Казак президенти Өзбекстандын баш калаасына Иранга жана Түркияга жасаган сапарынан соң келди. 14-апрелдин кечинде аны Ташкент аба майданынан өзбек өкмөт башчысы Шавкат Мирзиёев тосуп алды. Назарбаев жума күнү өзбек президенти Ислам Каримов менен жолугушту.
Достукка сыймыктануу
Ак ордонун басма сөз кызматы казак-өзбек президенттери эки тараптуу соода-экономикалык, суу-энергетикалык, маданий-гуманитардык кызматташтык, аймактык коопсуздук маселелерин талкуулаганын кабарлады.
Сүйлөшүүдө казак президенти Нурсултан Назарбаев эки кошуна өлкөнүн эзелтен берки тарыхый байланыштарына да көңүл бурду:
- Эгемендик жылдарында биз мурдагы алака-катышты сактап гана калбастан дагы жакындаштык. Мен сиз менен дос болгонума жана казак-өзбек элинин достугуна сыймыктанам. Биздин максат - ошол алака-катышты жана ортодогу ишенимди дагы да бекемдеп, аны кийинки муунга өткөрүп берүү. Мен бардык казакстандыктардын атынан өзбек элине өсүп-өнүгүүнү жана ийгиликтерди каалайм.
Өзбек президенти Ислам Каримов Назарбаевдин Ташкентке келишин дүйнөлүк экономикадагы кризистик кырдаалды эске алганда “туура чечимдерди биргелешип издөө боюнча пикир алышуу үчүн” зарыл иш катары мүнөздөдү.
- Биз жашап жаткан азыркыдай күрдөөлдүү кезеңде дал ушундай сапаттар кажет. Нурсултан Назарбаевдин бул сапары азыркыдай жагдайда дурус чечимди биргелешип издөө жолунда пикир алмашуу үчүн да маанилүү. Дүйнөлүк экономикадагы кризис уланууда. Андан эч бир өлкө четте калган жок. Биз туура жол менен жүрүп, багытыбызды дайыма биргелеше аныктап турууну каалайбыз.
Эки лидер мындан тышкары Шанхай кызматташтык уюмунун 23-24-июнда Ташкентте өтүүчү саммитине даярдык иштерин да сөз кылышкан.
"Камбар-Ата менен Рогундун гыйбатчылары чарчатты"
Борбор Азиядагы бул эки өлкөнүн алака-катышы башка кошуна мамлекеттерге караганда, асыресе Өзбекстандын Тажикстан жана Кыргызстан менен мамилелерине салыштырмалуу алда канча дурус экени айтылып жүрөт.
Өзбекстандык публицист Шароф Убайдиллаев “Азаттыктын” өзбек кызматындагы маегинде өзбек-казак алакаларына мындай баа берди:
Камбар-Ата менен Рогун ГЭСтеринде кудум бизге каршы атом бомбасы даярдалып жаткандай дүйнөгө жар салабыз...
- Эми жалпысынан алганда өзбек-казак алакалары көңүлдөгүдөй деп айтуу кыйын. Бирок сырттан караганда мамилебиз ысык, катнашыбыз жакшы. Биз барсак, алар күтөт, алар келсе биз күтөбүз... Эми биз мурдагы, союз учурундагы тажрыйбаларды бир аз эске салып, колдонуп турсак жакшы болмок. Биздин байланыштар эгемендик алган 25 жыл менен эле чектелбейт да. Ага чейин деле СССРдин курамында болсок деле өзбек, казак республикалары бар эле, кошуналык байланыштарыбыз аябай бекем эле. Маселен, бир гана маданият, адабият тармагын алсак, биздин мыкты ырчыларыбыз менен артисттерибизди Казакстанда баары таанып, биз да алардыкын таанып, сыйлап урматтап турар элек. Кийин ошол байланыштардын баары үзүлдү...
Өзбек публицисти ошондой эле расмий Ташкенттин башка кошуналары, Кыргызстан жана Тажикстан менен мамилелерине да токтоло кетти:
- Мен бир нерсеге айраңмын. Маселен, Тажикстанда курулуп жаткан Рогун, Кыргызстандагы Камбар-Ата ГЭСтери тууралуу биздин гезиттерде ар кандай сөздөрдү жазышат. Бир жагынан кыргыздарды, бир жагынан тажиктерди жамандап жаза беришет, жаза беришет... Ошону жазып жаткан аалым, инженер болумуштар жана журналисттер мамлекеттер ортосундагы маселелерди терең билбей, түбүнө жетпей туруп ар кыл булактар аркылуу ар кандай маалыматтарды элге тарата бербеши керек. Кудум Рогун ГЭСинде бизге каршы атом бомбасы даярдалып жаткандай дүйнөгө жар салабыз. Бизде бул маселе боюнча шугулданган дипломатиялык адистерибиз, тиешелүү министрликтерибиз бар го акыры. Алар эмне үчүн иштебейт бул маселеде?
Кыргызстан курганы жаткан Камбар-Ата-1 жана Тажикстанда курулуп жаткан Рогун ГЭСтерине өзбек бийликтери каршы пикирин билдирип келген.
Казак басылмаларынын жазышынча, Назарбаев Ташкентке келер алдында Юнусабад конушунан Казакстан чек арасына жакын турган Черняевка шаарчасына чейинки жолго шашылыш асфальт жеткирилип, ал бир сутка ичинде төшөлгөн жана жолдун эки четине узата дароо гүл отургузулган. Байкоочулар казак президенти Өзбекстандан өлкөсүнө ушул жол аркылуу кайтары белгилүү болгон соң ушундай шашылыш чара көрүлгөн болушу ыктымалдыгын айтышууда.
Казак президенти Нурсултан Назарбаев Ташкентке акыркы жолу 2013-жылы келген. Анда тараптар эки өлкө ортосундагы стратегиялык кызматташтык келишимине кол койгон эле.