АКМИКАнын директору Фейруз Нишанова жакында эле Кыргызстанда өзбек, тажик, кыргыз музыканттарынын чыгармаларын жаздыртып келген. Ал жетектеген Ага Хандын борборазиялык музыкалык демилгеси Кыргызстандан Теңир-тоо тобун, Нурак Абдрахманов өңдөнгөн таанымал ырчыларды чет элдик гастролдорго алып чыгып жүрөт. Болгондо да Батыштын мен-мен деген атактуу ырчылары да оңой менен чыга албаган сахналарга алып чыгат. 
-Бул ирет Париждин белгилүү шаардык театрында Борбор Азиялык ырчы кыздарды, анын ичинде Кыргызстандан Теңир тоонун комузчусу Гүлбар Байкашкаева жана жаш кыл-кыякчы Залина Касымова концерт коюшту. Эмне үчүн жалаң кыздар?
- Бул өтө маанилүү тема, бүгүн эле эмес, ар дайым маанилүү болгон. Азыр айрыкча Батышта бул маселе кабыргасынан турат. Батышта чыгыш аялдары, мусулман аялдар тууралуу түшүнүктөрү өтө чектелүү, ал эми Борбор Азиялык кыз-келиндер тууралуу такыр эле түшүнүгү жок, же таптакыр тескери ойдо жүрүшөт. Менимче, бүгүнкү концерт сыяктуу программалар мына ушул стереотиптерди жоюуга көмөк болот.
Бул аялдар сахнанын гана эмес, жашоонун да чок ортосунда турушат. Аларды сыйлашат, алар башка эч ким кыла албаган иштерди аткарышат. Бир эле мезгилде бул концерттер аймактагы аялдардын өтө жогорку деңдээлдеги музыкалык байлыгын көрсөтүүгө мүмкүндүк берет. Алар эркектердин жанрларын толугу менен өздөштүрүп гана тим болбостон, кайсы бир деңгээлде алардан да ашып түшүп, бул музыканы таптакыр бөлөк баскычка чыгарышты.
Бул тууралуу көптөр биле бербейт. Ошондуктан мындай музыканы ушундай кең-кесири, жогорку деңгээлде элге көрсөтүү, бир эле мезгилде көчмөн элдер менен отурукташкан улуттардын аялдарын таанытуу, ал маданияттардын бир-бирин толуктаган байлыгын көрсөтүү мүмкүнчүлүгүн биз колдон чыгаргыбыз келген жок.
- Бүгүн Парижде сахнада ойной турган ырчы кыздардын айрымдары силердин уюм чыгарып жаткан Борбор Азиянын музыкалык антологиясына киргенин билем. Ал антология 10 бөлүмдөн туруп, азырга чейин алтоо чыкты. Мындан аркы пландарыңар кандай?
- Бул антологияда эң мыкты музыка бар! Бул ишти биз АКШнын улуттук музеи болгон Смитсонианс институту менен 2002-жылы баштаганбыз. Ал жылы Вашингтондо өткөн "Жибек жол" фестивалындагы кызматташтык ушунчалык кызыктуу болгондуктан, биз Борбор Азиянын дүйнөдөгү алгачкы антологиясын түзөлү деп чечкенбиз. Антология музыкалык компакт дисктен, документалдуу тасмадан жана китепчеден турат. Китепчеде исскуствонун тигил же бул турү тууралуу гана баяндалбастан, ар бир аткаруучусунун өмүр баяны да бар. Чынында да сиз айтып жаткан ырчы кыздар биздин төртүнчү томдо.
Бул диск баштан аяк Борбор Азиялык аялдардын исскуствосуна арналат. Алты диск чыгардык, алар элге алынып кеткендиги биз үчүн да күтүлбөгөн окуя болду. Азыр биз дагы үч томдун үстүнөн иштеп жатабыз. Убакыт өткөн сайын антологиясынын концепциясында айрым өзгөрүүлөр болуп жатат. Эң башында биз классикалык салттуу өнөрдү көргөзгөнбүз. Мисалы, көптөр биле бербеген кыргыз ыр-күүлөрүн, тажиктердеги шаш-макамды, Азербайжандагы мугамды, хоженттик аял-ырчылардын чыгармаларын алып чыктык.
