БШК 1-ноябрда парламенттик шайлоонун расмий жыйынтыгын жарыялаган соң коомчулук көңүлү эми жаңы парламентте кандай коалиция түзүлөөрүнө бурулууда.
Жаңы парламенттин коалиция түзүү жана башка маселелери кандай чечилет?
27-июнда референдумда кабыл алынган Конституциянын 71-беренесине ылайык, шайлоонун жыйынтыгы расмий түрдө жарыялангандан кийин Жогорку Кеңеш өзүнүн биринчи отурумуна 15 күндөн көп эмес убакыттын ичинде чогулууга тийиш. Парламенттин ишинин башталышы менен Конституциянын 84-беренесине ылайык, президент кайсы бир фракцияга өкмөт түзүүнү тапшырат. Андай тапшырма алган фракция 15 күндүн ичинде өкмөттү түзүүгө тийиш.
Шайлоонун жыйынтыгына ылайык бир дагы партия 61 мандатты жеңе алган жок. Ошондуктан кеминде үч партия биригип коалиция түзүүгө аракеттенет. Буга чейин Кыргызстан социал-демократиялык партиясы менен “Республика” партиясы коалиция түзүүнү макулдашкан. Бирок эки партиянын топтогон добушу 49 гана мандатка жетүүдө. Ошондуктан аларга үчүнчү партия кошулууга тийиш. Ал 18 депутаттык мандаты бар “Ата Мекен” партиясы болуп калышы толук ыктымал.
КСДП "Ата Мекен" менен коалиция түзүүгө кызыкдар
КСДПнын өкүлү Фарид Ниязов КСДП мына ушул үч партиянын катышуусу менен коалиция түзүүгө дагы эле кызыкдар экенин 1-ноябрда белгиледи:
- Мен азыр эле КСДПнын лидери менен сүйлөштүм. Биз дагы эле “Ата Мекен” менен коалиция түзүүгө аракеттенип жатабыз. Биздин максат коалицияны ишке жөндөмдүү кылып түзүү. Бул деген шайлоо алдындагы программалар, тышкы саясат боюнча макулдашуу болууга тийиш дегенди билдирет. Бирок бизде азыр кызматтарды бөлүштүрүү боюнча сөз боло элек.
Ал эми “Ата Мекен” партиясынын лидери Өмүрбек Текебаев коалиция боюнча пикир алышуу али эрте дегендей пикирин айтты:
- Биз азыр коалиция боюнча эч ой-пикир айта албайбыз. Анткени расмий түрдө жараяндар баштала элек.
Негизги сүйлөшүүлөр парламентте болот
28 депутаттык мандатка эгедер болгон “Ата-Журт” жана 25 депутаттык орду бар “Ар-намыс” партиялары кеңири коалиция түзүүнү жактаган.
“Ар-намыстын” тизмесинде алдыңкылардан болгон Турсунбай Бакир уулу коалиция боюнча сүйлөшүүлөр болуп жатканын, бирок натыйжа байкала электигин айтты:
- Азырынча сүйлөшүүлөр бүтө элек. Болуп атат. Баары менен сүйлөшүүлөр болуп жатат. Эч кайсы партия үч партиядан турган блок түзө элек.
“Ата-Журт” партиясы да коалиция боюнча алдын-ала сүйлөшүүлөрдү жүргүзгөн. Бирок негизги сүйлөшүүлөр парламентте болоорун партиянын мүчөсү Курманбек Осмонов билдирди. Анын айтымында, “Ата-Журт” коалицияга кирбей калса, анда парламенттик азчылыкта боло берет:
- Эгерде кеңири коалиция түзө албасак, анда парламенттик азчылыкта болуп калабыз. Ал деле трагедия эмес. Нормалдуу иштей берсе болот.
"Бүтүн Кыргызстан" шайлоо мыйзамсыз деп эсептейт
Шайлоонун жыйынтыгы жарыяланган күнү “Бүтүн Кыргызстан” партиясынын лидери Адахан Мадумаров шайлоону мыйзамсыз деп атады. Анын айтымында, 27-июнда кабыл алынган Конституциянын 70-беренесине ылайык, шайлоо өткөрүү тартиби жана босогонун өлчөмү Конституциялык мыйзам менен аныкталууга тийиш. "Андай мыйзам жок, ошого жараша шайлоо мыйзамсыз", - дейт Мадумаров.
Кезинде Конституциялык кеңешменин мүчөсү болуп, азыркы Конституцияны жазууга активдүү катышкан юрист Данияр Нарынбаев Мадумаровдун жүйөөсүнө карата мындай жообун берди:
- Биздин Конституция күчүнө кирди. Бирок ошону менен бирге Конституциянын талаптарын ишке ашыруу боюнча мыйзам дагы кабыл алынган. Ал мыйзам боюнча мурунку Шайлоо кодекси күчүндө. Ага тийиштүү өзгөртүүлөрдү киргизүүгө Убактылуу өкмөт укуктуу болчу. Болду. Укуктук негиз толук бар болчу. Конституциялык мыйзам деген бул келечекке багытталган. Жаңы келген парламент ошол Конституциялык мыйзамды кабыл алыш керек дегенди билдирет.
