Кыргызстандын Баткен облусунун жана Тажикстандын Согд облусунун жетекчилеринин жолугушуусунда чек ара аймагында “кыргыз жарандарын сабаган тажик жарандарын мыйзам чегинде жоопко тартуу макулдашылды”. Бул тууралуу 18-майда өкмөттүн Баткен облусундагы өкүлчүлүгү кабарлады.
Мекеменин маалыматына караганда, 17-майда Баткен облусунун жетекчиси Абдикарим Алимбаев менен Согд облусунун жетекчиси Ражоббой Ахмадзода кыргыз-тажик чек арасында жолугушту.
Чек аралаш аймакта буга чейин болгон окуялардын кайталануусуна жол бербөө, чыр чатактарды алдын алуу, аймакта коомдук коопсуздукту камсыздоо боюнча биргелешип иш алып баруу сүйлөшүлдү.
Облус башчылары күч түзүмдөрүнүн жетекчилери менен биргеликте чек арада жума сайын жолугууну макулдашышты.
Эки мамлекеттин чек арачыларынын биргелешкен патрулу түзүлүп, Баткен облусунун Ак-Сай айылы менен Согд облусунун Ворух айылы чектешкен жерге эки айылга кирип-чыккан тургундардын коопсуздугу үчүн милиция кызматкерлеринин биргелешкен посту коюлду.
Өкүлчүлүктүн маалыматына караганда, учурда Баткен облусунун чек ара аймактарында абал тынч.
17-майда Ак-Сай айылынын тургундары бул айылдан үч тажикстандыкты, ал эми тажик жарандары Ворух аркылуу жайлоодон келе жаткан үч кыргызстандыкты кармап алган. Облус жетекчилеринин сүйлөшүүлөрүнөн кийин алар алмаштырылган.
Кыргыз тарап үч тургуну сабалганын, алар түрдүү жараат менен Баткендеги аймактык ооруканага жеткирилгенин, ал эми тажик тарап жүргүнчү ташыган кичи автобуста бараткан үч тургунуна таш тийгенин билдирген.
Президент Садыр Жапаров бүгүн 13-майда Казакстандын президенти Касым-Жомарт Токаев менен телефон аркылуу сүйлөшүп, эки тараптуу кызматташтык маселелери менен катар кыргыз-тажик чек арасындагы соңку окуяларды талкуулады.
Мамлекет башчынын басма сөз кызматы кабарлагандай, президенттер бири-бирин Орозо айт майрамы менен куттуктап, каалоо-тилектерин айтышты жана “Кыргыз-казак эки тараптуу жана аймактык кызматташтыктын актуалдуу багыттары, анын ичинде Баткен облусундагы мамлекеттик чек аранын кыргыз-тажик тилкесинде болгон акыркы окуяларды талкуулашты. Садыр Жапаров Касым-Жомарт Токаевге кырдаалга көңүл бурганы, кайрат айтып колдоо көрсөткөнү жана Баткен облусундагы чек арага танапташ айылдардын тургундарына гуманитардык жардамы үчүн ыраазычылык билдирди”.
Тажикстандын президенти Эмомали Рахмон кыргыз-тажик чек арасындагы куралдуу жаңжалда каза болгон жарандарынын жакындарына көңүл айтып, жарадар болгондорго батыраак сакайып кетишин каалаган. Бул тууралуу «Озоди» радиосу маалымдады.
“Тажикстан менен Кыргызстандын мамлекеттик чек арасындагы жаңжалдын кесепетинен каза болгондордун жакындарына жана туугандарына терең кайгыруу менен көңүл айтам. Кудай сиздерге күч жана чыдамкайлык берсин”, - деп жазылган Рахмондун билдирүүсүндө.
Тажикстандын президенти Эмомали Рахмондун жана ал жетектеген партиянын өкүлүнүн бул билдирүүлөрү ондогон адамдын өмүрүн алган окуядан туура эки апта өткөндөн кийин жарыяланды. Буга чейин тажикстандык айрым саясатчылар Рахмондун бийлиги кыргыз-тажик чек арасындагы куралдуу жаңжалды көңүл сыртында калтырганын сынга алышкан.
Кыргыз-тажик чек арасындагы окуя сөзсүз иликтениши керек. Мындай пикирин 12-майда Жогорку Кеңештин депутаттары менен жолугушууда Европа парламентинин депутаты Нойзе Норберт билдирди.
Бишкекке иш сапары менен келген саясатчы депутаттар менен жолугушууда чек арада жай тургундарга каршы аскердик техника аркылуу "агрессия" көрсөтүүнү тынчтыкты бузуу катары баалоо керектигин айтты жана окуяны иликтөөгө жардам берүүгө даярдыгын кошумчалады. Ошону менен катар Нойзе Норберт Европа Биримдиги куралдуу жаңжал учурунда жабыркагандарга гуманитардык жардам көрсөтүүгө даяр экенин белгиледи.
Жолугушууда парламент аралык кызматташтык, Кыргызстандагы коомдук-саясий абал да талкууланды. Кыргыз парламентинин депутаттары өлкө эл аралык укук нормаларын, Бириккен Улуттар Уюмундагы милдеттенмелерин бекем карманарын айтышты.
12-майда Кошмо Штаттардын мамлекеттик катчысынын Түштүк жана Борбор Азия өлкөлөрү боюнча жардамчысы Жонатан Хеник Атлантика кеңеши уюштурган интернет талкууда АКШ Кыргызстан жана Тажикстанга чек ара чатагын жөнгө салып, үй-жайын таштап качкан элди кайра кайтарууга жардам көрсөтүүгө даяр экенин билдирген.
Хеник кыргыз-тажик чек арасындагы окуялардан соң эки өлкөнүн өкмөттөрү диалогго даяр экени үмүт берерин кошумчалады.
"Азырынча бул чатак жөнгө салынды деп жыйынтык чыгарганга болбойт. Жөнгө салына элек. Үй-жайын таштап качкан жарандарды кайтаруу жана калыбына келтирүү иштерин жүргүзүү үчүн тынчтык жана стабилдүүлүк керек", - деп билдирди Мамлекеттик департаменттин өкүлү.
Хеник Вашингтон учурда Кыргызстандын жана Тажикстандын Бишкек, Дүйшөмбүдөгү элчиликтери жана эки өлкөнүн АКШдагы өкүлчүлүктөрү аркылуу тажик, кыргыз бийлиги менен сүйлөшүп жатканын жана кырдаалды тынч жол менен чегерүү үчүн жардам көрсөтүүгө даярдыгын кошумчалады.
28-29-30-апрелде кыргыз-тажик чек арасындагы куралдуу жаңжалда 36 кыргызстандык курман болду. Тажик тараптан 19 адам каза болгону расмий айтылды.
Эки өлкө бул үчүн бирин бири айыптап, кылмыш иштерин козгошту.