Азыр болсо биз менен алты жылдан бери иштешип келаткан таланты таңшыган ырчылар, алардын шакирттери өз искусствосун гана өздөштүрбөстөн, Батыштагы музыканттарга тең ата боло ала тургандай деңгээлге жетип калышты. Биз бир топ жылдан бери Борбор Азиядагы музыканттарга алыстан келген, эл билбеген ырчы-шайырлар деп үстүрт карабастан, аларды сахнада өздөрүнө тең кабыл ала турган музыканттарды издеп келдик. Акыры биз бүт дүйнөгө таанымал, атактуу Грэмми сыйлыгына сансыз жолу көрөтүлгөн жана ал сыйлыкты көп жолу алган, ар кыл өлкөлөрдөн кесиптештери менен тең ата ойногон шериктерди таптык.
- Буга чейин силер кытайлык атактуу веоленчелист Йо-Йо Ма менен ушундай долбоорлорду даярдадыңар эле го?
- Йо-Йо Ма менен музыка Борбор Азиядан таасир алганы менен, дал ошол Батыш угармандарына арналган болчу. Ал убакта диалог жок эле. Азыр эми батыш жана борбор азиялык музыканттар биригип, бир мезгилде жаңы композицияларды чыгарып жатышат. Батышта Кронус деген топ бар. Алар менен биз эки программа даярдадык. Бирөө азербайжандык Алим Касимов жана анын ансамбли менен. Алим Касимов чыгарган чыгармалар менен быйыл Лондондогу Барбикан борборунда сезон башталды. Программаны угармандардын өтө жакшы кабыл алганы бизди кубандырды. Экинчи программабыз "Кронус жана ооган музыкасы" деп аталат. Анда оогандык белдүү композитор Хумаян Сахи чыгарган бир нече чыгарманы Кронус дүйнө боюнча аткарып жүрөт.
- Сахи учурда Кошмо Штаттарында жашайт эмеспи. Ал эми Ооганстанда талибдер күчөдү. АКМИКАнын Ооганстанда да мектептери бар, алар кантип атат?
- Биз музыкалык өнөр жаатында бул демилгени баштаганда программабыз бир нече багытта кеткен. Башкысы - мектептерди, устаттарды таап, Кыргызстанда, Казакстанда, Ооганстанда балдарды окутууга шарт түзүү эле. Биз аларга эң жөнөкөй административдик жана каржылык шарттарды түзүп берели дегенбиз. Ошондо алар өз өнөрүн жаш муундарга үйрөтүү менен гана чектелбестен, кийинки угармандарга да өз өнөрүн жеткирсе дегенбиз. Анткени угармандар өздөрүнүн улуттук музыкалык мурасын билбей баратат.
Борбор Азияда мугалимдерди таап, аспап жасаган усталарды ишке алдык, имаратты ижарага алып, кадимкидей иштеп жатабыз. Ал эми Ооганстанда устат табыш кыйын. Талибдердин бийлиги тушунда музыкага таптакыр тыюу салышканын билесиз, аспаптарды талкалап, музыканттар коңшулаш Пакистандын Пешавар, Квета шаарларына же таптакыр башка жактарга качкан, же түрмөгө түшүп, болбосо кесибин алмаштырып, башка иштер менен алектенип калган.
Ошондуктан биз Кабулда биринчи мектепти ачканыбызда, мугалим, окуучуларды таптык, бирок аспаптарды, аспап жасагандарды табыш мүмкүн эмес эле. Кээде биз мындай аспаптарды Лондондо ооган эмигранттары жашаган оодандарынан сатып алчубуз. Анткени ал жакта усталар өз кесибин үзгүлтүксүз улантып келишкен. Биз алардан аспап алып, Кабулга жөнөтчүбүз. Азыр албетте көп нерсе өзгөрдү. Азыр Кабулда мыкты жабдылган устаканабыз бар, анда усталар иштейт. Азыр биздин мектеп Кабулда гана эмес, Гератта да иштеп жатат.
