивану лугати-т-түрк” эмгегин Багдадда 1077-жылы бүтүргөнү тууралуу маалымат эсиңиздердедир. Ал эми азыркы тапта Ирактын Керкүк аймагында өзүн “түркмөн” атаган улут жашайт.
Мурдагы босниялык серб жетекчиси Биляна Плавшич айым бейшембиде Гаагадагы эл аралык трибунал тарабынан он бир жылга абакка кесилди. Согуш кылмышкери деген доо боюнча трибунал иш козгогон 80 кишинин ичинен жападан-жалгыз айым болгон Плавшичтин абакка кесилиши ар кыл жоромолдорду пайда кылууда.
Кытай быйыл күзүндө үч космонавтты космос мейкиндигине аттандырмакчы. Мурдагы Советтер Бирдиги менен Кошмо Штаттардан кийин Кытай космонавттарын өз алдынча учурууга жетишкен үчүнчү өлкө болуп калмакчы.
Ирактын түндүгүндөгү күрттөрдүн башкы саясатчылары АКШнын Ирактагы режимге каршы саясатын колдошот. Бирок АКШга карата кастык маанайда турган күрт топтору да жок эмес. Ирактын түндүгүндөгү күрттөр жердеген чөлкөмдүн жарымындайын көзөмөлдөп турган Күрдистан Патриоттук Биримдиги эл аралык террорчулардын “ал-Кайида” уюму менен байланышы бар деп шек кылынган күрт жоочулар тобуна каршы аскердик өнөктүккө камынууда.
Кытай бийлиги эл аралык террорчулукка каршы күрөшкө жандуу катышууга даярдыгын билдирип келет. Бирок анын террорчулукка каршы аракетинин негизги мүдөөлөрүнүн бири – Шинжаңдагы тынч жол менен өз эгемендиги үчүн күрөшкүсү келгендердин да тамырын кыркуу.
Январдын 23үндө Прага шаарында Онунчу эл аралык “Фебио фест” кинофестивалы салтанаттуу түрдө ачылды. Дүйнөнүн чар тарабынан келген кино чеберлеринин чыгармачыл мөмөсү менен оболу чехтер, андан соң – 10-февралдан тартып словактар тааныша алат. Тасмалардын арасында классикалык мураска айлангандар да, жаңы муундун саамалыктары да, адам укуктарына арналган документалдык чыгармалар да бар.
Жакында «Нэйтче» - «Табият» деген кадыр-барктуу илимий журналга британдык биолог профессорлордун макаласы жарыяланды. Анда үйүрү менен жашаган жаныбарлардын тиричилиги үчүн кандай тартип алгылыктуу экендиги таразаланат. Авторлордун оюнча, жапайы айбандар үчүн да аман калуунун эң ылайыктуу жолу – демократия экен. Бул – курулай саясат ко деп күлө көрбөңүз.
Дагы жүктөңүз
