Жаңы түтүн булаткан жаштар эстеликтер алдында таазим кылып, Чаекке келген чет элдик меймандар атайын кайрылып өтчү тарыхый-маданий жайдын кантип курулганын сурап кабарчыбыз Бекташ Шамшиев «Ак тилек Айя» жоопкерчилиги чектүү коомдун жетекчиси Куттубек Смадиловго кайрылган.
- Куттубек мырза, оболу Жумгалдын тарыхый инсандарынын эстелигинин кантип курулуп калганына токтоло кетсеңиз.
Куттубек Смадилов: - Эстеликтердин саны 14, жумгалдыктардын демилгеси менен курулган. Район борборунда эчтеке жок. Архитектор Темирбек Сапаралиев ушул жердин долбоорун чийип, тарыхый инсандардын эстеликтерин курмай болгонбуз. А кездеги райкеңештин төрагасы Мусаев Болоткан, чоңдордун баары чогулуп келип ушул жерди тандашкан. Курулушту мага тапшырышты. Ишсиз жүргөн жигиттерди чогултуп, ушул жумушту баштап, үч айдын ичинде курулушту бүткөрдүк. Айкелдерди атбашылык скульптор балдар жасап беришти. Бизде андай адистер жок экен, анын үстүнө айкел абдан кымбат турат экен. Бизге арзаныраак жасап беришти.
Анан бу эстеликтерди кура келгенде ар биринин өзүнчөлүгү болот экен. Кимдин эстелигинен баштайлы дегенде талаш башталып, ага-туугандары кийлигишип, бирок биз бекитилген долбоор боюнча курулушту кура турган болдук. Биринчи эстелик Мыскал эжеден
башталды. Жакшы курулду. Куйручук атага келгенде түшкү тамак маалы эле, эстеликти долбоордон 50 сантиметр алдыга жылдырып алыппыз. Түштөн кийин келсем эле эстеликтин жерпайы алдыга жылып калыптыр. Чоңдор келбесе экен деп коркуп атабыз. Балдар менен ордуна тургузуп койдук.
Качыке баатырга келгенде туугандары келип, бетонду өздөрү куймай болушту. Анан партиялык ишмерлерге, мурунку министрлерге келгенде кыйналдык. Баары эле бийик туруп калышат. Бүбүсара эженин эстелигине келгенде бир жума кыйналдык. Келсек эле 5 сантиметр ары жылып туруп калат. Анан бир күнү куран окутуп балдарга “таза келгиле”, деп айттым. Анан “таза келген” балдар тургузуп, бетонун куйганбыз.
Эстеликтин жерпайынын негизин кечинде коюп, эртеси келсек эле бираз жылып кеткен болот. Мына ушул 14 инсандын ар биринин өзүнчө өзгөчөлүгү бар экен. Ошентип курулушту бүтүп, ачылышы чоң салтанат менен өттү. Бирок куруучуларга сөз тийбей калды. Бүт эле келген коноктор сүйлөп, биз бул жакта эле калдык. Бул жерге үйлөнгөндөр келишет, чет элдик туристтер келишет. Сыймыктангыдай эле жер.
- Айтып атасыз акимчиликтин алдындагы курулуш чала бүттү деп. Ооган согушунда курман болгондорго эстелик куруу демилгеси көтөрүлүп келатат дедиңиз.
Куттубек Смадилов: - Биздеги ооганчылардын төрагасы Осмонов Мирбек деген бала бар. Ошол келиптир. “Кыргызстандын бардык жеринде Ооганда курман болгондорго эстелик курулуп жатыптыр”, дейт. Мен курулушуна макулдугумду бердим. Макети жасалган экен. Жумгалдык депутаттарга кайрылдык. Президенттен суранып көрөлү деп атабыз. Анткени скульптурасы эле 300 000 сом турат экен. Калган жумушуна эл деле жардам бермек.
Президентке кайрыла албадык. Жери деле чечилген. Бөлүп койгон. Акимибиз “бол эле бол” дейт. Ошого акчаны президенттик фонддон бөлдүрүп берсе жакшы болор эле. Ошол ооганчылардын эстелиги эле турбай жатат. Улуу
Атамекендик согушта курман болгондордун эстелиги бар. Жумгалдык белгилүү инсандардын эстелиги бар.