Бирок албетте кыйынчылыктар кала берүүдө. Анткени тескери түшүнүктөр жоюла элек. Мисалы кыздарды ата-энелери музыка үйрөнгөнгө оңой менен жибербейт. Бул өтө өкүнүчтүү, анткени Ооганстанда кылымдардан бери дал ушул аялдардын музыкалык өнөрү өтө өнүккөн болгон. Париждеги биздин концертте көрөөрсүз, Өзбекстандан, Кыргызстан, Түркмөнстан, Казакстандан шайыр кыздар келди. Ал эми Ооганстандан эч ким жок, себеби биздин мектептерде аз гана санда кыздар окуйт. Албетте биз бул жааттагы аракетибизди уланта беребиз. Негизгиси бизде аз да болсо кыздар бар, аларды ата-энелери өздөрү макул болуп жиберишкен. Бул өтө кубанычтуу.
- Борбор Азияда силердин уюм жергиликтүү элдердин музыкалык чыгармачылыгын колдогон саналуу фонддордун бири болуп саналат. Ушуга байланыштуу силер колдогон Теңир-тоо тобунун комузчусу Гүлбара Байкашкаева мага жакында "мындан 10 жыл мурда эле мындай өнөр жакын арада жок болот дешчү, бүгүн ал тескерисинче кайра жаралып, элдик өнөргө жаштар арасында кызыгууу күчтүү болуп жатат, мындай өзгөрүүдө АКМИКАнын салымы зор" деп айтты. Ушуга байланыштуу силерде канча мектеп бар, канча окуучу бар? Жалпысынан айта кетсеңиз.
- Биз Борбор Азияда жаңы гана ишибизди баштаганда, баарынан да элдик кесипкөй ырчы-шайырларга болгон урмат-сый өтө төмөн экендигине күбө болгонбуз. Комузда ойноп, кыл кыяк тарткандарды көпчүлүк көңүл бурбайт, алар үй-бүлөсүн багууга жете тургандай айлык алышпайт. Ушундан улам ата-энелер балдарын бизге берсекпи-бербесекпи деп күмөн санашчу. Биз жергиликтүү шайырлар менен таанышканда, алар өтө жогорку, эл аралык деңгээлдеги кесип ээлери экендигин түшүндүк.
Колдо бар алтындын баркы жок демекчи, көп учурда чет өлкөдө таанылгандарга гана өз мекенинде урмат-сый көбөйөт экен. Алардын кирешеси да жогору болот. Ошондуктан биз музыканттарга Батышка жол ачууну максат кылдык, алар кетип калсын деп эмес, Батышта өз өнөрүн эң жогорку деңгээлде көрсөтсүн дедик. Аларда мурда мындай деңгээлге чыгууга мүмкүнчүлүгү жок болчу. Биз мындан беш жыл мурда дал ушундан, алардын концерттерин чет өлкөлөрдө уюштуруудан баштаганбыз.
Бул жеңил болгон жок. Борбор Азиянын музыкасын мурда муну менен алектенбеген театрларда көрсөтүш керек эле. Биз атактуу опера театрларын, мюзик-холлдорду тандап, зор оюндарды койгон театрларды таптык. Аларды бизди кабыл алгыла деп көндүрүш керек болду. Анан бул музыканы Батышта эл түшүнгүдөй кылып көрсөтүү зарыл эле. Ал үчүн ырларды которуп, операдагыдай, ырдын ар бир сабын субтитр менен жаздык. Сахнанын төрүнө чоң экран орнотуп, музыканттардын мекениндеги күнүмдүк турмуштан тасма көрсөттүк.
- Башкача айтканда, бул жөнөкөй концерт эмес, өзүнчө эле мультимедиалдык долбоор турбайбы?
