Түркмөнстанда даярдалып жатканы айтылган жаңы мунапыска ылайык, эгер мигранттар мекенине өз эрки менен кайтса, жоопкерчиликтен толугу менен бошотулат. Миграция жана коопсуздук органдарынын кызматкерлери бул боюнча калк арасында түшүндүрүү иштерин жүргүзүп жаткан экен.
“Бул эмгек миграциясына кеткен түркмөнстандыктарды мекенине кайтып келүүгө шыктандыруу аракети”, - деп билдирди “Азаттыктын” түркмөн кызматына кырдаалды жакшы билген мамлекеттик кызматкер.
Түркмөнстанда биометрикалык паспорттор 2013-жылдан тарта пайдаланыла баштаган. Ал чет өлкөгө чыгуу жана кирүү учурунда колдонулат. Бирок негизинен чет жакта иштеген түркмөн мигранттарынын көбү өлкөдөн кайра чыгарбай коюшат деген кооптонуулардан улам Түркмөнстанга кайтып келишкен эмес жана паспорт албай калышкан.
Мыйзам боюнча чет өлкөдөгү түркмөн консулдуктары жарандарына биометрикалык паспортторду берүүгө милдеттүү. Деген менен иш жүзүндө бул дээрлик мүмкүн болбой келет.
Өкмөттөгү дагы бир булак Түркмөнстанда амнистия жолу менен мигранттарды артка кайтаруу аракети жүрүп жатканын «Азаттыктын» түркмөн кызматына ырастап, Миграция кызматы менен тартип коргоо органдарынын өкүлдөрү бул боюнча элди кыдырып, маалымат берип жүрүшкөнүн айтты.
Мигранттар бийликтин убадасына ишенеби?
Түркмөн жарандары башка борборазиялык көпчүлүк мигранттардай болуп Орусияда эмес, визасыз кирүү мүмкүнчүлүгү болгону үчүн көбүнесе Түркияда иштешет. Бул өлкөдөгү түркмөн мигранттарынын саны расмий документтерде 30 миңдей деп белгиленгени менен чыныгы сан мындан он эселеп көп болушу мүмкүндүгү кабарланып келет.
Стамбулда мигранттарга жардам берип келе жаткан “Түркпермит” ишканасынын жетекчиси Мурат Эршахиндин айтымында, Түркиядагы түркмөн мигранттары бийликтин айтканына ынанбай турушат.
- Соңку кабар Түркияда эски паспорту менен мыйзамсыз жүргөн түркмөнстандыктарды кубандырбай койгон жок. Бирок алар өкмөттүн убадасына ишенбейт. Ал үчүн президенттин буйругу расмий жарыяланышы керек жана айрым мигранттарга Түркмөнстанга барып, кайра Түркияга келишине уруксат берилиши керек, - дейт Эршахин.
Түркиядагы башка түркмөн мигранттары да жаңы чарадан күмөн санап турушканын “Азаттыктын” түркмөн кызматына айтышты.Түркмөнстандын расмий органдары миграциялык мыйзамдарды бузган жарандарга бериле турган мунапыс тууралуу маалымат берише элек.
Өзгөчө жаз айларынан бери түркмөн бийлиги атуулдарын жапырт өлкөдөн чыгарып жибербөө үчүн алардын көбүн чек арадан өткөрбөй жатканы кабарланып келет. Маселен 3-апрелде Ашхабад аэропортунда Түркияга учууга уруксат берилбеген жарандардын нааразылыгы тартылган видео интернетке тарап кеткен.
28-майда Түркмөнстандын баш калаасы Ашхабаддын аэропортунда Түркияга бара жаткен жеринен кармалган 53 жаштагы түркмөн аял мээсине кан куюлуп кетип каза тапканы ырасталды. Түркмөнстандын миграция кызматы анын уулуна учууга уруксат берип, бирок аялдын өзүн өлкөдөн чыгарбай койгон.
Ага чейин Түркмөнстандын чыгышында жергиликтүү бийлик коопсуздук органдарынын жардамы менен соңку үч жылдан бери Түркияда жүргөн аялдарды мекенине кайтаруу боюнча кысым көрсөтүп жатканы айтылган. Чектөөлөрдөн улам айрым түркмөн жарандары мурдагыдай Түркияга ээн-эркин чыга албай, Казакстан менен Өзбекстанга барып жатканын “Азаттыктын” түркмөн кызматы тастыктаган.
Каатчылык мигранттардын катарын калыңдатты
Түркмөнстанда миграцияга кеткен жарандардын санынын көбөйүшүнө өлкөдө соңку бир канча жылдан бери уланып жаткан экономикалык каатчылык себеп болууда.
Көгүлтүр отко бай Түркмөнстанда өзгөчө акыркы эки жылда ун, шекер сыяктуу күнүмдүк турмушка керектүү азык-түлүктөрдүн тартыштыгы пайда болуп, күйүүчү майдын баасы кымбаттаган. Адистер өлкөдөгү мындай абалды энергетика жаатындагы ийгиликсиз келишимдерден улам өкмөттүн кирешесинин азайганы жана кулач жайган коррупция менен түшүндүрүшөт.
12 жылдан бери өлкөнү башкарып келе жаткан президент Гурбангулы Бердымухамедовдун өкмөтү жана мамлекеттик телеканалдар өлкөдө каатчылык өкүм сүрүп жатканын четке кагып келишет. Алар мигранттар боюнча чектөөлөрдү да ачык тастыктабай турушат.
Ал арада түркмөн президентинин кезектеги жаңы китеби жарык көрдү. Бердымухаммедов бул жолку китебин апасына арнаганы белгилүү болду. Ушуну менен "Аркадагдын" китептеринин саны 40тан ашты.
