Бул документ да жарандык коомго урулган кезектеги сокку катары бааланууда.
Президент Путин 23-майда кол койгон мыйзам Орусиянын өзүндө азыр “ылайыксыз уюмдар” тууралуу деп аталып жатат. Документти ушул ай ичи өлкө парламентинин кош палатасы тең жактырган эле.
Жаңы мыйзамга боюнча Орусияда кайсыл бир чет элдик же эл аралык бейөкмөт уюм “ылайыксыз” деп табылса, ага өлкө аймагында өз бөлүмдөрүн түзүүгө, маалымат материалдарын таратууга, ага катар өзүнүн долбоорлорун ишке ашырууга тыюу салынат.
Чет өлкөлүк же эл аралык бейөкмөт уюмдун Орусиядагы ишмердиги “ылайыксыз” деген чечимди өлкөнүн Башкы прокурору же орун басары Тышкы иштер министрлиги менен кеңешип туруп эле чыгарып койо алат. Мындай уюмдардын "кара тизмесин" Юстиция министрлиги түзөт.
“Ылайыксыз” деп табылган бейөкмөт уюмдарда иштегендер ар кандай өлчөмдөгү айыппулдан тартып, алты жылга чейин эркинен ажыратуу аркылуу жазаланышы мүмкүн.
Талдоочулар Орусиянын жаңы мыйзамын бейөкмөт уюмдарга каршы чабуулдун уландысы катары сыпатташууда. Кремлдин сынчылары болсо бул ансыз деле басмырланып жаткан саясий оппозицияга каршы багытталганын белгилешет. Анткени, мыйзамдын жоболорун ар башка чечмелөөгө болот.
Мыйзам боюнча ишмердиги Орусиянын коргонуу кубатына, коопсуздугуна, коомдук тартибине жана коомдун саламаттыгына коркунучу туудурду деп саналган уюмдар “ылайыксыз” деп табылат.
Президент Путин өзү быйыл мартта ФСБнын кеңейтилген жыйынында сүйлөп жатып, четтен каржыланган бейөкмөт уюмдардын ишмердиги боюнча төмөнкүлөргө токтолгон болчу:
- Сырттан буйрук алып, өзүнүн эмес, бөлөк өлкөнүн же өлкөлөрдүн кызыкчылыгы үчүн иштеп жаткандар менен талкууга түшүүнүн мааниси жок. Биз мындан ары да бейөкмөт уюмдардын чет өлкөдөн каржылануусуна көңүл бурабыз. Алардын уставындагы максаттарын практикалык иши менен салыштырып, текшеребиз. Кандай мыйзам болсо анын токтотуу зарыл.
Орусияда буга чейин 2012-жылы “чет элдик агенттер” жөнүндөгү мыйзам кабыл алынган эле. Ал күчкө киргенден кийин орус бийликтери ишмердигин саясатка байланыштуу деп санаган бейөкмөт уюмдар бир топ чектөөлөргө кабылышкан. Айрымдары жабылып, ишин токтотууга мажбур болушкан.
АКШ Орусиянын бейөкмөт уюмдар боюнча жаңы мыйзамына камтамачылык билдирди.
Мамлекеттик департаменттин басма сөз катчысы Марие Харф документ жарандык коомдун ишин чектей турганына токтолуп, аны “Кремлдин көз карандысыз добушту басуусунун жана Орусиянын калкын дүйнөдөн изоляциялоосунун дагы бир мисалы”,- деп атады.
Эл аралык Мунапыс жана "Хьюман Райтс Уочт” уюмдары өткөн аптада биргелешкен билдирүүсүндө жаңы мыйзам жарандык коомдун жашоосуна кысымды дагы күчөтөрүн, ал чет өлкөлүк эмес, ириде жергиликтүү уюмдарга каршы багытталганын белгилешкен.
Орусиялык ардагер укук коргоочу Людмила Алексеева жаңы мыйзам буга чейинки “чет элдик агенттер” мыйзамына илинбей калгандарды “бычактын мизине саларын” айтат.
Жаңы мыйзамды үч күн мурда Орусиянын акыйкатчысы Эла Памфилова да сынга алып, ал тикелей же кыйыр түрдө орусиялык бейөкмөт уюмдардын бир катарын сокку алдында калтырарын эскерткен. ЕККУ уюму президент Путинди мыйзамга вето салууга чакырган болчу.
