Эл экөөнө - оппозицияга, бийликке да ишенбейт

“Азаттыктын” бүгүнкү “бетме-бет” талкуусунун катышуучулары: парламент депутаты Ибрагим Жунусов, Борбордук шайлоо комиссиясынын мурдагы мүчөсү Акылбек Сариев өлкөдөгү саясий кырдаал тууралуу пикирлерин ортого салышмакчы.

- Акылбек мырза, Кыргызстандагы азыркы саясий кырдаалды сиз кандай деп сыпаттайт элеңиз?

Акылбек Сариев: - Менин оюмча, саясий кырдаал тынчып бараткандай сезилет. Кыймылдардын көп түзүлүшү бул жерде бир тараптуу ой жок экенин көрсөтүп турат. Кыймылдардын башында тургандардын ой-максаты бир болсо чогулушмак, бир сөз болушмак. Максаттарына кандай жетерин мезгил көрсөтөт. Оппозиция деген түшүнүктүн өзү бизге жат көрүнүп баратат. Ушу тапта оппозициянын башында тургандардын көбүнүн жарым, бир жыл мурун бийликте тургандагы көз караштары башка эле. Мурда бирди, эми башканы сүйлөгөндөрдү башынан эле жактырбайм. Мен өзүм бир позицияда жүргөн кишимин. Ошондон бүгүн кошулуп, эртең ажырап кеткен оппозицияны жактыра бербейм. Өз көйгөйүн эл өзү эле чечет, аны оппозициянын ээрчитип кетишине ишене албай турам.

- Ибрагим мырза, ушундай кыймылдардын түзүлүшүнөн натыйжа чыгат деп ишенесизби? Алардын талабы менен бийлик эсептешеби?

Ибрагим Жунусов: - Азыркы оппозициянын бир боло албай жатканынан алардын ишинен натыйжа чыгарына мен деле ишенбейм. Алардын талабын бийлик аткарабы же жокпу, бул башка маселе. Бирок да оппозиция бирикмейин, бир күч болмоюн көздөгөн максатына жетиши мүмкүн эмес. Анан мен бул жерде дин аркылуу аракет кылгандарга токтоло кетким келт. Бул эч качан туура эмес. Бийлик каршылаштары былтыр “бийлик тынч жол менен бизге өтөт”, деп чыккан. Жаз, күз такай эле коркутуп келатышат. Аларынан натыйжа чыкпай калгандан кийин исламды аралаштырып, динди кошушка өтүштү. Аны элдин колдоп кетиши кыйын.

- Акылбек мырза, мына ушул күчөп бараткан коомдук маанайды эсепке алып бийлик оппозиция менен эсептешүүгө барышы мүмкүнбү, өзүнө сабактар алабы?

Акылбек Сариев: - Ага бийлик анча деле маани бербейт окшоп калды. Себеп дегенде, азыркы бийлик абыдан коркутуп койду. Ошонун себебинен бийликтегиси да, оппозициядагысы да коркуп отурушат. Бийлик элди алаксыткысы, оппозиция артынан ээрчиткиси келет, экөөнөн тең жыйынтык чыгышы кыйын. Бийлик деле мындай шартта эч нерсе кыла албайт. Оппозиция деле ошондой. Бизде эл өкмөткө ишенбей, өзүнө ишенет. Өзүн-өзү бакканга көнүп, мамлекеттик кызыкчылыкты ойлогону аз. Мамлекет тагдырын бийликте отурган адамдар гана чечип, элге маани берилбей калган.

- Каршылык маанайдын антип күчөшүнө энергетикалык кризистин да таасири тиет болуш керек. Ибрагим мырза, сөз сизде.

