28-январда президент Курманбек Бакиев менен Орусия өкмөт башчысынын орун басары Игорь Сечин, Энергетика министри Сергей Шматко жолугушуп, анда Орусия Кыргызстандын 180 млн. доллар карызын кечүүгө даяр экендиги маалымдалган. Орусия бул карыздын ордуна “Дастан” ишканасынын 48% акциясын алуу максатын билдирген.
Жогорку Кеңештин сессиясында СДПК фракциясынын депутаты Бакыт Бешимов кыргыз өкмөтүн карызды кечүү боюнча Орусия менен кылдат сүйлөшүүгө чакырды. Анын ою боюнча, Орусия "Дастандын" 48 пайыз акциясы жок эле карызды кечсе болмок. Буга ал Орусия өкмөт башчысы Владимир Путиндин Давос жыйынында экономикасы жарды өлкөлөрдүн карызын кечүү демилгесин көтөргөндүгү менен байланыштырды:
-Мисалы, Россия Ливиянын 3 миллиард доллар карызын кечирди.Эгер Владимир Путин Швейцарияда ошондой маселени коюп жатса, эмне үчүн биз бул карызды ушунчалык оор жүк катары карап жүрөбүз. Россия менен кылдат сүйлөшүп ушул маселени чечсе болот эле.
Ал эми Жогорку Кеңештин “Ак жол” фракциясынын депутаты Бейшенбек Абдрасаков ар бир тарап өзүнүн кызыкчылыгын ойлоорун белгилеп, Орусиянын Кыргызстанда кызыкчылыгы бар үчүн өздөрүнө пайдалуу ушундай жолду сунуштап жаткандыгын айтат:
-Бардык нерсенин эсеп-чоту болот. Алар карызды жөн эле кече бербейт да. Эгер алар бизден газ-нефть алса, анда эчак эле карызды жоюп жиберишмек. Орустарга курал жарак чыгарганга ошол “Дастан” керек болуп жатат. Ошондуктан алар бизди сөзгө тартып, ушундай сунуш айтсак макул болот деп жатышат.
Орусия ошол “Дастан” ишканасынын 48 пайыз акциясы менен эле 180 миллион доллар карызды кечип кое турган болсо, бул жакшы көрүнүш экендигин белгилейт “Ак шумкар ” партиясынын лидери Темир Сариев. Анткени 48 пайыз акцияны Кыргызстан өзү базарда рынок баасына койсо, 180 миллион долларга сата алмак эмес. Азыр бул жерде башка шарттар барбы, жокпу ошол маселе суроо дейт ал:
-Россиялыктар көптөн бери “Дастанга” кызыгын артып келишкен. Бирок мен башка кандай шарттары бар экенин билбейм. Эгер дагы бир шарттар коюлса ал Кыргызстан үчүн оор болуп калат.
Экономист Жумакадыр Акенеев бүгүнкү күндө “Дастандын” 48 пайыз акциясынан өкмөт эч кандай пайда көрбөй келе жатканын белгилеп, Орусия тарап менен мындай кадамга баруу - эң негизгиси “Дастан” ишканасынын толук кандуу иштеп калышына шарт түзөөрүн айтат:
-Дастанды Россиясыз иштете албайбыз. Керектүү жабдуулардын баары Россиядан келет. Эгер ал иштеп кетсе биздин экономикага абдан чоң пайда. Анткени анда жок дегенде 20 миң киши жумуш орундары менен камсыз болуп калат
Мындан тышкары жолугушуу учурунда тараптар Камбар-Ата ГЭСин куруу үчүн 1 миллиард 700 миллион доллар насыя жөнүндө сүйлөшүп, аны өкмөттүн кепилдиги менен албай, курулушка тең үлүш менен катышуу мүмкүнчүлүгү талкууланган.
Депутат Бейшенбек Абдрасаковдун айтымында, Камбар-Ата ГЭСин куруу Кыргызстандын жалгыз колунан келбейт. Ал курулушка тең үлүш менен катышуу жолу менен чогуу иштөө өзүнүн жыйынтыгын берерин белгилейт:
-Россиянын акчасына салдырып, эки тарап 50 пайыздык үлүш менен чогуу иштешсек болот. Минтип Россияны пайдаланып, Камбар-Ата-2 ГЭСин да курдуруп алсак болот.
Ошол эле учурда Темир Сариев бул жерде да өкмөт кылдат мамиле кылуусу керектигин эскертет. Анткени келишим Камбар-Ата ГЭСин курууга гана байланыштуу түзүлүшү керек. Аны менен катар башка дагы шарттар кошулуп кетпөөсү зарыл:
-Суу - биздин байлыгыбыз, келечегибиз. Кийин убакыт өткөндон кийин кошумча консорциум түзүлөт, Токтогул ГЭСине катышабыз деген өндүү шарттар калкып чыкса, анда биз өзүбүздүн бутубузду тушап койгондой болобуз. Бүгүн өкмөт алсыз болуп бардыгынан коркуп турат. Бул сүйлөшүүлөрдү жургүзүү абдан опурталдуу.
Президенттин маалымат- кызматынын билдирүүсүндө, жолугушууда дагы бир маселе – Орусиядан Кыргызстанга 150 миллион доллар өлчөмүндө грант жана 300 миллион доллар женилдетилген насыя алуу боюнча өкмөттөр аралык макулдашуунун шарттары талкууланган. 300 миллион доллар каражаты 40 жылга 0,75 жылдык үстөк пайыз менен берилиши каралууда.
