Арызда ар-намысын, ишкердик беделди коргоо максатында үч миллион сом моралдык чыгым өндүрүп берүү боюнча өтүнүч жазылган.
"Сентябрь" былтыр жайында сот чечими менен жабылгандыктан анын мурдагы жетекчиси Кайыргүл Орозбай кызы жабылган каналга келген арыз тууралуу адвокаттар менен кеңешерин билдирди.
Ал арада Сарпашевге байланыштуу кылмыш иштеринин баары кыскарганы белгилүү болду. Ага мурдагы президент Курманбек Бакиевдин уулу Максим Бакиевге таандык жердин сатылышы, "Учкун" басмаканасы уткан тендер боюнча айып тагылып, кызматтан кеткен эле.
Тайырбек Сарпашев "Сентябрь" телеканалындагы материал боюнча сотко кайрылганын "Азаттыкка" ырастады. Бирок арыз бир канча ай мурун жазылганын белгиледи:
- Ал былтыр болгон. Арыз бергениме бир жыл болуп калды. Силерге эми жеткен турбайбы. Былтыр июнда бекен же майда бекен, айтор арыз бергем. Сот процесси болсо өзүнүн нугу менен жүрөт да. Каналдан мага "20 миң долларга паспорт жасап сатып жатат" деп ачык күнөө койгон. Мен ошонун негизинде сотко бергеним чын.
Сарпашев сотко арызданган материал былтыр 4-мартта эфирге чыккан. Анда Ош облустук ички иштер башкармалыгынын мурдагы жетекчиси Абдылда Капаров паспорт коррупциясы боюнча Тайырбек Сарпашевди айыптаган мазмунда сөз сүйлөгөн.
"Сентябрдын" мурдагы жетекчиси Кайыргүл Орозбай кызынын айтымында, аларга Бишкек шаарынын Ленин райондук сотунан чакыруу 3-январда келди. Материалда Сарпашевдин арызынын катталган мөөнөтү катары 22-декабрь көрсөтүлгөн жана биринчи процесс 10-январга белгиленген. Анда телеканалдын Жалал-Абаддагы кабарчысы Талгат Бакиевдин аты-жөнү жазылган. Ошондой эле жоопкер катары “Сентябрь” жоопкерчилиги чектелген коому, Абдилат Капаров аттуу жаран да көрсөтүлгөн.
- Канал жабылган да. Сарпашев арызын алып деле койсо болмок экен. Эми эмне кылмак элек, өзүбүздү коргойбуз да. Экинчи жактан алып караганда, коргонгондо деле эмне, канал жабылган да. Соттон келген материалда арыз кабыл алынган күн 22-декабрь деп турат. Азыр адвокат издеп жатабыз. Телеканал жабылгандан кийин эч нерсебиз жок да. Азыр сүйлөшүп жатабыз.
"Сентябрь" телеканалы ушул тушта камакта отурган Жогорку Кеңештеги "Ата Мекен" фракциясынын мурдагы төрагасы Өмүрбек Текебаевдин жакындарына таандык болгону белгилүү. Башкы прокуратура былтыр жайында бул телеканалды жабуу боюнча сотко кайрылган. Анда 2016-жылы 29-сентябрда эфирге чыккан Абдылда Капаровдун маегинде "экстремисттик чакырык болгон, улут аралык кастыкты козуткан" деген айып тагылган. Ошондой эле Капаров ал кездеги өкмөт башчы, азыркы президент "Сооронбай Жээнбековго "июнь окуясына байланышуу келген акчаны кымырып алган" деген доомат коюп, кадыр-баркына шек келтирди" деген күнөө коюлган. Соттун үч инстанциясы тең Башкы прокуратуранын пайдасына чечим чыгарган жана телеканал август айында толугу менен жабылган. "Сентябрдын" жабылышын саясат менен да байланыштыргандар болгон.
