“Азаттык”: Борбордук шайлоо комиссиясы бүгүн шайлоо жыйынтыктарын чыгарууну пландап атат. “Азаттыктын” таңкы түз обосунда БШК мүчөсү Жеңиш Акматов “Бүтүн Кыргызстан” партиясы өтпөй калганын айтты. Калган партиялар өз ордуларында калган экен. Жыйынтыктардан кийинки сиздин божомол кандай болот? “Бүтүн Кыргызстан” кырдаалды курчутуп жибербейби?
Орозбек Молдалиев: “Бүтүн Кыргызстан” партиясы митингге чыкканынын себептери бар болчу. Анткени мурда шайлоочулардын саны такталбай, ар кандай сандар айтылгандыгынын себебинен алар беш пайыздык чектен өттүк деп эсептешип, муну кабыл кылгыла деген талап менен митинг өткөрүшкөн, ачкачылык жарыялашкан.
Азыр эми добуштарды саноодо шайлоого катышкандардын бардыгынын так саны аныкталды. Тизмени тактоого бардык париялардын, бейөкмөт уюмдардын өкүлдөрү катышты. Эми азыр такталгандан кийинки жыйынтык боюнча өтө чоң нааразычылыктар болбойт деп айтышка негиз бар.
Эгерде нааразычылык болсо, анда булар БШКга жанагы мыйзамдардын негизинде нааразычылыктарын билгизишке акылары бар. Анан митингге чыгып эле “биз беш пайыз тосмодон өттүк” деп кыйкыра бергенден баары бир натыйжа чыкпасы көрүнүп калды.
“Азаттык”: Шайлоо бүткөнүнө 22 күн болуптур. Жыйынтыктар алдын-ала эсептөөлөрдөн анча айырмаланбай турганы айтылып атат. Бул шайлоо сиздин баамыңызда кандай өттү. “Бүтүн Кыргызстан” партиясы айтмакчы аларга бут тосууну байкай алдыңызбы?
О.Молдалиев: Шайлоонун эки аспектисин карайлы. Бул шайлоо бийлик тарабынан кандай уюштурулду жана шайлоого партиялар кандай катышты? Элдин мамилеси кандай болду?
Бийлик өз убадаларына туруп, ачык-айкын шайлоону административдик ресурс колдонбой өткөргөнгө аракет кылды. БШК биздин шайлоолордун тарыхында биринчи жолу өз алдынча, бийликтин басымы жок иштегенге мүмкүнчүлүк алды. Шайлоо процессине бардык партиялардын, бейөкмөт уюмдардын өкүлдөрү толук катышып, байкоо жүргүзүштү. Чет элдик байкоочулар да келип, алар өз жыйынтыгын билдиришти.
Эми бийликтин кемчилигин айтсак, жергиликтүү бийликтер буга баягы мурдагыдай эле шалаакылык менен мамиле кылып, тизмелерди тактабагандыктын натыйжасында жанагыдай нааразычылыктардын бардыгы келип чыкты. Референдум убагында эле билинген шайлоочулардын тизмесинде так эместиктер көп экендиги. Ошону жергиликтүү бийликтер шайлоо башталганга чейин тактап койгонго мүмкүнчүлүктөрү бар эле. Албетте миграция болуп турат. Бирок миграцияга байланышы жок эле нерселерден да тизмеде так эместиктер чыкпадыбы...
“Азаттык”: Эми коалиция түзүү маселесине келсек. Буга чейин Социал-демократтар менен “Республика” бирге болууга даярдыгын билдиришкен. Ал эми “Ар-Намыс” менен “Ата-Журт” партияларынын Орусияга ыктайбыз деген саясаты окшошуп турат. Азыр “Ата Мекен” партиясы ортодо. Коалиция кандай түзүлүшү мүмкүн?
О.Молдалиев: Коалиция боюнча айтсак, бул беш партия ар кадай комбинацияда коалиция түзүшү мүмкүн. Албетте, идеалдуу вариант - бул бардык шайлоодо жеңишке жетишкен партияларды бириктирүү болот эле. Бирок андай болбой турчудай түр болуп турат алдын-ала сүйлөшүүлөрүнө караганда. Ошондуктан, бул жерде Социал-демократтар менен “Республика” биригип атабыз дегени менен, мына шайлоонун жыйынтыгы чыккандан кийин негиз менен сүйлөшкөндөрү көрсөтөт.
Азыр мурунку “Республиканын” ордунда “Ата Мекен” болуп турат. Эки жактагы топ тең ушул “Ата Мекенди” өзүнө чакырганга аракет кылып атышат. Ошондуктан “Ата Мекендин” позициясынан да көп нерсе көз каранды. Анан дагы бир шарт бар. Президент “Экономиканы көтөрүүгө ким жакшы программаны сунуш кылса, ошолорго коалиция түзүүнү тапшырам” деген шарты бар. Бул дагы абдан жакшы шарт. Реалдуу шартта кимиси ал демилгени алса, калгандары аны колдоп, коалиция түзүп кеткенге мүмкүнчүлүк бар. Эми биз ушундай демократиялык процесстердин бардыгынан өтүшүбүз керек. Бул баардыгызга эле сабак болчу нерсе болуп атат да.