- Ооба, мындай оюн-зоок менен биз элди кызыктырдык. Бул концерттер тез эле оозго алынып кетти. Маалымат каражаттарында кеңири маалымат болот, артисттер гастролдордон бир топ эле акча таап кайтышат. Айтор ушулардан улам, ата-энелер эшик кагып, балдарын эрчитип келе башташты. Ошондуктан бизде окуучулардын саны улам өсүп жатат. Азыр Борбор Азия боюнча, устаттар 4 жарым миң шакиртти окутуп жатат.
Бизде окутуу эки деңгээлде жүрөт. Биринчиси бул аткаруучуларды тарбиялоо. Бул жаңы муун өз устаттарынын ордун басат. Экинчи деңгээл – бул угармандарды даярдоо. Ооба, өзүңөр билгендей, Борбор Азияда интернет байланышы өөрчүп жатат, аймак дүйнөлүк маалымат агымына кошулуп калды. Ушундан улам батыштык поп музыка улуттук классикалык элдик музыкага конкуренция түзүүдө.
Эстрадалык музыканы табыш, угуш оңой, аны компютерге же флэш-дискке көчүрүп алып угушат. Ошондуктан, угарманды тарбиялоо сөзсүз керек. Казакстандагы биздин программа дал ушуга басым жасайт. Азыр ал жакта 3 миңдей окуучубуз бар. Биздин мугалимдер башталгыч мектептерге барып, балдарды шыктуу, шыксыз деп бөлбөстөн, баардыгына колуна домбра карматып, күү ойногонду үйрөтүшөт, күүлөрдүн тарыхын, сырларын жатык тил менен түшүндүрүшөт.
Бул программа азыр Казакстандын Билим берүү жана маданият министрлиги тарабынан кабыл алынды, башкача айтканда ал бүт өлкөдө колдонулат. Кыргызстанда биз аткаруучулардан баштадык, аткаруучулардын эки муунунун тарбияладык. Мындан ары эми бүт өлкөнүн деңгээлинде башталгыч класстардагы музыкалык билим берүүгө анча-мынча өзгөртүү киргизсекпи деп жатабыз. Бул үчүн балдарды элдик классикалык музыкага үйрөтүү боюнча эң жөнөкөй, бирок сапаттуу усулдарды ишке киргизиш керек.
-Бул ирет Париждин белгилүү шаардык театрында Борбор Азиялык ырчы кыздарды, анын ичинде Кыргызстандан Теңир тоонун комузчусу Гүлбар Байкашкаева жана жаш кыл-кыякчы Залина Касымова концерт коюшту. Эмне үчүн жалаң кыздар?
- Бул өтө маанилүү тема, бүгүн эле эмес, ар дайым маанилүү болгон. Азыр айрыкча Батышта бул маселе кабыргасынан турат. Батышта чыгыш аялдары, мусулман аялдар тууралуу түшүнүктөрү өтө чектелүү, ал эми Борбор Азиялык кыз-келиндер тууралуу такыр эле түшүнүгү жок, же таптакыр тескери ойдо жүрүшөт. Менимче, бүгүнкү концерт сыяктуу программалар мына ушул стереотиптерди жоюуга көмөк болот.
Бул аялдар сахнанын гана эмес, жашоонун да чок ортосунда турушат. Аларды сыйлашат, алар башка эч ким кыла албаган иштерди аткарышат. Бир эле мезгилде бул концерттер аймактагы аялдардын өтө жогорку деңдээлдеги музыкалык байлыгын көрсөтүүгө мүмкүндүк берет. Алар эркектердин жанрларын толугу менен өздөштүрүп гана тим болбостон, кайсы бир деңгээлде алардан да ашып түшүп, бул музыканы таптакыр бөлөк баскычка чыгарышты.
Бул тууралуу көптөр биле бербейт. Ошондуктан мындай музыканы ушундай кең-кесири, жогорку деңгээлде элге көрсөтүү, бир эле мезгилде көчмөн элдер менен отурукташкан улуттардын аялдарын таанытуу, ал маданияттардын бир-бирин толуктаган байлыгын көрсөтүү мүмкүнчүлүгүн биз колдон чыгаргыбыз келген жок.
