Аталган сот процессинде адилеттүүлүк сакталып жатабы же саясий боёгу көп болдубу? Саясий шылтоосу көп сот процесстери азыркы бийликтин тушунда да уланып жатабы, дегеле Кыргызстанда сот канткенде эркин боло алат? Бул суроолорго “Арай көз чарай” берүүбүздөн жооп издейбиз.
Талкууга УКМК төрагасынын мурдагы орун басары Марат Иманкулов, Текебаевдин адвокаты Таалайгүл Токтакунова жана юрист Ахунбай Кошой катышты.
“Азаттык”: Таалайгүл айым, Текебаев менен Чотоновдун Жогорку соттогу иши эмне себептен августун 21ине жылып калды? Ага эмне негиз болду, биз аны мыйзамдуу десек болобу?
Таалайгүл Токтакунова: Бул иш боюнча арыз менен Бишкек шаарынын Биринчи май райондук сотуна 23-майда кайрылганбыз, 25-майда иш Жогорку соттун отурумуна келген.
Мыйзам боюнча мындай иштер эки ай ичинде каралышы керек, жалпы талап ошондой. Дагы бир айдан узак убакытка, 21-августка жылдыруу бир дагы мыйзамда жок.
Биз “эмне үчүн жылдырып жатасыңар?” десек, “иштин көлөмү өтө чоң, бардык материалдарды кылдат карап чыгышыбыз керек” дешти. Мыйзам боюнча ошол биз арыз берген күндөн тарта эки ай ичинде алар бардык иштер менен таанышып, окуп-талдап бүтүп, чечим чыгышы керек эле. Бирок андай болгон жок. Бул көрүнүштү кыйноо, бир чети шылдыңдоо десек болот.
Биз, адвокаттар мурда жаңы кодекстердин, мыйзамдардын негизинде жаңы ачылган жагдайлар деп арыз бергенбиз. Текебаевге тиешелүү иш эки эле том, аны менен эки ай ичинде таанышып койбогондору кызык болуп жатпайбы. Убакыт жоктугуна шылташты. Текебаевди камакка алышканда эки айда тергөө жүрүп, алты айдын ичинде бардык соттук инстанциялар ишти карап, өкүм чыгарып беришкен.
“Азаттык”: Марат мырза, Жогорку сотто ишти кайра кароодо мыйзамга караганда коомдук пикирдин таасири күч деген маалыматтарды угуп калабыз. Текебаев менен Чотоновду чыгаруу үчүн айрым эл аралык уюмдар, жарандык коомдун өкүлдөрү, “Ата Мекен” партиясынын мүчөлөрү сотко басым жасап жатат деген пикирлер айтылууда.
Марат Иманкулов: Бул иште коомдук пикирдин да таасири бар. Анткени Текебаев, Жапаров жана коомдо резонанс туудурган Бишкек ЖЭБинин оңдолушу боюнча, мурдагы президент Атамбаевге байланыштуу жагдайлар ж.б. бир топ иштер коомчулуктун көз кырында.
Иштин жүрүшүнө, бүтүшүнө коомчулук күн сайын кулак салып, күтүп жатат. Бирок коомчулуктун басымы менен эле соттук териштирүүлөр болуп жатат дегенге кошулбайм. Биз мыйзамды сыйлаган, мыйзамды аткарган мамлекет куруп жатабыз.
Текебаевди камап, иш козгогондо эле мыйзамсыз болуп жатканын айтып чыккам. Сотко талаш туудурбай турган далилдер менен барыш керек. Ал үчүн тергөө жакшы иштеши керек болчу. Акчанын өзү предмет катары көрсөтүлдүбү, кайдан, качан, ким алып келген? Миллион доллар аз акча эмес да? Бардык соттук инстанцияларда ушул ж.б. суроолордун бирине да жооп, далил табылган жок.
Мен Текебаевдин жактоочусу, партиялашы эмесмин, жакындан тааныбайм. Буга чейин мен ал кишинин саясий позициясына, кадамдарына, жасаган иштерине каршы чыгып келгем. Текебаев жазган азыркы Конституциянын көп жерине каршымын, "аны өзгөртүү керек" деген позицияны карманам.
Ошентсе да “Платон менин досум, бирок чындык баарынан кымбат” деген Аристотелдин сөзүндөй, чындыкка гана таянган мыйзам иштеши керек.
“Азаттык”: Ахунбай мырза, Текебаевдин иши боюнча сот процессинин создугуп келишин жеке адамдык факторлорго байланыштуу карагандар бар. Бир кезде азыркы президент Жээнбеков менен андагы депутат Текебаевдин парламенттеги кайым айтышы себеп болуп жатат дегендер бар...
Ахунбай Кошой: Акыркы чейрек кылымда биздин соттордо укуктук аң-сезим, мыйзам так иштеген тажрыйба болбой калды. Ошондон улам сот иштерин кароодо жеке адамдык факторлор таасир бериши мүмкүн. Азыркы соттор жогорку бийликтин кабак-кашына карап турат.
Мурдагы бийлик учурунда бирөө “Ак үйдөгү Нарынбаевсиз бир дагы иштин үтүр, чекитин кое албайм” деген. Азыркы соттордо “эгер Текебаевди актап жиберсем, эртең кызматыман айрылам же кылмыш иши ачылып калбайбы” деген чочулоо бар. Жогору жакты карап элеңдеп турат. Ошондон улам соттордо укуктук аң-сезим жок, тескерисинче жеке кызыкчылыгын көздөгөн сактануу, коргонуу сезими күчтүү деп айтаар элем…
(Талкуунун толук вариантын ушул жерден көрүңүз)
