Ал эмес, беш күндөн көп жашап, бирок каттоого турбаган жаранды коноктогону үчүн үй ээси да жазага тартылат. Милдеттүү каттоого туруу ыкмасы негизинен чет элдиктер үчүн гана колдонулган дүйнөлүк тажрыйба. Бирок өзбек өкмөтүнүн ички тартипке мындай эреже киргизгени азырынча түшүнүксүз болуп турат.
Өкмөттүн буйругуна ылайык, Өзбекстандын облустарынан баш калаага сапар тарткандар милдеттүү түрдө милиция бөлүмүнө барып катталышы керек. Санаторий же ооруканага келгендер да бул тартипке баш ийүүгө милдеттүү. Аны аткарбагандар эң аз айлык акынын үч эсе өлчөмүндө айып пул төлөйт жана Ташкенттен мажбурлап чыгарылат. Бул ыкма тууган-уругунан кабар алууну көздөгөн, той-мааракеге барууга камынган аймактыктардын түйшүгүн арттырып, жарандардын убактысы маанисиз кагаз иштерине коротуларын чет элдеги өзбек активисттери айыптап чыгышты.
Башка мамлекетке чыгып-кирүү жана жарандарды каттоого алуу боюнча республикалык башкармалыктын маалыматына таянсак, өкмөттүн мындай буйругу 26-февралда чыгып, 1-апрелден күчүнө кирди.
Бир топ жылдан бери Чехияда жашап жүргөн Мехрибон Бекиева Хорезм облусунда чоңойгон. Ал өзбек бийлиги чыгарган бул эрежени мындайча сыпаттайт:
- Ташкентке беш күндөн көбүрөөк убакытка келген киши сөзсүз түрдө милиция бөлүмүнө каттоого турушу шарт деп чыгарылган чечимди түшүнбөй турам. Алыс облустарды кой, коңшу эле Сырдарыя, Жизак дубандарынан келгендердин да каттоого турууга милдеттенме алганы эмнеси? Конокко барган адам беш күндөн көп жашай турган болсо, тууганы же таанышы менен анын үйүндө убактылуу жашап турууга келишим түзүшү керек экен. Аны милицияга көрсөтсө, анан каттоого алышат. Облустардан Ташкентке барган адам тааныштарынын үйүндө акысыз жашаса да сөзсүз түрдө келишим түзүшү шарт экен.
Муну акылга сыйбас эреже деп баалаган Мехрибон бийликтин өз жарандарына чет элдиктерге жасагандай мамиле кылганы адам укуктарын ашкере бузат деген ойдо:
- Муну тартип деп айтуу күлкүлүү. Ташкент өзүнчө бир мамлекет эмес да. Мисалы, коңшу эле өлкөлөрдү алалы. Кыргызстандын Ош шаарында жашаган киши Бишкекке келип, тууганынын үйүндө убактылуу жашап туруу үчүн келишим түзүп жүргөнүн, аны милицияга көрсөтүп, каттоого турганын элестетиңиз. Бул не дегени? Мындай ыкма башка өлкөлөрдө чет элдиктерге колдонулат. Бийликтин бул кадамы эч бир логикага сыйбайт. Тоталитардик режимдин бир көрүнүшү.
Маалыматтарга караганда, Ташкентте жашаган бала-чакасы же жакын адамынын үйүнө келген адам келишим түзбөйт, бирок алар бири-бирине тууган экенин бышыктаган документти милицияга көрсөтүшү керек. Болбосо каттоого алынбайт. Эгер өтө алыс тууган болушса, аны каттоого албай коюу ыктымалдуулугу жогору.
Эгер облустардын биринен келген жаран мурда баш калаада кандайдыр мыйзамды бузган болсо, ал каттоого алынбайт жана Ташкент облусунан чыгарылат.
Баса, эгер оорукана же санаторийге аймактан бирөө келип дарылана турган болсо, бир сутка ичинде ошол эмкананын жетекчилиги милицияга маалымдоого милдеттүү. Антпесе, алар да айып пулга жыгылат.
Ал арада Чет элге чыгып-кирүү жана жарандарды каттоого алуу боюнча республикалык башкармалык Ташкентке келгендерге мейманканаларда гана жашоону сунуштап жатат. Адистер конок үйүндө жашагандарга каттоого туруу жараяны оңой болот деп ишендиришүүдө.
Өзбекстанда Ташкент облусунан тышкары, 10 облус жана Каракалпак автономдуу республикасы бар.