Кыскарган иштер
Тайырбек Сарпашев былтыр февраль айында Мамлекеттик каттоо кызматынын төрагасынын кызматынан убактылуу четтетилген жана июнь айында өз арызы менен иштен биротоло кеткен. Буга мурдагы президент Курманбек Бакиевдин уулу Максим Бакиевге таандык Бишкек шаарынын борборундагы бир гектардан ашык жердин сатылып кеткени боюнча козголгон кылмыш иши негиз болгон. Башкы прокуратура февраль айында премьер-министрге Мамлекеттик каттоо кызматынын жетекчиси Сарпашевди кызматтан алуу тууралуу сунуштама жөнөткөн.
Ошондон бир ай өтпөй Башкы прокуратура Сарпашевге каршы "кызматынан кыянаттык менен пайдаланган" деген айып менен кылмыш ишин козгогон.
Тактап айтканда, 2013-жылы вице-премьер-министр болуп турганда туулгандыгы тууралуу күбөлүктөрдү даярдоого керектелген бланктарды сатып алуу боюнча тендерге байланыштуу "мыйзамсыз протоколдук тапшырма берген" деп айтылган. Кыргызстанда 2012-2013-жылдары төрөлгөн 40 миңдей баланын күбөлүгү жараксыз экени, документте “туулгандыгы тууралуу күбөлүк” деген жазуунун алдында майда тамгалар менен "нике күбөлүгү" деп ката жазылып калганы аныкталган.
Тайырбек Сарпашев өзүнүн аты аталган кылмыш иштери сотко жетпей эле кыскартылганын "Азаттыкка" билдирди:
- Мен кыскача эле айта алам: ал жерде баары чечилген, кылмыш иштери жок. Ошол учурунда эле чыкпады беле. Бардыгы боюнча менин күнөөмдүн жоктугуна байланыштуу кылмыш иши былтыр эле кыскартылган.
Сарпашевге козголгон кылмыш иштери кыскарганы атайын кызматтын маалыматында да белгиленет. Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитеттин билдиргенине караганда, "2017-жылдын 30-май күнү кылмыш белгилери аныкталбагандыгына байланыштуу мурунку вице-премьер-министр Тайырбек Сарпашевге карата козголгон кылмыш иши токтотулган".
Былтыр апрель айында Жогорку Кеңештин Укук тартиби, кылмыштуулук менен күрөш жана коррупцияга каршы аракеттенүү комитетинин жумушчу тобу Мамлекеттик каттоо кызматынын ишин канааттандырарлык эмес деп тапкан. Бул жумушчу топ былтыр жыл башында паспорттордун мыйзамсыз берилиши, жасалма паспорттор, коррупция жана дагы башка мыйзам бузуу фактыларын текшериш үчүн түзүлгөн болчу. Анда да Сарпашевдин аты аталган. Бул жумушчу топтун башчысы, КСДП фракциясынын депутаты Искендер Матраимов комитетте бул маселе дагы каралат деп ишендирди.
- Биз материалдардын, фактылардын баарын бергенбиз. Бул маселеге сөзсүз түрдө кайрылабыз. Ал жерде биз мөөнөттөрдү койгонбуз. Ар бир мамлекеттик органдын иши боюнча депутаттык топ түзүп, топтун ишине байланыштуу берилген тапшырмаларды көзөмөлгө алабыз. Комитеттин алдында түзүлгөн жумушчу топтор берген тапшырмалардын аткарылышын эми жакында комитетте карайбыз.
Жогорку Кеңештин эки чакырылышынын депутаты, ишкер Тайырбек Сарпашев 2012-жылдан бери мамлекеттик маанилүү кызматтарда жүргөн. Ал 2014-жылга чейин өкмөттө экономика жана инвестициялар боюнча вице-премьер-министр, андан кийин биринчи вице-премьер-министр болгон. Мамлекеттик каттоо кызматынын төрагасы болуп 2015-жылы дайындалган болчу.