- Бүгүн Парижде сахнада ойной турган ырчы кыздардын айрымдары силердин уюм чыгарып жаткан Борбор Азиянын музыкалык антологиясына киргенин билем. Ал антология 10 бөлүмдөн туруп, азырга чейин алтоо чыкты. Мындан аркы пландарыңар кандай?
- Бул антологияда эң мыкты музыка бар! Бул ишти биз АКШнын улуттук музеи болгон Смитсонианс институту менен 2002-жылы баштаганбыз. Ал жылы Вашингтондо өткөн "Жибек жол" фестивалындагы кызматташтык ушунчалык кызыктуу болгондуктан, биз Борбор Азиянын дүйнөдөгү алгачкы антологиясын түзөлү деп чечкенбиз. Антология музыкалык компакт дисктен, документалдуу тасмадан жана китепчеден турат. Китепчеде исскуствонун тигил же бул турү тууралуу гана баяндалбастан, ар бир аткаруучусунун өмүр баяны да бар. Чынында да сиз айтып жаткан ырчы кыздар биздин төртүнчү томдо.
Бул диск баштан аяк Борбор Азиялык аялдардын исскуствосуна арналат. Алты диск чыгардык, алар элге алынып кеткендиги биз үчүн да күтүлбөгөн окуя болду. Азыр биз дагы үч томдун үстүнөн иштеп жатабыз. Убакыт өткөн сайын антологиясынын концепциясында айрым өзгөрүүлөр болуп жатат. Эң башында биз классикалык салттуу өнөрдү көргөзгөнбүз. Мисалы, көптөр биле бербеген кыргыз ыр-күүлөрүн, тажиктердеги шаш-макамды, Азербайжандагы мугамды, хоженттик аял-ырчылардын чыгармаларын алып чыктык.
Азыр болсо биз менен алты жылдан бери иштешип келаткан таланты таңшыган ырчылар, алардын шакирттери өз искусствосун гана өздөштүрбөстөн, Батыштагы музыканттарга тең ата боло ала тургандай деңгээлге жетип калышты. Биз бир топ жылдан бери Борбор Азиядагы музыканттарга алыстан келген, эл билбеген ырчы-шайырлар деп үстүрт карабастан, аларды сахнада өздөрүнө тең кабыл ала турган музыканттарды издеп келдик. Акыры биз бүт дүйнөгө таанымал, атактуу Грэмми сыйлыгына сансыз жолу көрөтүлгөн жана ал сыйлыкты көп жолу алган, ар кыл өлкөлөрдөн кесиптештери менен тең ата ойногон шериктерди таптык.
- Буга чейин силер кытайлык атактуу веоленчелист Йо-Йо Ма менен ушундай долбоорлорду даярдадыңар эле го?
- Йо-Йо Ма менен музыка Борбор Азиядан таасир алганы менен, дал ошол Батыш угармандарына арналган болчу. Ал убакта диалог жок эле. Азыр эми батыш жана борбор азиялык музыканттар биригип, бир мезгилде жаңы композицияларды чыгарып жатышат. Батышта Кронус деген топ бар. Алар менен биз эки программа даярдадык. Бирөө азербайжандык Алим Касимов жана анын ансамбли менен. Алим Касимов чыгарган чыгармалар менен быйыл Лондондогу Барбикан борборунда сезон башталды. Программаны угармандардын өтө жакшы кабыл алганы бизди кубандырды. Экинчи программабыз "Кронус жана ооган музыкасы" деп аталат. Анда оогандык белдүү композитор Хумаян Сахи чыгарган бир нече чыгарманы Кронус дүйнө боюнча аткарып жүрөт.
- Сахи учурда Кошмо Штаттарында жашайт эмеспи. Ал эми Ооганстанда талибдер күчөдү. АКМИКАнын Ооганстанда да мектептери бар, алар кантип атат?