Ибрагим Жунусов: - Туура, бүгүнкү бийликти энергетикалык кризис жаманатты кылууда. Оппозиция элдин кыйынчылыгын бийликке оодарып, ошону чукуп чыгышка аракет жасап жатат. Чырагына май тамууда. Энергетикалык кризистин салакасы бизде ачык эле көрүнүп турат. Кудай буюрса, ал деле чечилет. 16-декабрда “өкмөттүк саат” өткөргөнү жатабыз. Ошондо кризистен кантип чыгуунун жолдорун талкуулайбыз. Буга чейин да айтканбыз. Казакстандан сатып алынчу электр энергиясын жалаң бизнеске, ири компанияларга берүүнү козгогону жатабыз. Аны оппозиция улам-улам козулап, айтып жатат. Алар эмне үчүн бириге албай жатышат? Анын себеби - бийликти алуу, отургандардын ону болсо тогузу президент болгусу келишет. Президент деген бирөө эле. Биздеги туура эмес нерселердин баарын шайлоого алып келип такап коюп жатышат. Шайлоо мурда акча менен, сатып алуу менен өтүп келген. Акчаң болбосо өтпөйсүң. Партиялык тизме боюнча шайлоо былтыртан бери кыйла дурус өтүүдө. Биздин партия “Акжол” шайлоодон туура эмес өткөн, парламент легитимсиз деген социал-демократтар ал жерде отурушат. Шайлоо ушул деңгээлде өтсө биртоп тазарат.

- Акылбек мырза, шайлоо улам-улам тазарып баратабы?

Акылбек Сариев: - Шайлоо системасы тазарып баратат, дегенге кошулбайм. Андай шарт да жок. Шайлоо системасы бул адамдын абийирине жараша болчу нерсе. Шайлоонун баркын төмөндөтүп жибердик. Анын негизги себеби мыйзамдын ичиндеги карама-каршылыктан улам болуп жатат. Чатактын көбү ошондон чыкты. Экинчи себеби шайлоонун баары акчага байланыштуу болуп калган. Шайлоонун бийлик күч менен өткөртүп келатат. Аны парламентке, жергиликтүү кеңештерге болгон шайлоо көрсөттү.

- Эми жыйынтыктоочу суроо. Ибрагим мырза, өткөн элдик курултайда Кыргызстандын саясий системасын өзгөртүү концепциясы кабыл алынды.

Ибрагим Жунусов: - Ыраматылык Рыспай акенин жакшы сөзү бар: “Чындыкты айткан ден соолукка жакшы”. Азыр оппозиция болуштан оңой нерсе нерсе жок. Биздин парламентте үч фракция отурат. Берки эки фракциянын өкүлдөрү каалаган сөздү айтып, ага жооп беришпейт. Биз сөзүбүзгө жооп беребиз, өкмөт үчүн да жооптуубуз. Парламентте жалаң эле юристтер отурбашы керек. Ар иштин көзүн билген, аркыл кесип ээлери отурушу зарыл.

- Акылбек мырза, сиздин концепция боюнча кабарыңыз болуш керек. Ошону менен сөзүбүздү жыйынтыктасак.

Акылбек Сариев: - Партия деген саясат. Боекчу, өтүкчү, ырчы сыяктуу эле саясатчы деле профессионал болушу керек. Парламент ошондой профессионалдардан туруш керек. Мен партияда жокмун. Саясатчы болоюн деген деле оюм жок. Кыргызстан калкынын 10% партияда, саясатчылары ошол. Ал саясатчылардын ар бири кеминде эки-үч партияга мүчө болгондор. Бул эми туруксуздуктун белгиси. Саясатчы жүрөгүндө сактаган бир идеясын алдыга жылдырышка умтулган адам да. Ошо менен жашаш керек. Керек болсо жанын бериш керек. Бизде туруктуу саясий күч, туруктуу партия түзүлө элек. Ошон үчүн парламенттеги орунда 50%, же 10%, же 100% болушу керек, деп жазып койгондон эч нерсе өзгөрбөйт. Биздин шартта баарын бир киши эле чечип коет. Бизде мыйзам сан жагынан гана көбөйүп баратат. Анын көбү кагаз жүзүндө гана калып жатат.

- Мырзалар, студияга келип талкууга катышып бергениңиздер үчүн чоң ырахмат!