Чаек айылында анчалык деле кооз жерлер жок. Оогандыктарга эстеликти жөн эле куруш керек эле. Анын ичинде Баткенде курман болгондордуку да бар. Ушуга өкмөт көңүл буруп 500 000 сом бөлүп койсо калганы элдин күчү менен эле бүтүп калмак. Айтпадымбы, скульптурасына көп акча кетет экен. Калган жумушун акимибиз баш болуп, айыл өкмөттөрү жардам беребиз деп турушат. Президент жардам кылып койсо Жумгалга келгенде ушул жерге оогандыктарга эстелик тургуздум деп айтса жарашмак. Ооган согушуна катышкандардын саны деле азайып баратат.
- Куттубек мырза, ишиңизге ийгилик болсун!
- Куттубек мырза, оболу Жумгалдын тарыхый инсандарынын эстелигинин кантип курулуп калганына токтоло кетсеңиз.
Куттубек Смадилов: - Эстеликтердин саны 14, жумгалдыктардын демилгеси менен курулган. Район борборунда эчтеке жок. Архитектор Темирбек Сапаралиев ушул жердин долбоорун чийип, тарыхый инсандардын эстеликтерин курмай болгонбуз. А кездеги райкеңештин төрагасы Мусаев Болоткан, чоңдордун баары чогулуп келип ушул жерди тандашкан. Курулушту мага тапшырышты. Ишсиз жүргөн жигиттерди чогултуп, ушул жумушту баштап, үч айдын ичинде курулушту бүткөрдүк. Айкелдерди атбашылык скульптор балдар жасап беришти. Бизде андай адистер жок экен, анын үстүнө айкел абдан кымбат турат экен. Бизге арзаныраак жасап беришти.
Анан бу эстеликтерди кура келгенде ар биринин өзүнчөлүгү болот экен. Кимдин эстелигинен баштайлы дегенде талаш башталып, ага-туугандары кийлигишип, бирок биз бекитилген долбоор боюнча курулушту кура турган болдук. Биринчи эстелик Мыскал эжеден
Качыке баатырга келгенде туугандары келип, бетонду өздөрү куймай болушту. Анан партиялык ишмерлерге, мурунку министрлерге келгенде кыйналдык. Баары эле бийик туруп калышат. Бүбүсара эженин эстелигине келгенде бир жума кыйналдык. Келсек эле 5 сантиметр ары жылып туруп калат. Анан бир күнү куран окутуп балдарга “таза келгиле”, деп айттым. Анан “таза келген” балдар тургузуп, бетонун куйганбыз.
Эстеликтин жерпайынын негизин кечинде коюп, эртеси келсек эле бираз жылып кеткен болот. Мына ушул 14 инсандын ар биринин өзүнчө өзгөчөлүгү бар экен. Ошентип курулушту бүтүп, ачылышы чоң салтанат менен өттү. Бирок куруучуларга сөз тийбей калды. Бүт эле келген коноктор сүйлөп, биз бул жакта эле калдык. Бул жерге үйлөнгөндөр келишет, чет элдик туристтер келишет. Сыймыктангыдай эле жер.
- Айтып атасыз акимчиликтин алдындагы курулуш чала бүттү деп. Ооган согушунда курман болгондорго эстелик куруу демилгеси көтөрүлүп келатат дедиңиз.
Куттубек Смадилов: - Биздеги ооганчылардын төрагасы Осмонов Мирбек деген бала бар. Ошол келиптир. “Кыргызстандын бардык жеринде Ооганда курман болгондорго эстелик курулуп жатыптыр”, дейт. Мен курулушуна макулдугумду бердим. Макети жасалган экен. Жумгалдык депутаттарга кайрылдык. Президенттен суранып көрөлү деп атабыз. Анткени скульптурасы эле 300 000 сом турат экен. Калган жумушуна эл деле жардам бермек.
Президентке кайрыла албадык. Жери деле чечилген. Бөлүп койгон. Акимибиз “бол эле бол” дейт. Ошого акчаны президенттик фонддон бөлдүрүп берсе жакшы болор эле. Ошол ооганчылардын эстелиги эле турбай жатат. Улуу
Чаек айылында анчалык деле кооз жерлер жок. Оогандыктарга эстеликти жөн эле куруш керек эле. Анын ичинде Баткенде курман болгондордуку да бар. Ушуга өкмөт көңүл буруп 500 000 сом бөлүп койсо калганы элдин күчү менен эле бүтүп калмак. Айтпадымбы, скульптурасына көп акча кетет экен. Калган жумушун акимибиз баш болуп, айыл өкмөттөрү жардам беребиз деп турушат. Президент жардам кылып койсо Жумгалга келгенде ушул жерге оогандыктарга эстелик тургуздум деп айтса жарашмак. Ооган согушуна катышкандардын саны деле азайып баратат.
- Куттубек мырза, ишиңизге ийгилик болсун!