Жогорку Кеңештин сессиясында СДПК фракциясынын депутаты Бакыт Бешимов кыргыз өкмөтүн карызды кечүү боюнча Орусия менен кылдат сүйлөшүүгө чакырды. Анын ою боюнча, Орусия "Дастандын" 48 пайыз акциясы жок эле карызды кечсе болмок. Буга ал Орусия өкмөт башчысы Владимир Путиндин Давос жыйынында экономикасы жарды өлкөлөрдүн карызын кечүү демилгесин көтөргөндүгү менен байланыштырды:
-Мисалы, Россия Ливиянын 3 миллиард доллар карызын кечирди.Эгер Владимир Путин Швейцарияда ошондой маселени коюп жатса, эмне үчүн биз бул карызды ушунчалык оор жүк катары карап жүрөбүз. Россия менен кылдат сүйлөшүп ушул маселени чечсе болот эле.
Ал эми Жогорку Кеңештин “Ак жол” фракциясынын депутаты Бейшенбек Абдрасаков ар бир тарап өзүнүн кызыкчылыгын ойлоорун белгилеп, Орусиянын Кыргызстанда кызыкчылыгы бар үчүн өздөрүнө пайдалуу ушундай жолду сунуштап жаткандыгын айтат:
-Бардык нерсенин эсеп-чоту болот. Алар карызды жөн эле кече бербейт да. Эгер алар бизден газ-нефть алса, анда эчак эле карызды жоюп жиберишмек. Орустарга курал жарак чыгарганга ошол “Дастан” керек болуп жатат. Ошондуктан алар бизди сөзгө тартып, ушундай сунуш айтсак макул болот деп жатышат.
Орусия ошол “Дастан” ишканасынын 48 пайыз акциясы менен эле 180 миллион доллар карызды кечип кое турган болсо, бул жакшы көрүнүш экендигин белгилейт “Ак шумкар ” партиясынын лидери Темир Сариев. Анткени 48 пайыз акцияны Кыргызстан өзү базарда рынок баасына койсо, 180 миллион долларга сата алмак эмес. Азыр бул жерде башка шарттар барбы, жокпу ошол маселе суроо дейт ал:
-Россиялыктар көптөн бери “Дастанга” кызыгын артып келишкен. Бирок мен башка кандай шарттары бар экенин билбейм. Эгер дагы бир шарттар коюлса ал Кыргызстан үчүн оор болуп калат.
Экономист Жумакадыр Акенеев бүгүнкү күндө “Дастандын” 48 пайыз акциясынан өкмөт эч кандай пайда көрбөй келе жатканын белгилеп, Орусия тарап менен мындай кадамга баруу - эң негизгиси “Дастан” ишканасынын толук кандуу иштеп калышына шарт түзөөрүн айтат:
-Дастанды Россиясыз иштете албайбыз. Керектүү жабдуулардын баары Россиядан келет. Эгер ал иштеп кетсе биздин экономикага абдан чоң пайда. Анткени анда жок дегенде 20 миң киши жумуш орундары менен камсыз болуп калат
Мындан тышкары жолугушуу учурунда тараптар Камбар-Ата ГЭСин куруу үчүн 1 миллиард 700 миллион доллар насыя жөнүндө сүйлөшүп, аны өкмөттүн кепилдиги менен албай, курулушка тең үлүш менен катышуу мүмкүнчүлүгү талкууланган.
Депутат Бейшенбек Абдрасаковдун айтымында, Камбар-Ата ГЭСин куруу Кыргызстандын жалгыз колунан келбейт. Ал курулушка тең үлүш менен катышуу жолу менен чогуу иштөө өзүнүн жыйынтыгын берерин белгилейт:
-Россиянын акчасына салдырып, эки тарап 50 пайыздык үлүш менен чогуу иштешсек болот. Минтип Россияны пайдаланып, Камбар-Ата-2 ГЭСин да курдуруп алсак болот.
Ошол эле учурда Темир Сариев бул жерде да өкмөт кылдат мамиле кылуусу керектигин эскертет. Анткени келишим Камбар-Ата ГЭСин курууга гана байланыштуу түзүлүшү керек. Аны менен катар башка дагы шарттар кошулуп кетпөөсү зарыл:
-Суу - биздин байлыгыбыз, келечегибиз. Кийин убакыт өткөндон кийин кошумча консорциум түзүлөт, Токтогул ГЭСине катышабыз деген өндүү шарттар калкып чыкса, анда биз өзүбүздүн бутубузду тушап койгондой болобуз. Бүгүн өкмөт алсыз болуп бардыгынан коркуп турат. Бул сүйлөшүүлөрдү жургүзүү абдан опурталдуу.
Президенттин маалымат- кызматынын билдирүүсүндө, жолугушууда дагы бир маселе – Орусиядан Кыргызстанга 150 миллион доллар өлчөмүндө грант жана 300 миллион доллар женилдетилген насыя алуу боюнча өкмөттөр аралык макулдашуунун шарттары талкууланган. 300 миллион доллар каражаты 40 жылга 0,75 жылдык үстөк пайыз менен берилиши каралууда.