- Биз музыкалык өнөр жаатында бул демилгени баштаганда программабыз бир нече багытта кеткен. Башкысы - мектептерди, устаттарды таап, Кыргызстанда, Казакстанда, Ооганстанда балдарды окутууга шарт түзүү эле. Биз аларга эң жөнөкөй административдик жана каржылык шарттарды түзүп берели дегенбиз. Ошондо алар өз өнөрүн жаш муундарга үйрөтүү менен гана чектелбестен, кийинки угармандарга да өз өнөрүн жеткирсе дегенбиз. Анткени угармандар өздөрүнүн улуттук музыкалык мурасын билбей баратат.
Борбор Азияда мугалимдерди таап, аспап жасаган усталарды ишке алдык, имаратты ижарага алып, кадимкидей иштеп жатабыз. Ал эми Ооганстанда устат табыш кыйын. Талибдердин бийлиги тушунда музыкага таптакыр тыюу салышканын билесиз, аспаптарды талкалап, музыканттар коңшулаш Пакистандын Пешавар, Квета шаарларына же таптакыр башка жактарга качкан, же түрмөгө түшүп, болбосо кесибин алмаштырып, башка иштер менен алектенип калган.
Ошондуктан биз Кабулда биринчи мектепти ачканыбызда, мугалим, окуучуларды таптык, бирок аспаптарды, аспап жасагандарды табыш мүмкүн эмес эле. Кээде биз мындай аспаптарды Лондондо ооган эмигранттары жашаган оодандарынан сатып алчубуз. Анткени ал жакта усталар өз кесибин үзгүлтүксүз улантып келишкен. Биз алардан аспап алып, Кабулга жөнөтчүбүз. Азыр албетте көп нерсе өзгөрдү. Азыр Кабулда мыкты жабдылган устаканабыз бар, анда усталар иштейт. Азыр биздин мектеп Кабулда гана эмес, Гератта да иштеп жатат.
Бирок албетте кыйынчылыктар кала берүүдө. Анткени тескери түшүнүктөр жоюла элек. Мисалы кыздарды ата-энелери музыка үйрөнгөнгө оңой менен жибербейт. Бул өтө өкүнүчтүү, анткени Ооганстанда кылымдардан бери дал ушул аялдардын музыкалык өнөрү өтө өнүккөн болгон. Париждеги биздин концертте көрөөрсүз, Өзбекстандан, Кыргызстан, Түркмөнстан, Казакстандан шайыр кыздар келди. Ал эми Ооганстандан эч ким жок, себеби биздин мектептерде аз гана санда кыздар окуйт. Албетте биз бул жааттагы аракетибизди уланта беребиз. Негизгиси бизде аз да болсо кыздар бар, аларды ата-энелери өздөрү макул болуп жиберишкен. Бул өтө кубанычтуу.
- Борбор Азияда силердин уюм жергиликтүү элдердин музыкалык чыгармачылыгын колдогон саналуу фонддордун бири болуп саналат. Ушуга байланыштуу силер колдогон Теңир-тоо тобунун комузчусу Гүлбара Байкашкаева мага жакында "мындан 10 жыл мурда эле мындай өнөр жакын арада жок болот дешчү, бүгүн ал тескерисинче кайра жаралып, элдик өнөргө жаштар арасында кызыгууу күчтүү болуп жатат, мындай өзгөрүүдө АКМИКАнын салымы зор" деп айтты. Ушуга байланыштуу силерде канча мектеп бар, канча окуучу бар? Жалпысынан айта кетсеңиз.
- Биз Борбор Азияда жаңы гана ишибизди баштаганда, баарынан да элдик кесипкөй ырчы-шайырларга болгон урмат-сый өтө төмөн экендигине күбө болгонбуз. Комузда ойноп, кыл кыяк тарткандарды көпчүлүк көңүл бурбайт, алар үй-бүлөсүн багууга жете тургандай айлык алышпайт. Ушундан улам ата-энелер балдарын бизге берсекпи-бербесекпи деп күмөн санашчу. Биз жергиликтүү шайырлар менен таанышканда, алар өтө жогорку, эл аралык деңгээлдеги кесип ээлери экендигин түшүндүк.
