Өзбекстандын Фергана районунун акиминин орун басары Хуршидбек Турсунов “Азаттыкка” Кыргызстандан Өзбекстанга өтөм деген 13 адам өлтүрүлгөнү чын экенин ырастады. Бирок окуяга чек арачылар эмес, ошол адамдар өздөрү күнөөлүү экенин, анткени чек араны бузуп өткөндө, берилген эскертүүлөрдү укпай коюшканын айтты.
Адамдарды аткан фактылар кыргыз-өзбек чек арасына жакын жердеги кеминде төрт айылда – Чимиён, Халмиён, Миндон жана Водил айылдарында болгон.
Мындай окуянын акыркысы өткөн аптада катталды. Өзбекстандын Фергана районундагы Чимиён айылынын 22 жаштагы тургуну Музаффар Шодмонов жакын жердеги Кыргызстандагы базардан достору менен кайтып келатканда окко учкан. Анын жанындагы эки досу жаракат алганы айтылды.
Музаффардын атасы Шароф Шодмонов “Азаттыктын” өзбек редакциясы менен маегинде айтканына караганда, уулу ушинтип кыргыз базарынан товар алып, аны өздөрүнүн базарында сатып жан бакчу.
- Бейшембиде түшкө маал болгон окуя. Бизден үч кыштак өйдөрөөктө Халмиён базары бар, ал Кыргызстандын аймагында. Ошол жерде көчөлөрдүн биринде достору менен машинеде баратышса, эки чек арачы барып, уулумду атып салышыптыр. Жанында достору бар болчу. Аларга кандайдыр бир от чачыратышканда, берки достору качып чыгып, бизге кабар беришти.
Андан аркы сөзүндө Шодмонов соңку күндөрү мындай фактылар кескин өскөнүн кошумчалады.
- 20 күн ичиде 13-14 адам өлдү. Биз Чимиёндо жашайбыз. Күн сайын элдеги кабарды угуп жатабыз, бата кылганы барып жатабыз. Аларда адамдарды атууга ким укук бергенин билбейбиз. Чек ара бекетине барсак, “Биз жарандар менен сүйлөшпөйбүз” деп, эч кимди кабыл албай жатышат”.
Опурталдуу бизнес
Баласынан айрылган Шароф Шодмоновдун ишениминде, чек ара кызматкерлери өздөрү аткезчилик менен шугулданышат. Ошондуктан оокатын башкаларга алдырып коюштан коркуп, ушундай иштерге барышат.
Өкмөт мыйзамсыз товар ташууну токтотууга аракет кылып келатканына карабай, бул аймакта эки мамлекеттин эли көп жылдардан бери чек арадан эки тарапка тең зарыл буюм-тайымдарды ташып, соода кылып келишкен.
Өзбек өкмөтү өзүнө импорттолуп жаткан товарларга салыкты жогорулатып салган. Аны толук төлөй албаган соодагерлер мүмкүн болушунча чек арада текшерүүдөн качканга аракет кылышат.
Аналитиктердин ишениминде, Өзбекстанда “ички базарды коргоо” деген жалган ураандын астында соода-сатыкка көзөмөл күчөдү жана аны негизинен, кылмыш топтору башкарат.
Борбор Азиядагы бул жумуриятта “Абу-Сахий” компаниясы өлкөгө Кытайдан товар импорттогон эң ири ишканалардын бири жана аны президент Ислам Каримовдун кенже кызы Лола Каримова жетектейт деп жүрүшөт.
Каргашалуу тилке
Адамдарды аткан фактылар кыргыз-өзбек чек арасына жакын жердеги кеминде төрт айылда – Чимиён, Халмиён, Миндон жана Водил айылдарында болгон.
Мындай окуянын акыркысы өткөн аптада катталды. Өзбекстандын Фергана районундагы Чимиён айылынын 22 жаштагы тургуну Музаффар Шодмонов жакын жердеги Кыргызстандагы базардан достору менен кайтып келатканда окко учкан. Анын жанындагы эки досу жаракат алганы айтылды.
Музаффардын атасы Шароф Шодмонов “Азаттыктын” өзбек редакциясы менен маегинде айтканына караганда, уулу ушинтип кыргыз базарынан товар алып, аны өздөрүнүн базарында сатып жан бакчу.
- Бейшембиде түшкө маал болгон окуя. Бизден үч кыштак өйдөрөөктө Халмиён базары бар, ал Кыргызстандын аймагында. Ошол жерде көчөлөрдүн биринде достору менен машинеде баратышса, эки чек арачы барып, уулумду атып салышыптыр. Жанында достору бар болчу. Аларга кандайдыр бир от чачыратышканда, берки достору качып чыгып, бизге кабар беришти.
Андан аркы сөзүндө Шодмонов соңку күндөрү мындай фактылар кескин өскөнүн кошумчалады.
- 20 күн ичиде 13-14 адам өлдү. Биз Чимиёндо жашайбыз. Күн сайын элдеги кабарды угуп жатабыз, бата кылганы барып жатабыз. Аларда адамдарды атууга ким укук бергенин билбейбиз. Чек ара бекетине барсак, “Биз жарандар менен сүйлөшпөйбүз” деп, эч кимди кабыл албай жатышат”.
Опурталдуу бизнес
Баласынан айрылган Шароф Шодмоновдун ишениминде, чек ара кызматкерлери өздөрү аткезчилик менен шугулданышат. Ошондуктан оокатын башкаларга алдырып коюштан коркуп, ушундай иштерге барышат.
Өкмөт мыйзамсыз товар ташууну токтотууга аракет кылып келатканына карабай, бул аймакта эки мамлекеттин эли көп жылдардан бери чек арадан эки тарапка тең зарыл буюм-тайымдарды ташып, соода кылып келишкен.
Өзбек өкмөтү өзүнө импорттолуп жаткан товарларга салыкты жогорулатып салган. Аны толук төлөй албаган соодагерлер мүмкүн болушунча чек арада текшерүүдөн качканга аракет кылышат.
Аналитиктердин ишениминде, Өзбекстанда “ички базарды коргоо” деген жалган ураандын астында соода-сатыкка көзөмөл күчөдү жана аны негизинен, кылмыш топтору башкарат.
Борбор Азиядагы бул жумуриятта “Абу-Сахий” компаниясы өлкөгө Кытайдан товар импорттогон эң ири ишканалардын бири жана аны президент Ислам Каримовдун кенже кызы Лола Каримова жетектейт деп жүрүшөт.