Ошентип эми коомчулук парламентте кайсы партиялар коалиция түзөөрүнө кызыгып турган чагы.
27-июнда референдумда кабыл алынган Конституциянын 71-беренесине ылайык, шайлоонун жыйынтыгы расмий түрдө жарыялангандан кийин Жогорку Кеңеш өзүнүн биринчи отурумуна 15 күндөн көп эмес убакыттын ичинде чогулууга тийиш. Парламенттин ишинин башталышы менен Конституциянын 84-беренесине ылайык, президент кайсы бир фракцияга өкмөт түзүүнү тапшырат. Андай тапшырма алган фракция 15 күндүн ичинде өкмөттү түзүүгө тийиш.
Шайлоонун жыйынтыгына ылайык бир дагы партия 61 мандатты жеңе алган жок. Ошондуктан кеминде үч партия биригип коалиция түзүүгө аракеттенет. Буга чейин Кыргызстан социал-демократиялык партиясы менен “Республика” партиясы коалиция түзүүнү макулдашкан. Бирок эки партиянын топтогон добушу 49 гана мандатка жетүүдө. Ошондуктан аларга үчүнчү партия кошулууга тийиш. Ал 18 депутаттык мандаты бар “Ата Мекен” партиясы болуп калышы толук ыктымал.
КСДП "Ата Мекен" менен коалиция түзүүгө кызыкдар
КСДПнын өкүлү Фарид Ниязов КСДП мына ушул үч партиянын катышуусу менен коалиция түзүүгө дагы эле кызыкдар экенин 1-ноябрда белгиледи:
- Мен азыр эле КСДПнын лидери менен сүйлөштүм. Биз дагы эле “Ата Мекен” менен коалиция түзүүгө аракеттенип жатабыз. Биздин максат коалицияны ишке жөндөмдүү кылып түзүү. Бул деген шайлоо алдындагы программалар, тышкы саясат боюнча макулдашуу болууга тийиш дегенди билдирет. Бирок бизде азыр кызматтарды бөлүштүрүү боюнча сөз боло элек.
Ал эми “Ата Мекен” партиясынын лидери Өмүрбек Текебаев коалиция боюнча пикир алышуу али эрте дегендей пикирин айтты:
- Биз азыр коалиция боюнча эч ой-пикир айта албайбыз. Анткени расмий түрдө жараяндар баштала элек.
Негизги сүйлөшүүлөр парламентте болот
28 депутаттык мандатка эгедер болгон “Ата-Журт” жана 25 депутаттык орду бар “Ар-намыс” партиялары кеңири коалиция түзүүнү жактаган.
“Ар-намыстын” тизмесинде алдыңкылардан болгон Турсунбай Бакир уулу коалиция боюнча сүйлөшүүлөр болуп жатканын, бирок натыйжа байкала электигин айтты:
- Азырынча сүйлөшүүлөр бүтө элек. Болуп атат. Баары менен сүйлөшүүлөр болуп жатат. Эч кайсы партия үч партиядан турган блок түзө элек.
“Ата-Журт” партиясы да коалиция боюнча алдын-ала сүйлөшүүлөрдү жүргүзгөн. Бирок негизги сүйлөшүүлөр парламентте болоорун партиянын мүчөсү Курманбек Осмонов билдирди. Анын айтымында, “Ата-Журт” коалицияга кирбей калса, анда парламенттик азчылыкта боло берет:
- Эгерде кеңири коалиция түзө албасак, анда парламенттик азчылыкта болуп калабыз. Ал деле трагедия эмес. Нормалдуу иштей берсе болот.
"Бүтүн Кыргызстан" шайлоо мыйзамсыз деп эсептейт
Шайлоонун жыйынтыгы жарыяланган күнү “Бүтүн Кыргызстан” партиясынын лидери Адахан Мадумаров шайлоону мыйзамсыз деп атады. Анын айтымында, 27-июнда кабыл алынган Конституциянын 70-беренесине ылайык, шайлоо өткөрүү тартиби жана босогонун өлчөмү Конституциялык мыйзам менен аныкталууга тийиш. "Андай мыйзам жок, ошого жараша шайлоо мыйзамсыз", - дейт Мадумаров.
Кезинде Конституциялык кеңешменин мүчөсү болуп, азыркы Конституцияны жазууга активдүү катышкан юрист Данияр Нарынбаев Мадумаровдун жүйөөсүнө карата мындай жообун берди:
- Биздин Конституция күчүнө кирди. Бирок ошону менен бирге Конституциянын талаптарын ишке ашыруу боюнча мыйзам дагы кабыл алынган. Ал мыйзам боюнча мурунку Шайлоо кодекси күчүндө. Ага тийиштүү өзгөртүүлөрдү киргизүүгө Убактылуу өкмөт укуктуу болчу. Болду. Укуктук негиз толук бар болчу. Конституциялык мыйзам деген бул келечекке багытталган. Жаңы келген парламент ошол Конституциялык мыйзамды кабыл алыш керек дегенди билдирет.
Ошентип эми коомчулук парламентте кайсы партиялар коалиция түзөөрүнө кызыгып турган чагы.