Колдо бар алтындын баркы жок демекчи, көп учурда чет өлкөдө таанылгандарга гана өз мекенинде урмат-сый көбөйөт экен. Алардын кирешеси да жогору болот. Ошондуктан биз музыканттарга Батышка жол ачууну максат кылдык, алар кетип калсын деп эмес, Батышта өз өнөрүн эң жогорку деңгээлде көрсөтсүн дедик. Аларда мурда мындай деңгээлге чыгууга мүмкүнчүлүгү жок болчу. Биз мындан беш жыл мурда дал ушундан, алардын концерттерин чет өлкөлөрдө уюштуруудан баштаганбыз.
Бул жеңил болгон жок. Борбор Азиянын музыкасын мурда муну менен алектенбеген театрларда көрсөтүш керек эле. Биз атактуу опера театрларын, мюзик-холлдорду тандап, зор оюндарды койгон театрларды таптык. Аларды бизди кабыл алгыла деп көндүрүш керек болду. Анан бул музыканы Батышта эл түшүнгүдөй кылып көрсөтүү зарыл эле. Ал үчүн ырларды которуп, операдагыдай, ырдын ар бир сабын субтитр менен жаздык. Сахнанын төрүнө чоң экран орнотуп, музыканттардын мекениндеги күнүмдүк турмуштан тасма көрсөттүк.
- Башкача айтканда, бул жөнөкөй концерт эмес, өзүнчө эле мультимедиалдык долбоор турбайбы?
- Ооба, мындай оюн-зоок менен биз элди кызыктырдык. Бул концерттер тез эле оозго алынып кетти. Маалымат каражаттарында кеңири маалымат болот, артисттер гастролдордон бир топ эле акча таап кайтышат. Айтор ушулардан улам, ата-энелер эшик кагып, балдарын эрчитип келе башташты. Ошондуктан бизде окуучулардын саны улам өсүп жатат. Азыр Борбор Азия боюнча, устаттар 4 жарым миң шакиртти окутуп жатат.
Бизде окутуу эки деңгээлде жүрөт. Биринчиси бул аткаруучуларды тарбиялоо. Бул жаңы муун өз устаттарынын ордун басат. Экинчи деңгээл – бул угармандарды даярдоо. Ооба, өзүңөр билгендей, Борбор Азияда интернет байланышы өөрчүп жатат, аймак дүйнөлүк маалымат агымына кошулуп калды. Ушундан улам батыштык поп музыка улуттук классикалык элдик музыкага конкуренция түзүүдө.
Эстрадалык музыканы табыш, угуш оңой, аны компютерге же флэш-дискке көчүрүп алып угушат. Ошондуктан, угарманды тарбиялоо сөзсүз керек. Казакстандагы биздин программа дал ушуга басым жасайт. Азыр ал жакта 3 миңдей окуучубуз бар. Биздин мугалимдер башталгыч мектептерге барып, балдарды шыктуу, шыксыз деп бөлбөстөн, баардыгына колуна домбра карматып, күү ойногонду үйрөтүшөт, күүлөрдүн тарыхын, сырларын жатык тил менен түшүндүрүшөт.
Бул программа азыр Казакстандын Билим берүү жана маданият министрлиги тарабынан кабыл алынды, башкача айтканда ал бүт өлкөдө колдонулат. Кыргызстанда биз аткаруучулардан баштадык, аткаруучулардын эки муунунун тарбияладык. Мындан ары эми бүт өлкөнүн деңгээлинде башталгыч класстардагы музыкалык билим берүүгө анча-мынча өзгөртүү киргизсекпи деп жатабыз. Бул үчүн балдарды элдик классикалык музыкага үйрөтүү боюнча эң жөнөкөй, бирок сапаттуу усулдарды ишке киргизиш керек.