“Азаттык”: Рахмат.
Орозбек Молдалиев: “Бүтүн Кыргызстан” партиясы митингге чыкканынын себептери бар болчу. Анткени мурда шайлоочулардын саны такталбай, ар кандай сандар айтылгандыгынын себебинен алар беш пайыздык чектен өттүк деп эсептешип, муну кабыл кылгыла деген талап менен митинг өткөрүшкөн, ачкачылык жарыялашкан.
Азыр эми добуштарды саноодо шайлоого катышкандардын бардыгынын так саны аныкталды. Тизмени тактоого бардык париялардын, бейөкмөт уюмдардын өкүлдөрү катышты. Эми азыр такталгандан кийинки жыйынтык боюнча өтө чоң нааразычылыктар болбойт деп айтышка негиз бар.
Эгерде нааразычылык болсо, анда булар БШКга жанагы мыйзамдардын негизинде нааразычылыктарын билгизишке акылары бар. Анан митингге чыгып эле “биз беш пайыз тосмодон өттүк” деп кыйкыра бергенден баары бир натыйжа чыкпасы көрүнүп калды.
“Азаттык”: Шайлоо бүткөнүнө 22 күн болуптур. Жыйынтыктар алдын-ала эсептөөлөрдөн анча айырмаланбай турганы айтылып атат. Бул шайлоо сиздин баамыңызда кандай өттү. “Бүтүн Кыргызстан” партиясы айтмакчы аларга бут тосууну байкай алдыңызбы?
О.Молдалиев: Шайлоонун эки аспектисин карайлы. Бул шайлоо бийлик тарабынан кандай уюштурулду жана шайлоого партиялар кандай катышты? Элдин мамилеси кандай болду?
Бийлик өз убадаларына туруп, ачык-айкын шайлоону административдик ресурс колдонбой өткөргөнгө аракет кылды. БШК биздин шайлоолордун тарыхында биринчи жолу өз алдынча, бийликтин басымы жок иштегенге мүмкүнчүлүк алды. Шайлоо процессине бардык партиялардын, бейөкмөт уюмдардын өкүлдөрү толук катышып, байкоо жүргүзүштү. Чет элдик байкоочулар да келип, алар өз жыйынтыгын билдиришти.
Эми бийликтин кемчилигин айтсак, жергиликтүү бийликтер буга баягы мурдагыдай эле шалаакылык менен мамиле кылып, тизмелерди тактабагандыктын натыйжасында жанагыдай нааразычылыктардын бардыгы келип чыкты. Референдум убагында эле билинген шайлоочулардын тизмесинде так эместиктер көп экендиги. Ошону жергиликтүү бийликтер шайлоо башталганга чейин тактап койгонго мүмкүнчүлүктөрү бар эле. Албетте миграция болуп турат. Бирок миграцияга байланышы жок эле нерселерден да тизмеде так эместиктер чыкпадыбы...
“Азаттык”: Эми коалиция түзүү маселесине келсек. Буга чейин Социал-демократтар менен “Республика” бирге болууга даярдыгын билдиришкен. Ал эми “Ар-Намыс” менен “Ата-Журт” партияларынын Орусияга ыктайбыз деген саясаты окшошуп турат. Азыр “Ата Мекен” партиясы ортодо. Коалиция кандай түзүлүшү мүмкүн?
О.Молдалиев: Коалиция боюнча айтсак, бул беш партия ар кадай комбинацияда коалиция түзүшү мүмкүн. Албетте, идеалдуу вариант - бул бардык шайлоодо жеңишке жетишкен партияларды бириктирүү болот эле. Бирок андай болбой турчудай түр болуп турат алдын-ала сүйлөшүүлөрүнө караганда. Ошондуктан, бул жерде Социал-демократтар менен “Республика” биригип атабыз дегени менен, мына шайлоонун жыйынтыгы чыккандан кийин негиз менен сүйлөшкөндөрү көрсөтөт.
Азыр мурунку “Республиканын” ордунда “Ата Мекен” болуп турат. Эки жактагы топ тең ушул “Ата Мекенди” өзүнө чакырганга аракет кылып атышат. Ошондуктан “Ата Мекендин” позициясынан да көп нерсе көз каранды. Анан дагы бир шарт бар. Президент “Экономиканы көтөрүүгө ким жакшы программаны сунуш кылса, ошолорго коалиция түзүүнү тапшырам” деген шарты бар. Бул дагы абдан жакшы шарт. Реалдуу шартта кимиси ал демилгени алса, калгандары аны колдоп, коалиция түзүп кеткенге мүмкүнчүлүк бар. Эми биз ушундай демократиялык процесстердин бардыгынан өтүшүбүз керек. Бул баардыгызга эле сабак болчу нерсе болуп атат да.
“Азаттык”: Рахмат.
