Жогорку Сот Ташкенбай Мойдуновдун иши боюнча өкүмдү 11-январда чыгарды.
Анда кыргыз өкмөтүн Мойдуновдун жакындарына 200 миң сом кенемте төлөп берүүгө милдеттендиргенин Жогорку Соттун маалымат катчысы Айнура Токтошева “Азаттыкка” айтып берди:
- Мойдуновдун бир тууганынын арызын алгач Бишкектин Биринчи Май райондук соту 2015-жылдын 29-апрелинде караган. Анда маркумдун жакындарына 500 миң сом төлөп берилсин деген чечим чыгарылган. Андан кийин бул чечимдин үстүнөн даттануу болуп, Бишкек шаардык соту аны 200 миң сом төлөнсүн деп өзгөрткөн. Кечээ болсо Жогорку Сот шаардык соттун чечимин күчүндө калтырды. Чечимге ылайык, өкмөт тараптан жоопкер катары Финансы министрлиги аныкталды.
Базар-Коргондун тургуну Ташкенбай Мойдунов 2004-жылы аталган райондун милициясынын убактылуу кармоо жайында каза болгон. Аны аялы менен көчөдө чатакташканы үчүн “коомдук тартипти бузду” деген айып менен кармашкан. Эртеси күнү кармоочу жайдан анын жансыз сөөгүн табышкан.
Соттук-медициналык экспертиза анын моюнуна муунткан сыяктуу колдун издери бар экенин аныктаган.
Маркумдун жакындары милициянын үстүнөн арыз жазып, алардын укугун учурунда камактагы укук коргоочу Азимжан Аскаров коргоп жүргөн.
Бул иш аягына чыкпай, Базар-Коргон райондук милициясынын бир кызматкерине гана “шалаакылык” беренеси боюнча кылмыш иши козголгон. Бирок аталган кызматкер акчалай айыппул гана төлөп, жазадан кутулган. Мындан соң Ташкенбай Мойдуновдун жакындары адилеттик издеп, Бириккен Улуттар уюмунун Адам укугу боюнча комитетине арыз менен кайрылууга аргасыз болгон.
Адам укуктары боюнча комитет 2011-жылы арызды карап, кыргыз өкмөтүн маркумдун жакындарына компенсация төлөп берүүгө милдеттендирген.
Мойдуновдун жакындарынын кызыкчылыгын коргоп, Улуттар уюмуна чейин жеткирүүгө салым кошкон адвокат Нурбек Токтакунов бул иш боюнча Жогорку Соттун чечимин “прецедент” катары баалоодо:
- Албетте, адамдын жашоосу абдан кымбат. Бирок биз бул жерде прецедент болгонуна көңүл бурдук. Башкача айтканда, мамлекеттик мекемеде каза болгон адамдын өлүмү үчүн мамлекет жооп бериши керек. Эгер адамды камап, анын эркиндигин негизсиз чектеп, өлүмүнө себепкер болсо ал үчүн жоопкерчиликти мамлекеттик органдар алышы керек. Ошондуктан, прецедент биз үчүн маанилүү болду.
Адвокат эми өкмөттүк органдар Ташкенбай Мойдуновдун өлүмүнө чыныгы күнөөлүүлөрдү табышы керектигин белгилеп жатат.
Финансы министрлигинен Мойдуновго төлөнчү компенсация боюнча маалыматы бар экенин жана сот чечими аткарыларын кабарлашты. Мойдунов боюнча Жогорку Сот өкүмүн актуалдаштырган бир нече жагдай бар. Былтыр Баш мыйзамды өзгөртүүдө бийликтин негизги аргументи болуп эл аралык уюмдар өлкө ичиндеги сот иштерине кийлигишип жатканы айтылган.
Конституциялык палатанын мурдагы судьясы Клара Сооронкулова бул жагынан Мойдунов боюнча сот чечими маанилүү экенин билдирүүдө:
- Баш мыйзамга өзгөрүүлөр киргенге чейин БУУнун чечимдерин аткаруу үчүн мамлекет кандайдыр бир укуктук механизмдерди көрүшү керек деген берене бар болчу. Буга байланыштуу бир топ мыйзамдар өзгөртүлүп, Баш мыйзамга ылайыкташтырылган эле. Эми бул берене алынып салынды. Бирок мыйзамдык деңгээлде аталган талаптар аткарыла берет. Бул мыйзамдарды өзгөртүү коркунучу сакталып турат.
Ошол эле учурда Мойдуновдун ишине үндөш Улуттар уюмунун Адам укуктары боюнча комитети кыргыз бийлигин бошотууга чакырган Азимжан Аскаровдун иши турат. Бийликтер укук коргоочунун өмүр бою эркинен ажыратуу чечимин бузуп ишти кайра карай баштаган. Аскаровдун иши боюнча Чүй облустук соту 17-январда өкүм чыгарары күтүлүүдө.
